Starcie pod Tykocinem 21 maja 1831 roku. Epizod z dziejów wyprawy na Korpus Gwardii wielkiego księcia Michała w powstaniu listopadowym

• Authors: Kamil Zdrojewski

Title variants

EN

Battle of Tykocin on May 21, 1831. An episode from the history of the expedition to the Guard Corps of Grand Duke Michael in the November Uprising

Abstracts

EN

The article discusses the fights at Tykocin on May 21, 1831. It was one of the many encounters during the entire Polish operation, which was recorded in historiography as "an expedition to the guard". Its main goal was to break up the Guard Corps, commanded by Grand Duke Michael, and give a helping hand to the fighting Lithuania. As a result of misunderstandings and disputes in the Polish General Headquarters, mainly between the commander-in-chief, General Jan Skrzynecki and his quartermaster, General Ignacy Prądzyński, no battle took place. The chance to break up the Russian forces, which had started the retreat towards Białystok, was lost. However, the offensive continued. After the forceful march, the Polish troops on May 20 fought with the rearguard of the Guard Corps, commanded by General Karl Bistrom near Rutki, and the next day near Tykocin, where the initial fighting in the city moved to the dike and bridges on the Narew River. Detailed descriptions in Polish diaries and Russian regimental histories allowed for research on the tactical aspect of the clash and its operational significance.

PL

Artykuł omawia walki pod Tykocinem 21 maja 1831 roku. Było to jedno z wielu starć w trakcie całej operacji polskiej, która utrwaliła się w historiografii jako „wyprawa na gwardię”. Jej zasadniczym celem miało być rozbicie Korpusu Gwardii, dowodzonego przez wielkiego księcia Michała i tym samym podanie pomocnej dłoni walczącej Litwie. W wyniku nieporozumień i sporów w sztabie polskim, przede wszystkim między naczelnym wodzem, generałem Janem Skrzyneckim i jego kwatermistrzem, gen. Ignacym Prądzyńskim, nie doszło do walnej bitwy. Zaprzepaszczono tym samym szansę na rozbicie rosyjskich sił, które rozpoczęły odwrót w kierunku Białegostoku. Wciąż jednak kontynuowano ofensywę. Po forsownym marszu polskie oddziały 20 maja starły się z tylną strażą Korpusu Gwardii dowodzoną przez gen. Karla Bistroma pod Rutkami, a następnego dnia pod Tykocinem, gdzie początkowe walki w mieście przeniosły się na groblę i mosty na Narwi. Drobiazgowe opisy zawarte w polskich pamiętnikach i rosyjskich historiach pułkowych pozwoliły na analizę poszczególnych etapów zmagań i przeprowadzenie badań nad aspektem taktycznym starcia i jego znaczeniu operacyjnym.

Keywords

PL

armia polska; Jan Skrzynecki; Karl Bistrom; Korpus Gwardii; powstanie listopadowe; Tykocin; wojna 1831r.

EN

Polish army; Jan Skrzynecki; Karl Bistrom; Guard Corps; November; Uprising; Tykocin; war of 1831.

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2022
• Volume: zeszyt
• Issue: XXXVI
• Pages: 91-109

Dates

published

2022

Contributors

author

Kamil Zdrojewski

References

• Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu: rkps. 3520/I, Wydarzenia w Polsce w latach 1830 i 1831, t. 1.
• Biblioteka Kórnicka: sygn. A III 085, Topograficzna Karta Królestwa Polskiego.
• Biblioteka Narodowa: sygn. G. 6206/III, Jan Skrzynecki Naczelny Wódz Siły Zbroyney Narodowey.
• Spazier R. O., Historja powstania narodu polskiego w roku 1830 i 1831 czerpana z autentycznych dokumentów, sejmowych akt, pamiętników, dzienników, piśmiennych i ustnych podań najznakomitszych uczestników tegoż powstania, T. 2, Paryż 1833.
• Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830-1831, t. 3, wyd. Bronisław Pawłowski, Warszawa 1933.
• Gawroński F., Pamiętniki roku 1830/31 oraz Kronika pamiętnikowa (1787-1831), Kraków 1916.
• Kruszewski I., Pamiętniki z roku 1830-1831, Kraków 1890.
• Patelski J., Wspomnienia wojskowe z lat 1823-1831, Wilno 1921.
• Prądzyński I., Pamiętniki, t. 2, Kraków 1909.
• Szumski L., Wspomnienia o trzecim pułku ułanów byłego Wojska Polskiego, Kraków 1892.
• Волкенштейн A. E., История Лейб-гвардии саперного батальона 1812-1852, Санкт-Петербург 1852.
• Гулевич C., Атласъ картъ, плановъ, схемъ и маршрутовъ къ Исторiи Лейбъгвардiи Финляндскаго полка 1806-1906 г.г., Санкт-Петербург 1906.
• Гулевич C., История Лейб-гвардии Финляндскаго полка 1806-1906 гг., Ч. 2, Санкт-Петербург 1906.
• Jalonen J., On Behalf of the Emperor, On Behalf of the Fatherland. Finnish Officers and Soldiers of the Russian Imperial Life-Guard on the Battlefields of Poland, 1831, Leiden, Boston 2015.
• Jalonen J., Remembering the Finnish Sharp-Shooter Battalion’s Involvement in the 1831 Polish-Russian War. The controversial Legacy of Finland’s first military Campaign in the Service of Russia, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2021, XXII (LXXIII), nr 4 (278).
• Kasparek N., Dni przełomu powstania listopadowego. Bitwa pod Ostrołęką (26 maja 1831), Ostrołęka 2012.
• Leszczyński M., Ostrołęka 1831, Warszawa 2011.
• Maciejewski M., Broń palna wojsk polskich 1797-1831, Warszawa 1980.
• Maroszek J., Dzieje powiatu Wysokie Mazowieckie 1866-2006, Białystok 2008.
• Puzyrewski A., Wojna polsko-ruska 1831 r., Warszawa 1899.
• Sokołowski A., Dzieje porozbiorowe narodu polskiego ilustrowane, t. 3, Warszawa 1904.
• Tokarz W., Bitwa pod Ostrołęką, Zabrze-Tarnowskie Góry 2017.
• Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, Warszawa 1993.
• https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/digitalcollection/ 01.+Paintings/39561/ (dostęp: 25.04.2022 r.).

Identifiers

Biblioteka Nauki

2168311