O „upedagogicznianiu” szkoły poprzez akademicki dyskurs edukacyjny. Ku autoetnografii

• Authors: Bogusława Dorota Gołębniak

Title variants

EN

On “Pedagogisation” of School through Academic Discourse on Education: Toward Autoethnography

Abstracts

EN

The text addresses the anxiety, triggered by an inability to transcend the tension-fraught theory-practice relationship, which the author and her colleagues-academic educators-experience in educating teachers. Twenty years ago the already documented discrepancy between the scholarly discourse on teaching and actual school realities could be, and indeed was, interpreted as a communist legacy and instrumentally employed in the scientistic system. Today, however, as the discourse on education is being Europeanised (lifelong learning policy, international research and development projects, student and teacher mobility schemes), serious reflection and re-thinking must be provoked by empirical findings which prove that in school practice the quasi-traditional model of transmission (of culture, knowledge, ideology) has only ostensibly been abandoned for teaching in which school’s space of communication is used to promote individual and collective learning models. Interrogating the mechanisms of invisibility, in school practice, of comprehensive theories of learning (developed also outside psychology) and both formal and grass-root support for redefining education in official state policies (for example, the school assessment systems or project-based learning), the author adopts the perspective of so-called engaged scholarship (first-person action research and autoethnography), which she treats not only as a strategy of combining the autobiographical and the personal with the cultural and the social in research and writing but also as a theoretical foundation for highlighting the political factors at work in education.

PL

Tekst dotyczy doświadczanej przez Autorkę i jej kolegów – akademickich pedagogów – niepokoju związanego z niemożnością wyjścia w pracy edukacyjnej z nauczycielami poza pełną napięcia relację między teorią a praktyką. O ile bowiem 20 lat temu rejestrowany już wcześniej rozdźwięk między naukowym dyskursem dydaktycznym a codziennością szkoły mógł być i był interpretowany w kategoriach dziedzictwa komunizmu i instrumentalnie wykorzystywanego w tym systemie scjentyzmu, to dziś, wobec europeizacji dyskursu nauczania (polityka całożyciowego uczenia się, międzynarodowe programy badawcze i rozwojowe, wymiana nauczycieli i studentów) prowokować do ponownego namysłu muszą empiryczne rozpoznania pozoru odejścia w praktyce szkolnej od quasi-tradycyjnego modelu przekazu (kultury, wiedzy, ideologii) w kierunku nauczania skupionego na wykorzystywaniu komunikacyjnej przestrzeni w szkole dla wspomagania indywidualnych i kolektywnych wzorów uczenia się. Podejmując pytanie o mechanizmy niewidoczności w praktyce szkolnej szerokich, bo kreowanych także poza psychologią, teorii uczenia się i, co więcej, formalnego i oddolnego wsparcia redefinicji szkolnego nauczania ze strony oficjalnej politykipaństwa (np. w sferze szkolnego oceniania czy uczenia przez projekty, Autorka przyjęła perspektywę tzw. nauki zaangażowanej (pierwszoosobową formułę badań w działaniu oraz autoetnografię), którą potraktowała nie tylko jako strategię badania, pisania i metody łączącej to, co autobiograficzne i osobiste z tym, co kulturowe i społeczne, ale także teoretyczną podstawę uwrażliwienia na aspekty polityczne.

Keywords

PL

zmiana edukacji nauczycieli; pierwszoosobowe badania w działaniu; autoetnografia; przesunięcie paradygmatyczne w nauczaniu; wiązki dyskursu edukacyjnego; dostosowywanie jako sposób bycia z innymi w świecie edukacji

EN

change in teacher education; first-person action research; autoethnography; paradigmatic shift in education; educational discourse bundles; adjustment as a way of being with others in the educational world

• Publisher: Uniwersytet Dolnośląski DSW. Wydawnictwo Naukowe DSW
• Journal: Forum Oświatowe
• Year: 2014
• Volume: 26
• Issue: 2(52)
• Pages: 147-169

Dates

published

2014

Contributors

author

Bogusława Dorota Gołębniak

• Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wydział Nauk Pedagogicznych

