Piętnastowieczne halerze legnickie ze zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu

• Authors: Paweł Milejski

Title variants

EN

Legnica Hellers of the 15th Century in the Collection of The Ossoliński National Institute

Abstracts

EN

Among the 15th c., usually anonymous Silesian hellers, the ones most interesting are those from the municipal mint in Legnica. In the collection of the Numismatic Department of The National Ossoliński Institute in Wrocław, we hold 37 such coins that can be divided into two main groups. The obverse of the first group, older (struck after 1425), shows the bust of St Peter, turned three-quarters right, with his right hand pointing at the key he holds in his left hand which is sometimes wrapped with a veil and that separates the sacred (the key) from the profane (the hand). The reverse features the Silesian eagle with its head turned right (in heraldic terms), with a concave band across the wings and breast and with a pellet at the centre of the breast, which represents the middle of the die. The second, younger group (struck after 1475), is characterised by the presentation of two crossed keys on the obverse. The reverse remains practically unchanged, when compared to the first group, only the centric dot disappears from the Eagle’s breast. In the Ossolineum collection we identified 22 coins with St Peter, so-called Petershellers. Three of these coins turned out to be counterfeit (nos. 35–37). The second group is represented by 15 specimens. We adjusted all the coins to the new, as yet unpublished, typology of Silesian hellers created by Borys Paszkiewicz. It is worth emphasising, however, that in the Ossolineum collection we registered one variant of a heller with crossed keys that was not registered by Borys Paszkiewicz. It is a variant with an additional dot near the tip of the right key (no. 26). Paying attention to this common coin used mainly for small transactions, we not only obtained a new variant of this coin, but also expanded the source base of the metric data of these hellers and presented the history of the 15th c. Legnica mint.

Keywords

EN

hellers; St Peter; keys; city of Legnica; counterfeit; numismatic; Silesia

• Publisher: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
• Journal: Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
• Year: 2021
• Volume: 32
• Pages: 156-186

