Rola etyki niezależnej w procesie kształtowania tożsamości moralnej

• Authors: Małgorzata Obrycka

Title variants

EN

The Role of Independent Ethics in the Process of Shaping Moral Identity

Abstracts

EN

The aim of this article is to draw attention to the problem of the status of ethics in relation to issues concerning the process of shaping moral identity in a modern human being. The starting point for those considerations was the analysis of the consequences resulting from various cultural processes which are visible in, for example, laicisation of the Polish society. Taking into account mainly the pedagogical context, the thesis which was subjected to analysis concerns the lack of raison d’être of traditionally funded ethics. Therefore, the paper refers to the possibility of establishing ethics on a basis different than religion. It is very necessary to attempt to achieve this target due to such reasons as the society’s laicisation expressed through loss of faith. Confessional morality is endangered by moral and existential nihilism and that is where an independent ethics created by Tadeusz Kotarbinski comes in, which includes ethics trying to find justification of actions at an anthropological and historical level. In a situation when the young generation influenced by various cultural factors refers to religion as the basis for their moral choices less and less frequently, this kind of ethics can prove to be very useful in the process of raising children and teenagers.

PL

Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na problematykę statusu etyczności w odniesieniu do zagadnień związanych z kształtowaniem tożsamości moralnej współczesnego człowieka. Punktem wyjścia do tego typu rozważań jest analiza skutków, jakie niosą ze sobą różnorodne procesy kulturowe, co przejawia się między innymi poprzez laicyzację polskiego społeczeństwa. Biorąc pod uwagę przede wszystkim kontekst pedagogiczny, teza, która zostaje poddana analizie, dotyczy utraty racji bytu tradycyjnie ufundowanej etyki. Tak więc tekst odnosi się do możliwości ufundowania etyki na podstawach innych niż religijne. Dążenie do tego jest potrzebne z wielu względów, takich jak laicyzacja przejawiająca się utratą wiary. Konfesyjnie ufundowana moralność zagrożona jest wówczas nihilizmem moralnym czy egzystencjalnym. I tutaj pojawia się etyka niezależna autorstwa Tadeusza Kotarbińskiego, niepomijająca w swej treści wątków etyki poszukującej uzasadnienia na płaszczyźnie antropologiczno-historycznej. W sytuacji, gdy pod wpływem różnych czynników kulturowych młode pokolenie coraz rzadziej odwołuje się do religii jako podstawy swoich wyborów moralnych, tego typu etyka może okazać się niezwykle pomocna w procesie wychowania dzieci i młodzieży.

Keywords

PL

etyka niezależna; tożsamość; wychowanie moralne; religijność; pedagogika religii

EN

independent ethics; identity; moral education; religion; pedagogy of religious education

• Publisher: Uniwersytet Dolnośląski DSW. Wydawnictwo Naukowe DSW
• Journal: Forum Oświatowe
• Year: 2016
• Volume: 28
• Issue: 2(56)
• Pages: 223-240

