Uciśnieni, historia i społeczna zmiana. Historiozofia w filozofii wychowania P. Freirego: pojęcie historii jako możliwości

• Authors: Piotr Bogusław Stańczyk

Abstracts

PL

Głównym zadaniem tego artykułu jest rekonstrukcja pojęcia „historii jako możliwości”, jako integralnej części Freirowskiej filozofii edukacji. Pedagogia emancypacyjna – w swym pragmatycznym odczytaniu – zmaga się z użytecznością teorii dla zmiany społecznej. Freire poddawał krytyce pojęcie historii jako czegoś nieuniknionego, ale obecnie Freiryści podkreślają, że historia jest „oswojona” za sprawą pojęcia „końca historii”. W dalszej części przedstawiony jest przykład zmiany społecznej, która dokonuje się podczas podstawowej alfabetyzacji na São Tomé, a podstawowe pytanie dotyczy możliwości oferowanych przez podręcznik do alfabetyzacji A Luta Continua. Pytanie wraca, ale ma już za swój przedmiot możliwości oferowane przez system edukacyjny w warunkach post-politycznego populizmu.   The Oppressed, History and Social Change. Philosophy of History in P. Freire's Philosophy of Education: Category of History as Possibility Abstract: The main purpose of this article is to reconstruct Paulo Freire's notion of 'history as a possibility' as a integral part of his philosophy of education. Pedagogy of emancipation–in its pragmatic interpretation–deals with the question of usefullnes of theory for social change. Freire criticized conceptions of history as something inevitable but nowadays followers of Friere highlight that history is “domesticated” by “the end of history” conception. The article presents example of social change in São Tomé during Friere's action for basic literacy and the main question is what kind of possibilities are content of adult notebook of basic literacy A Luta Continua. Question of possibility backs in the end but has for its subject possibilities of education in conditions of post-political populism.

Keywords

PL

historia jako możliwość; pedagogika emancypacyjna; Paulo Freire; historiozofia; ideologia; pedagogika krytyczna; history as possibility; emancipatory education; philosophy of history; ideology; critical pedagogy

• Publisher: Uniwersytet Dolnośląski DSW. Wydawnictwo Naukowe DSW
• Journal: Forum Oświatowe
• Year: 2018
• Volume: 30
• Issue: 1(59)
• Pages: 53-72