Dates

published

2021

Contributors

author

Paweł Milejski

• Zakład Narodowy im. Ossolińskich

• https://orcid.org/0000000243919442

References

• Baran Elżbieta, Katalog monet polskich w zbiorach Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, t. 1: Średniowieczne monety polskie, śląskie i pomorskie, Wrocław 1998.
• Butent-Stefaniak Barbara, Grzmiąca, gm. Głuszyca, pow. wałbrzyski, „Wiadomości Numizmatyczne” 2010, R. LIV, z. 1, s. 278–279.
• Butent-Stefaniak Barbara, Monety z wykopalisk archeologicznych w Ryczynie, gm. Oława, woj. dolnośląskie, „Wiadomości Numizmatyczne” 2017, R. LXI, z. 1–2, s. 197–207.
• Butent-Stefaniak Barbara, Baran Elżbieta, Aneks. Katalog monet z wykopalisk w Ryczynie, „Wiadomości Numizmatyczne” 2017, R. LXI, z. 1–2, s. 208–225.
• Butent-Stefaniak Barbara, Koniarek Łukasz, Wierzbna, gm. Żarów, pow. świdnicki. Monety z przykościelnego cmentarza, „Wiadomości Numizmatyczne” 1998, R. XLII, z. 1–2, s. 215–217.
• Dewerdeck Gottfried, Silesia numismatica, Oder Einleitung zu dem Schlesischen Müntz-Cabinet, In welchem biss 368. theils sehr alte rare und schöne im Lande verfertigte Müntzen durch accurate Kupffer gewiesen umbständlich erkläret und dabey viele in der Schlesischen Historie begangene Fehler deutlich endecket werden, Jauer 1711.
• Friedensburg Ferdinand, Schlesiens Münzgeschichte im Mittelalter, t. 1, Breslau 1887 (Codex diplomaticus Silesiae, t. XII).
• Friedensburg Ferdinand, Schlesiens Münzgeschichte im Mittelalter, t. 2, Breslau 1888 (Codex diplomaticus Silesiae, t. XIII).
• Friedensburg Ferdinand, Schlesiens Münzgeschichte im Mittelalter, Ergänzungsband, Breslau 1904 (Codex diplomaticus Silesiae, t. XXIII).
• Haisig Marian, Gabinet numizmatyczno-sfragistyczny we wrocławskim Ossolineum, „Ze Skarbca Kultury” 1957, z. 10, s. 186–195.
• Kubiak Stanisława [przy współudziale Borysa Paszkiewicza], Znaleziska monet z lat 1146–1500 z terenu Polski. Inwentarz, Poznań 1998.
• Makuch Marcin, Mennictwo miejskie i książęce w Legnicy, „Wrocławskie Zapiski Numizmatyczne” 2016, nr 1 (51), s. 14–21.
• Miazga Beata, Result of metallographic analyses of selected coins, [w:] Mount Gromnik. From the History of Settlement and Management, Eds. K. Jaworski, A. Pankiewicz, Wrocław 2008, s. 156–159.
• Miazga Beata, Milejski Paweł, The Numismatic and Archaeometric Investigations of Selected Copper Coins from Mount Gromnik, SW Poland, „The Numismatic Chronicle” 2019, vol. 179, s. 341–356, plates 44–45.
• Mikołajczyk Andrzej, Leksykon numizmatyczny, Warszawa–Łódź 1994.
• Milejski Paweł, Miazga Beata, Monety z badań opactwa na Ołbinie we Wrocławiu i ich metal w świetle badań XRF, „Wiadomości Numizmatyczne” 2016, R. LX, z. 1–2, s. 247–260.
• Milejski Paweł, Wrocław, m., pow. grodzki, „Wiadomości Numizmatyczne” 2018, R. LXII, z. 1–2, s. 340–341.
• Milejski Paweł, Siczek Łukasz, Chojnik, zamek, pow. grodzki Jelenia Góra, „Wiadomości Numizmatyczne” 2016, R. LX, z. 1–2, s. 325–326.
• Paszkiewicz Borys, Średniowieczne mennictwo w Legnicy, Brzegu i Lubinie, [w:] Silesia numismatica. Ducatus Lignicensis et Bregensis, Lib. 1, Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w Muzeum Miedzi w Legnicy 24–25 listopad 2000 r., red. B. Paszkiewicz, Legnica 2001, s. 65–90.
• Paszkiewicz Borys, Mennictwo żagańskie w średniowieczu, [w:] Dziedzictwo artystyczne Żagania, red. B. Czechowicz, M. Konopnicka, Wrocław–Zielona Góra–Żagań 2006, s. 74–97.
• Paszkiewicz Borys, Coins from archaeological investigation of castle Romsberg in Mount Gromnik (Rummelsberg) 2005–2008, [w:] Mount Gromnik. From the History of Settlement and Management, Eds. K. Jaworski, A. Pankiewicz, Wrocław 2008, s. 143–159.
• Paszkiewicz Borys, Późnośredniowieczne mennictwo Księstwa Oleśnickiego, [w:] Czeska historia Śląska. Ze szczególnym uwzględnieniem Oleśnicy i Księstwa Oleśnickiego, red. W. Mrozowicz, Wrocław–Oleśnica 2017, s. 355–370.
• Paszkiewicz Borys, Unia czy separacja monetarna? Moneta książąt raciborskich i opawskich w drugiej połowie XIV i pierwszych dekadach XV wieku, „Folia Numismatica” 2017, vol. 31 (2), s. 257–273.
• Paszkiewicz Borys, Przyczyny pustoszenia Śleziaków, czyli o Barwałdzie i monecie oświęcimskiej w XV wieku, [w:] Pieniądz i banki w Małopolsce, red. W. Garbaczewski, R. Macyra, Poznań 2018, s. 151–166.
• Paszkiewicz Borys, Silesiorum moneta. Mennictwo śląskie w późnym średniowieczu (1419– 1526), z katalogiem monet śląskich, kłodzkich i łużyckich z lat 1327–1526, Warszawa–Wrocław 2021 (Bibliotheca nummaria Leopoldina 3).
• Pieńkowski Robert, Średniowieczne mennictwo książąt legnicko-brzeskich, [w:] Pieniądz – kapitał – praca – wspólne dziedzictwo Europy, red. K. Filipow, Warszawa 2009, s. 150–156.
• Rusek Henryk, Z dziejów badań piętnastowiecznych halerzy legnickich, [w:] Silesia numismatica. Ducatus Lignicensis et Bregensis, Lib. 1, Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w Muzeum Miedzi w Legnicy 24–25 listopad 2000 r., red. B. Paszkiewicz, Legnica 2001, s. 151–162.

Identifiers

Biblioteka Nauki

55789985