Grupa eklektycznych ławek z kościołów północnego Mazowsza jako przykład wyposażenia sakralnego z przełomu XIX i XX wieku

• Authors: Monika Dąbkowska

Title variants

EN

A group of eclectic pews from the churches of northern Mazovia as an example of sacred furnishings from the turn of the 19th and 20th centuries

Abstracts

EN

Church pews are elements of equipment that often have very high historical, artistic and scientific values as antique carpentry. Usually, however, less attention is paid to them, most often they are not entered in the register of monuments individually, and they are omitted in studies. For these reasons, they frequently and quietly disappear from sacred interiors, similarly to the historic floors. This is evidenced by the photographs from the Catalog of Art Monuments and comparisons to the current state. While examining the historic woodwork in northern Mazovia, attention was drawn to the historic pews in the church in Czerwin. After preliminary research, it turned out that they have a very high level of value. They have artistic and folk forms and are finished in a way characteristic of antique sacred furniture, i.e. with a mazer. Queries in this direction have shown that in the region of northern Mazovia, including, inter alia, Ostrołęka and Łomża, a woodcarving workshop operated at the turn of the 19th and 20th centuries, which made furnishings for other churches, including Słucz and Drozdowo near Łomża. The workshop was so interesting that it had not been known at all so far, and its existence was not even recognised.

PL

Ławki w kościołach to elementy wyposażenia, które posiadają niejednokrotnie bardzo wysokie wartości historyczne, artystyczne i naukowe jako stolarka zabytkowa. Zazwyczaj jednak mniej zwraca się na nie uwagę, najczęściej nie są one jednostkowo wpisane do rejestru zabytków, w opracowaniach pomijane. Z tych powodów niebezpiecznie często i po cichu znikają z wnętrz sakralnych, podobnie zresztą jak zabytkowe posadzki. Dowodem na to są fotografie z Katalogu Zabytków Sztuki i porównania do stanu obecnego. Przy okazji badań zabytkowej stolarki na północnym Mazowszu zwrócono uwagę na zabytkowe ławki w kościele w Czerwinie. Po przeprowadzeniu wstępnych badań okazało się, że posiadają one bardzo wysoki poziom wartości. Posiadają formy artystyczno-ludowe i wykończone są w sposób charakterystyczny dla zabytkowych mebli sakralnych, czyli mazerunkiem. Kwerendy w tym kierunku wykazały, że w regionie północnego Mazowsza, obejmującego m.in. ziemię ostrołęcką i łomżyńską, działał na przełomie XIX i XX w. aż do lat 20-tych warsztat snycerski, który zrealizował wyposażenie do innych kościołów, m.in. w Słuczu i Drozdowie k. Łomży. Warsztat o tyle interesujący, że dotychczas nie był w ogóle znany, a z jego istnienia nie zdawano sobie nawet sprawy.

Keywords

PL

ławki kościelne; północne Mazowsze; zabytkowa stolarka

EN

church pews; northern Mazovia; historic woodwork

• Publisher: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe im. Adama Chętnika
• Journal: Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
• Year: 2022
• Volume: zeszyt
• Issue: XXXVI
• Pages: 126-136

Dates

published

2022

Contributors

author

Monika Dąbkowska

References

• Archiwum WUOZ Ostrołęka, sygn. 48A/97, Czerwin – kościół parafialny pw. św. Trójcy. Dokumentacja historyczno-architektoniczna, oprac. M. Przytocka, S. Mojzych-Rudowska, R. Merchel, Olsztyn 1995.
• Archiwum WUOZ Łomża, sygn. 399, Kościół parafialny NMP, Słucz, Karta ewidencyjna zabytków architektury, oprac. T. Krzyżanowska, Łomża 1979.
• Archiwum WUOZ Ostrołęka, sygn. 191, Kościół parafialny pw. Przenajświętszej Trójcy, Czerwin, Karta ewidencyjna zabytków architektury, oprac. P. Hapka, A. Rutkowski, Ostrołęka 1984.
• Archiwum WUOZ Łomża, sygn. 1092, Kościół parafialny pw. św. Jakuba, Drozdowo, Karta ewidencyjna zabytków architektury, oprac. W. Boruch, Łomża 1987.
• Archiwum WUOZ Łomża, br. sygn., Ławki, Drozdowo, Karta ewidencyjna zabytków architektury, oprac. R. Juraszowa, Łomża 1981.
• Boguski J., Przyczynek do dziejów Czerwina i okolic: (do 1918 roku), „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” 1995, z. 9.
• Boguski J., Czerwin i okolice, Ostrołęka 2001.
• Fausek M., Olszewska-Świetlik J., Rodzaje opracowań w technice mazerunku na wybranych przykładach dziewiętnastowiecznej stolarki kościelnej z terenów Pomorza Zachodniego, „Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” 2018, T. XLIX, s. 289-304.
• Jemielity W., Z dziejów diecezji łomżyńskiej w latach 1925-1945, „Studia Łomżyńskie” 2000, T. XI.
• Jemielity W., Rozwój sieci parafialnej w Puszczy Kurpiowskiej, Roczniki Humanistyczne” 1975, T. XXIII, z. 2, s. 151-185.
• Jemielity W., Podział administracyjny diecezji wigierskiej, diecezji augustowskiej, czyli sejneńskiej i diecezji łomżyńskiej, „Studia Łomżyńskie” 1989, T. II.
• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. IX, Województwo łomżyńskie, pod red. M. Kałamajskiej-Saeed, z. 1, Łomża i okolice, Warszawa 1982.
• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. X, Dawne województwo warszawskie, pod red. I. Galickiej i H. Sygietyńskiej, z. 11, Ostrołęka i okolice, Warszawa 1983.
• Łoza S. Słownik architektów i budowniczych Polaków oraz cudzoziemców w Polsce pracujących, wyd. II uzup., Warszawa 1930.
• Schramm A., Historia majątku w Drozdowie. Od Drozdowskich do Lutosławskich, „Studia Łomżyńskie” 2000, T. XI.
• Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 roku i innych źródeł urzędowych, Warszawa 1924, T. 5, województwo białostockie.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, T. I, Warszawa 1880.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, F. Sulimierskiego, T. X, Warszawa 1889.
• Tymińska-Widmer L., Technika mazerunku w zdobieniu sprzętów kościelnych. Zagadnienia technologiczne, funkcjonalne i konserwatorskie, [w:] Zabytkowa stolarka we wnętrzach sakralnychi jej problematyka konserwatorska, pod red. J. Krawczyka, Toruń 2010.
• Zabytkowa stolarka we wnętrzach sakralnych i jej problematyka konserwatorska, pod red. J. Krawczyka, Toruń 2010.
• „Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego”

Identifiers

Biblioteka Nauki

2168309