Dates

published

2016

Contributors

author

Małgorzata Obrycka

• Gdańska Szkoła Wyższa

References

• Bauman, Z. (2016). Obcy u naszych drzwi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bielik-Robson, A. (2012). Wstęp. W: C. Taylor, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej (s. 7–54). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Boguszewski, R. (2012, kwiecień). Komunikat CBOS „Zmiany w zakresie wiary i religijności Polaków po śmierci Jana Pawła II”.
• Boguszewski, R. (2014, luty). Komunikat CBOS „Religijność a zasady moralne”.
• Borowik, I., Doktór, T. (2001). Pluralizm religijny i moralny w Polsce: raport z badań. Kraków: Nomos.
• Braidotti, R. (2014). Po człowieku. Warszawa: PWN.
• Bourke, V. J. (1994). Historia etyki. Toruń: Krupski i S-ka.
• Choroszy, J. F. (1997). Poglądy etyczne Tadeusza Kotarbińskiego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Czekaj, M. (2015). Doktryna wobec codzienności: fenomenograficzne studium o wychowaniu religijnym w rodzinie. Kraków: Nomos.
• DeGrazia, D. (2014). Prawa zwierząt. Bardzo krótkie wprowadzenie. Kraków: Nomos.
• Erikson, E. H. (2004). Tożsamość a cykl życia. Poznań: Zysk i S-ka.
• Giddens, A. (2008). Socjologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Główny Urząd Statystyczny. (2016). Wyznania religijne w Polsce (2012–2014). Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.
• Gutek, G. L. (2003). Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Hunter, J. D. (1991). Culture Wars. The Struggle to Define America. New York: Basic Books.
• Jakubiak, M. B. (1987). Tadeusz Kotarbiński: filozof, nauczyciel, poeta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
• Jaroszyński, P. (2003). Etyka: dramat życia moralnego. W: M. A. Krąpiec, S. Kamiński, Z. J. Zoybicka, A. Maryniarczyk, P. Jaroszyński, Wprowadzenie do filozofii (s. 515–586). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kalka, K. (2000). Od rozumienia do postępowania (człowiek, filozofia, etyka). Elbląg: EWSH.
• Kotarbiński, T. (1957). Wybór pism, t. 1: Myśli o działaniu. Warszawa: PWN.
• Kotarbiński, T. (1958). Wybór pism, t. 2: Myśli o myśleniu. Warszawa: PWN.
• Kotarbiński, T. (1962). Przykład indywidualny kształtowania się postawy wolnomyślicielskiej. W: K. Sokół (red.), Religia i ja: Tadeusz Kotarbiński, Leopold Infeld, Bertrand Russell. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Kotarbiński, T. (1986). Drogi dociekań własnych. Fragmenty filozoficzne. Warszawa: PWN.
• Kotarbiński, T. (1987). O istocie i zadaniach etyki. W: P. J. Smoczyński (red.), Pisma etyczne (s. 91–208). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kotarbiński, T. (1989). Żyć zacnie. Warszawa: Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
• Kotarbiński, T. (1990). Dzieła wszystkie. Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. Wrocław: Ossolineum.
• List Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów do Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia 21 czerwca 2012 roku. (2012). Pobrane 20 września 2016, z: http://www.psr.org.pl/item/329-lekcje-etyki-list-psr-do-komitetu-ministrow-rady-europy.
• Margulis, L., Sagan, D. (1995). What is Life? Berkeley: University of California Press.
• Mariański, J. (2004). Religijność społeczeństwa polskiego w perspektywie europejskiej. Próba syntezy socjologicznej. Kraków: Nomos.
• Milerski, B. (1998). Współczesne koncepcje pedagogiki religijnej. W: B. Milerski (red.), Elementy pedagogiki religijnej (s. 119–151). Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna.
• Milerski, B. (2008). Pedagogika religii. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika: podręcznik akademicki (s. 261–277). Warszawa: PWN.
• Okoń, W. (2007). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Żak.
• Olszewski, E. (2004). Doktryny i ruchy współczesnego ekstremizmu politycznego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Patalon, M. (2007). Pedagogika ekumenizmu: procesualność jako paradygmat interkonfesyjnej i interreligijnej hermeneutyki w ujęciu Johna B. Cobba, Jr. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Patalon, M. (2008). Edukacja religijna w Polsce. Katecheza czy religioznawstwo? Problemy Wczesnej Edukacji, 2(8), 45–52.
• Rogowski, C. (2011). Pedagogika religii: podręcznik akademicki. Toruń: Adam Marszałek.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 marca 2014 r. (Dz. U. 2014 poz. 478).
• Singer, P. (1975). Animal Liberation. New York, NY: Random House.
• Styczeń, T. (2012). Etyka niezależna? W: K. Krajewski (red.), Etyka niezależna (s. 247–373). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Szkudlarek, T. (2012). Wstęp. W: M. Cackowska, L. Kopciewicz, M. Patalon, P. Stańczyk, K. Starego, T. Szkudlarek, Dyskursywna konstrukcja podmiotu: przyczynek do rekonstrukcji pedagogiki kultury (s. 7–25). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Szmyd, J. (red.). (2004). Leksykon filozofów współczesnych. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
• Szostek, A., Styczeń, T. (2012). Uwagi o istocie moralności. W: K. Krajewski (red.), Etyka niezależna (s. 513–529). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Świecka szkoła – projekt ustawy. (2015). Pobrane 20 stycznia 2016, z: http://liberte.pl/swiecka-szkola-projekt-ustawy.
• Tomasz Lis na żywo. (b.d.). Pobrane 5 listopada 2015, z: http://vod.pl/programy-tv/tomasz-lis-na-zywo/lcwd5z#.
• Taylor, C. (2001). Źródła podmiotowości: narodziny tożsamości nowoczesnej. Warszawa: PWN.
• Taylor, C. (2006). Interpretacja i nauki o człowieku. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Współczesne teorie socjologiczne (s. 948–957). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Wojtyła, K. (1969). Osoba i czyn. Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 15 czerwca 2010 w sprawie Grzelak przeciwko Polsce (skarga nr 7710/02).

Identifiers

Biblioteka Nauki

2138708