Dates

published

2018

Contributors

author

Piotr Bogusław Stańczyk

• Uniwersytet Gdański. Wydział Nauk Społecznych

References

• A Luta Continua. Primeiro Caderno de Cultura Popular. (1980). Ministério de Educação Nacional e Desporto. São Tomé: UNESCO.
• A Luta Continua. Segundo Caderno de Cultura Popular. (1978). Ministério de Educação Nacional e Desporto. São Tomé: UNESCO.
• Assumpção, R., Notari, J., Vilutis, L. (2009). O significado da sistematização na educação popular. W: R. Assumpção (org.), Educação popular na perspectiva freirana (s. 143-162). São Paulo: Ed,L.
• Boryczko, M. (2015). Paradoksalne funkcje szkoły. Studium krytyczno-etnograficzne. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Brandão, C.R., Assumpção R. (2009). Cultura Rebelde. Escritos sobre a Educação Popular ontem e agora. São Paulo: Ed,L.
• Brzozowski, S. (1990). Idee. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Chmura-Rutkowska, I., Głowacka-Sobiech, E., Skórzyńska, I. (2015). Niegodne historii? O nieobecności i stereotypowych wizerunkach kobiet w świetle podręcznikowej narracji historycznej w gimnazjum. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Figueiredo, D.A. (2009). História da Educação Popular: uma leitura crítica. W: R. Assumpção (org.), Educação popular na perspectiva freirana (s. 55-74). São Paulo: Ed,L.
• Fiori, E.M. (1994). Aprendar a dizer a sua palavra. W: P. Freire P., Pedagogia do Oprimido (s. 5-11). Rio de Janeiro: Paz e Terra.
• Freire, P. (1967). Educação como prática da liberdade. Rio de Janeiro: Paz e Terra. Pobrano 4.05.2017 dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/livro_freire_educacao_pratica_liberdade.pdf
• Freire, P. (1978). Cartas aos Animadores e às Animadoras Culturais. São Tomé: Ministério de Educação Nacional e Desporto.
• Freire, P. (1979). Educação e Mudança. São Paulo: Paz e Terra. Pobrano 4.05.2017 z: dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_educacao_e_mudanca.pdf
• Freire, P. (1983). Extensão ou Comunicação. Rio de Janeiro: Paz e Terra. Pobrano 4.05.2017 z: forumeja.org.br/files/Extensao_ou_Comunicacao1.pdf
• Freire, P. (1989). A importáncia do ato de ler, Cortez, São Paulo. Pobrano 4.05.2017 z: http://educacaointegral.org.br/wp-content/uploads/2014/10/importancia_ato_ler.pdf
• Freire, P. (1994). Pedagogia do Oprimido. Rio de Janeiro: Paz e Terra. Pobrano 4.05.2017 z: dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_pedagogia_do_oprimido.pdf
• Freire, P. (1997). Pedagogia da Esperança. Rio de Janeiro: Paz e Terra. Pobrano 4.05.2017 z: dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_pedagogia_da_esperanca.pdf
• Freire, P. (2000a). „Bankowa” koncepcja edukacji jako narzędzie opresji. W: K. Blusz (red.), Edukacja i wyzwolenie (s. 67-78). Kraków: Impuls.
• Freire, P. (2000b). Pedagogia da indignação. São Paulo: UNESP. Pobrano 4.05.2017 z: dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_pedagogia_da_indignacao.pdf
• Freire, P. (2001). Política e Educação. São Paulo: Cortez. Pobrano 4.05.2017 z: dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_politica_e_educacao.pdf
• Freire, P., Faundez, A. (1998). Por uma pedagogia da pergunta, Rio de Janeiro:. Pobrano 1.04.2016 z: dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_por_uma_pedagogia_da_pergunta.pdf
• Fukuyama, F. (2017). Koniec historii i ostatni człowiek. Kraków: Znak.
• Gadotti, M. (2009a). Educação de Adultos como Direto Humano. São Paulo: Ed,L.
• Gadotti, M. (2009b). Economia solidária como práxis pedagógica. São Paulo: Ed,L.
• Gawlicz, K. (2008). Konstruowanie nieudacznika. Praktyki normalizacji i wykluczania w przedszkoli. Zeszyty Etnografii Wrocławskiej, 1(10), 37-54.
• Gawlicz, K., Rudnicki, P., Starnawski M. (2015). Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.
• Głowacka-Sobiech, E., Michalski, M., Napierała, A., Skórzyńska, I. (2016). W: Gender w podręcznikach. Tom III (s. 7-40). Warszawa: Fundacja Feminoteka.
• Hegel, G. W. F. (2002). Fenomenologia ducha. Warszawa: Aletheia.
• Kopciewicz, L. (2010). Matematyka w ideologiach, ideologie w matematyce – badanie szkolnego funkcjonowania matematyki jako pola wytwarzania kultury. Forum Oświatowe, 1(42), 39-51.
• Kopciewicz, L. (2012). Równa szkoła. Matematyka, władza i pole wytwarzania kultury. Warszawa: Difin.