References

• Bauman, Z. (2012). O edukacji: rozmowy z Ricardo Mazzeo. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Bruner, J. (2006). Kultura edukacji. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Brzezińska, A. i in. (red.). (1995). Dziecko w zabawie i świecie języka. Poznań: Zysk i S-ka.
• Brzezińska, A., Lutomski, G. (red.). (1994). Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów. Poznań: Zysk i S-ka.
• Brzezińska, A., Lutomski, G., Smykowski, B. (red.). (1995). Dziecko wśród rówieśników i dorosłych. Poznań: Zysk i S-ka.
• Cervinkova, H. (2013). Przywracając pamięć miastu: z antropologiczno-pedagogicznych badań w działaniu. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Edukacyjne badania w działaniu (s. 205–227). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Chomczyńska-Miliszkiewicz, M., Pankowska, D. (1995). Polubić szkołę: ćwiczenia grupowe do pracy wychowawczej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Cole, M. (1998). Cultural Psychology: once and future discipline. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Czerepaniak-Walczak, M. (red.). (2013). Fabryki dyplomów czy universitas?: o „nadwiślańskiej” wersji przemian w edukacji akademickiej. Kraków: Impuls.
• Duch, W. (2014). Nie płaczmy nad humanistyką! Polityka, 8(2946). Pobrane z: http://glos.umk.pl/2014/03/nie_placzmy
• Dudzikowa, M. (2013). Użyteczność pojęcia działań pozornych jako kategorii analitycznej: egzemplifikacje z obszaru edukacji (i nie tylko). W: M. Dudzikowa, K. Knasiecka-Falbierska (red.), Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej (s. 27–82). Kraków: Impuls.
• Dylak, S. (2000). Konstruktywizm jako obiecująca perspektywa w kształceniu nauczycieli. W: H. Kwiatkowska, T. Lewowicki, S. Dylak (red.), Współczesność a kształcenie nauczycieli. Warszawa: WSP ZNP.
• Dylak, S. (2013). Architektura wiedzy w szkole. Warszawa: Difin SA.
• Engeström, Y. (1987). Learning by expanding: An activity-theoretical approach to developmental research. Helsinki: Orienta-Konsultit Oy.
• Filipiak, E. (2012). „Produkty” kultury uczenia się uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum. Forum Oświatowe, 1(46), 159–183. Pobrane z: http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/119/54
• Fishbein, M., Ajzen, M. (1975). Beliefs, Attitude, Intention and Behavior: An Introduction to Theory and Research. Reading, MA: Addison-Wesley.
• Geertz, C. (2005). Wiedza lokalna: dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Gołębniak, B. D. (1994). Praktyka w teorii: teoria edukacyjna jako wiązka różnych (utopijnych, deliberatywnych, ewaluatywnych, naukowych) dyskursów odnoszących się do praktyki. Socjologia Wychowania, 12(285), 49–59.
• Gołębniak, B. D. (1995). Między akademickim przekazem a studiowaniem praktyki (uniwersytecki model kształcenia nauczycieli). Studia Edukacyjne, 1, 13–24.
• Gołębniak, B. D. (1996). „Językowy” model nauczania szansą zmniejszania napięć. W: M. Dudzikowa (red.), Nauczyciel – uczeń: między przemocą a dialogiem: obszary napięć i typy interakcji (s. 103–110). Kraków: Impuls.
• Gołębniak, B. D. (1998). Zmiany edukacji nauczycieli. Wiedza – biegłość – refleksyjność. Poznań: Edytor.
• Gołębniak, B. D. (2000). Postawy, przekonania i wiedza praktyczna nauczycieli. W: Cylkowska-Nowak (red.), Społeczne konstruowanie idei i rzeczywistości (s. 237–254). Poznań: Wolumin.
• Gołębniak, B. D. (2001). Ku pedeutologii refleksyjnej – od „agresywnej pewności” do „łagodnej perswazji”. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, Numer specjalny, 203–222.
• Gołębniak, B. D. (2005). Konstruktywizm – moda, „nowa religia” czy tylko/aż interesująca perspektywa poznawcza i dydaktyczna. Problemy Wczesnej Edukacji, 1(1), 13–20.
• Gołębniak, B. D. (2006). Nauczanie i uczenie się w klasie. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika: podręcznik akademicki (Tom 2, s. 158–205). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gołębniak, B. D. (red.). (2008). Pytanie o szkołę wyższą: w trosce o człowieczeństwo. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Gołębniak, B. D. (2011). Nauczyciele o społecznym wymiarze uczenia się. W: H. Krauze-Sikorska (red.), Wymiary społecznego uczestnictwa w życiu: między dzieciństwem a dorosłością (s. 231–243) Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Gołębniak, B. D. (2013). Edukacyjne badania w działaniu: między akademicką legitymizacją a realizacyjnymi uproszczeniami. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Edukacyjne badania w działaniu (s. 51–75). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Gołębniak, B. D. (2014). Nowy profesjonalizm nauczycieli: podejścia – praktyka – przestrzeń rozwoju. Wrocław: Dolnośląska Szkoła Wyższa.
• Gołębniak, B. D., Cervinkova, H. (2010). W poszukiwaniu emancypacyjno-transformacyjnego wymiaru badań pedagogicznych i antropologicznych. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu: pedagogika i antropologia zaangażowane (s. VII–XVII). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Gołębniak, B. D., Teusz, G. (1999). Edukacja poprzez język: o całościowym uczeniu się (wyd. 2). Warszawa: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.