• Linhares, C. (2009) Alfabatezição educadora do Maranhão: forjando com Freire pistas de uma outra política. W: J. Mafra, J.E. Romão, A.C. Scocuglia, M. Gadotti (orgs.), Globalização, Educação e Movimentos Sociais. 40 anos da Pedagogia do Oprimido (s. 90-99). São Paulo: Instituto Paulo Freire.
• Manfredi, S.M. (2008). Aos que não se rendaram à ideoligia fatalista. W: M. Gadotti, (org.), 40 olhares sobre os 40 anos da Pegagogia de oprimido (s. 14-15). São Paulo: Ed,L.
• Pontual, P. (2008). Uma obra histórica e profética. W: M. Gadotti, (org.), 40 olhares sobre os 40 anos da Pegagogia de oprimido (s. 12). São Paulo: Ed,L.
• Popow, M. (2016). Przedstawienia ubóstwa kobiet i mężczyzn w podręcznikach szkolnych. W: Gender w podręcznikach. Tom I (s. 297-307). Warszawa: Fundacja Feminoteka.
• Romão, J.E. (2008). Razões Oprimidas: introdução a uma nova geopolítica do conhecimento. W: C.A. Torres, F. Gutiérrez, J.E.
• Romão, M. Gadotti (orgs.), Reinventado Paulo Freire no sécolo 21 (s. 63-90). São Paulo: Ed,L.
• Romão, J.E. (2009). Pedagogias de Paulo Freire. W: J. Mafra, J.E. Romão, A.C. Scocuglia, M. Gadotti (orgs.), Globalização, Educação e Movimentos Sociais. 40 anos da Pedagogia do Oprimido (s. 81-89). São Paulo: Instituto Paulo Freire.
• Romão, J.E., Gadotti, M. (2012), Paulo Freire e Amílcar Cabral. A descolonização das mentes. São Paulo: Ed,L.
• Rudnicki, P. (2008). Edukacja obezwładniająca i poszukiwania podmiotu w pedagogice. Forum Oświatowe, Numer specjalny, 235-250.
• Schütz, R. (2008). Economia Popular Solidária: novos horizontes para a educação popular? W: A. Martins (org.), Desafios da economia solidária (s. 19-52). São Paulo: Ed,L.
• Scocuglia, A.C. (2005). Paulo Freire e a „conscientização” pós-moderna. Educação, Sociedade e Culturas, N° 23, 21-42.
• Scocuglia, A.C. (2009). Paulo Freire e Boaventura de Sousa Santos: pedagogia crítica e globalização contra-hegemônica. W: J. Mafra, J.E. Romão, A.C. Scocuglia, M. Gadotti (orgs.), Globalização, Educação e Movimentos Sociais. 40 anos da Pedagogia do Oprimido (s. 114-123). São Paulo: Instituto Paulo Freire.
• Stańczyk, P. (2013). Człowiek, wychowanie i praca w kapitalizmie. W stronę krytycznej pedagogiki pracy. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Stańczyk, P. (2016). Pedagogika radykalna Paulo Freire wobec nierówności społecznych. Rzecz o edukacji ludowej. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 1(73), 37-51.
• Starego, K. (2012). „Ludzie-truskawki” i „niepomagalni” – wizerunek biednych w dyskursie prasowym tygodnika Polityka. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 2(58), 37-62.
• Starego, K. (2013). Biedny jako inny – orientalizacja i dehumanizacja biednych w procesie dyskursywnego konstruowania reprezentacji codzienności. Rocznik Pedagogiczny, 36, 221-242.
• Starego, K. (2016). Poza dyskurs kompetencji w edukacji krytycznej. „Trzeci termin” oraz Paula Freirego i Jaquesa Rancière'a idea dialogu „zapośredniczonego”. Forum Oświatowe, 28(1), 33-53.
• Streck, D.R. (2009), Uma pedagogia em movimento: os movimentos sociais na obra de Paulo Freire. W: J. Mafra, J.E. Romão, A.C. Scocuglia, M. Gadotti (orgs.), Globalização, Educação e Movimentos Sociais. 40 anos da Pedagogia do Oprimido (s. 63-72). São Paulo: Instituto Paulo Freire.
• Szwabowski, O. (2016). W stronę „słabej utopii”. W: J. Gromysz, R. Włodarczyk (red.), Utopia a edukacja. O wyobrażeniach świata możliwego (s. 133-142). Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Teodoro, A. (2009), Crítica e utopística: contributos para uma agenda política educacional cosmopolitana. W: J. Mafra, J.E. Romão, A.C. Scocuglia, M. Gadotti (orgs.), Globalização, Educação e Movimentos Sociais. 40 anos da Pedagogia do Oprimido (s. 13-21). São Paulo: Instituto Paulo Freire.
• Weffort, F.C. (1967). Educação e Política. Reflexões sociólogicas sobre uma pedagogia da liberdade. W: P. Freire P., Educação como prática da liberdade (s. 1-26). Rio de Janeiro: Paz e Terra.
• Varela, F. (2008). Concepção dialética da educação. W: M. Gadotti, (org.), 40 olhares sobre os 40 anos da Pegagogia de oprimido (s. 18). São Paulo: Ed,L.
• Zamojska, E. (2016). Konstrukcja Innego/Innej w podręcznikach szkolnych. W: Gender w podręcznikach. Tom I (s. 258-268). Warszawa: Fundacja Feminoteka.
• Żelezny, M. (1995). O historiozofii Kanta z umiarem. W: I. Kant, Przypuszczalny początek ludzkiej historii (s. 5-18). Toruń: Comer.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2139125