• Guba, E. G., Lincoln, Y. S. (2009). Kontrowersje wokół paradygmatow, sprzeczności i wyłaniające się zbieżności. W: N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych (Tom 1, s. 281–313). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gutiérrez, K. D., Rogoff, B. (2010). Kulturowe sposoby uczenia się: cechy indywidualne czy repertuary praktyki. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu: pedagogika i antropologia zaangażowane (s. 183–198). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Hurło, L., Klus-Stańska, D., Łojko, M. (red.). (2009). Paradygmaty współczesnej dydaktyki. Kraków: Impuls.
• Jones, S. H. (2009). Autoetnografia: polityka tego, co osobiste. W: N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych (Tom 2, s. 175–219). Warszawa: PWN.
• Kawecki, I. (2004). Wiedza praktyczna nauczyciela: studium etnograficzne. Kraków: Impuls.
• Kędzierska, H. (2012). Kariery zawodowe nauczycieli: konteksty – wzory – pola dyskursu. Toruń: Adam Marszałek.
• Klus-Stańska, D. (2000). Konstruowanie wiedzy w szkole. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Klus-Stańska, D. (2005). Polska wersja integracji treści w perspektywie teorii psychologicznych, czyli dlaczego ogórek nie śpiewa? W: M. Nowicka (red.), Zreformowana wczesna edukacja: od refleksji ku działaniom nauczyciela (s. 15–45). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Klus-Stańska, D. (2010). Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Krenz, R. (2013). Pro et contra – głos krytyczny o emancypacyjnym potencjale systemu. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Edukacyjne badania w działaniu (s. 89–102). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kwiatkowska, H. (2010). Nauczyciel – zawód „niemożliwy”, ale nieunikniony. W: J. Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela (s. 67–86). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kwieciński, Z. (2011b). Pedagogika po przejściach. W: M. Nowak-Dziemianowicz, P. Rudnicki (red.), Pedagogika: zakorzenienie i transgresja (s. 13–35). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Lave, J., Wenger, E. (1991). Situated learning: legitimate peripheral participation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Leontiew, A. N. (1962). O rozwoju psychiki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Ligus, R. (2009). Biograficzna tożsamość nauczycieli: historie z pogranicza. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Ligus, R. (2013a). Research-Based Teacher Education and Professional Development. Achievements and Contributions of Edite. Forum Oświatowe, 3(50), 137–149.
• Ligus, R. (2013b). Tutoring akademicki i badania w działaniu: jakościowe studium przypadku. W: B. D. Gołębniak, H. Kwiatkowska (red.), Nauczyciele: programowe (nie)przygotowanie (s. 249–264). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Lutomski, G. (1994). Uczyć inaczej. Poznań: Wydawnictwo Fundacji „Humaniora”.
• Malewski, M. (2010). Od nauczania do uczenia się: o paradygmatycznej zmianie w andragogice. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Michalak, J. M. (2010). Profesjonalizm w zawodzie nauczyciela. W: J. M. Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela (s. 87–121). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Nowak-Dziemianowicz, M. (2011). Pedagogika dyskursywna – nadzieje i możliwości. W: M. Nowak-Dziemianowicz, P. Rudnicki (red.), Pedagogika: zakorzenienie i transgresja (s. 315–346). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Opłocka, U. (2012). Społeczno-kulturowe konstruowanie sensów nauczycielskiego oceniania. Forum Oświatowe, 1(46), 185–208. Pobrane z: http://forumoswiatowe.pl/index.php/czasopismo/article/view/120/55
• Palka, S. (1989). Teoria pedagogiczna a praktyczne doświadczenia nauczycieli. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Reason, P., Torbet, W. R. (2010). Zwrot działaniowy: ku transformacyjnej nauce społecznej. W: H. Cervinkova, B. D. Gołębniak (red.), Badania w działaniu: pedagogika i antropologia zaangażowane (s. 117–152). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Schön, D. (1983). The Reflective Practitioner. New York, NY: Basic Books.
• Skorobogata, M. (2014). EQ i przekonania nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej odnośnie do wspierania rozwoju dzieci w zakresie inteligencji emocjonalnej w szkole (Niepublikowana rozprawa doktorska). Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wrocław.
• Siarkiewicz, E., Trębińska-Szumigraj, E., Zielińska-Pękał, D. (2012). Edukacyjne prowokacje: wykorzystanie etnografii performatywnej w procesie kształcenia doradców. Kraków: Impuls.
• Szymański, M. J. (2008). W poszukiwaniu drogi: szanse i problemy edukacji w Polsce (wyd. 2). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Śliwerski, B. (2008). O fenomenie i problemach popularności pedagogiki jako upragnionego kierunku studiów. W: B. D. Gołębniak (red.), Pytanie o szkołę wyższą: w trosce o człowieczeństwo (s. 172–196). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
• Wołodźko, E. (2013). Ku autonomii studiowania: procesy, znaczenia, konteksty, zmiana. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Wygotski, L. S. (1989). Myślenie i mowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wygotski, L. S. (2002). Wybrane prace psychologiczne: Tom 2. Dzieciństwo i dorastanie. Poznań: Zysk i S-ka.
• Zamorska, B. (2008). Nauczyciele: (re)konstrukcje bycia-w-świecie edukacji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2138441