Uniwersytet - zarys ewolucji idei podstawowej

• Authors: Aleksander Kobylarek

Title variants

EN

The University - An Outline of the Basic Idea

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Na przestrzeni dziejów ścierały się dwie podstawowe idee uniwersytetu. Najstarszą koncepcję uniwersytetu można dostrzec w Akademii Platońskiej, została ona później rozwinięta przez Wilhelma von Humboldta i przypomniana przez Allana Blooma. Uniwersytet jest tu postrzegany jako instytucja wielofunkcyjna, która łączy kształcenie z poszukiwaniem prawdy. Zgodnie z założeniami nowszej koncepcji powstały uniwersytety średniowieczne, uniwersytet napoleoński oraz idea uniwersytetu jako wyższej szkoły zawodowej. Istnieją również stanowiska pośrednie, dla których funkcja dydaktyczna stanowi punkt wyjścia, jednak sam proces dydaktyczny jest oparty na wartościach specyficznych, charakterystycznych dla starej koncepcji: na wiedzy ogólnej i teoretycznej. Idee uniwersytetu zostały w pełni zakwestionowane w drugiej połowie XX w. Kryzys uniwersytetu jest częściowo pochodną niesprzyjającego klimatu kulturowego: zwątpienia w wartość metody badań naukowych oraz w prawomocność wiedzy i nauki, a częściowo niekoherencji celów edukacji uniwersyteckiej: kształcenie inteligenta versus  kształcenie pracownika, oraz złej organizacji uniwersytetu jako instytucji.

EN

Two basic ideas of what a university should be have competed throughout history. The oldest conception of the university can be traced to Plato’s Academy. This idea was later developed by Wilhelm von Humboldt and revived by Allan Bloom. According to this approach the university is a multi-functional institution which combines education with the pursuit of truth. Mediaeval universities, the Napoleonic university and the idea of university as a higher vocational school developed according to the assumptions of the newer model. There are also a number of intermediate approaches where the point of departure is the didactic function but the didactic process is based on the specific values of the older approach, i.e., general and theoretic knowledge. These models were radically questioned in the second half of the twentieth century. The crisis of the university is partly a function of the unfavourable cultural climate (disbelief in the value of the scientific method and the validity of knowledge and learning) and also to some extent of the incoherent goals of university education (educating the intellectual versus educating the employee) and the faulty organisation of the university as an institution.

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Year: 2002
• Issue: 1(19)
• Pages: 90-100

Dates

published

2016-02-09

Contributors

author

Aleksander Kobylarek

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Bauman T. 2001 Uniwersytet wobec zmian społeczno-kulturowych, Gdańsk 2001.
• Bloom A. 1997 Umysł zamknięty O tym, ja k amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów, Poznań 1997.
• Crozier M. 1996 Kryzys inteligencji. Szkic o niezdolności elit do zmian, Warszawa 1996.
• Dąbrowa-Szefler M. 1997 Kondycja finansowa państwowych szkół wyższych i nakłady na kształcenie, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 9.
• Eco U. 1998 Semiologia życia codziennego, Warszawa.
• Feyerabend RK. 1996 Przeciw metodzie, Wrocław.
• Fijaś J. 1978 Spór o cele i zadania uniwersytetu, „Znak”, nr 6, s.750-758.
• Foucault M. 2000 Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, Warszawa.
• Gellert C. 1993 Structures and Functional Differentiation: Remarks on Changing Paradigms of Tertiary Education in Europe, w: C. Gellert (ed.): Higher Education in Europe, London 1993.
• Geremek B. 2000 Po co nam uniwersytet, „Gazeta Wyborcza”, 7 -8 października, s.19.
• Goćkowski J. 1998 Funkcjonalność uniwersytetu w perspektywie długiego trwania, w: Idea uniwersytetu u schyłku tysiąclecia, Warszawa 1998.
• Habermas J. 1970 The University in a Democracy - Democratization o f the University, w: J. Habermas: Toward a Rational Society, Boston.
• Horgan J. 1999 Koniec nauki, czyli o granicach wiedzy u schyłku ery naukowej, Warszawa 1999.
• Jabłecka J. 2000 Misja organizacji a misja uniwersytetu, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2/16, s. 6-25.
• Jabłecka J. 2001 Przegląd artykułów zamieszczonych w zagranicznych czasopismach naukowych, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1/17, s. 200-210.
• Jaspers K. 1923 Die Idee der Universität, Berlin.
• Jaspers K. 1978 Praca badawcza, kształcenie, nauczanie, „Znak”, nr 6, s.732-749.
• Legutko R. 2001 O tak zwanym końcu inteligencji, w: H. Kowalska (red.): Inteligencja. Tradycja i nowe czasy, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Malewski M. 1992 Szkota i uniwersytet - odmienność funkcji społecznych, odrębność edukacyjnych światów, „Teraźniejszość. Człowiek. Edukacja”, nr 2, s. 21-31.
• Międzynarodowe Stowarzyszenie Prezydentów Uniwersytetów 2000 Deklaracja misji uniwersytetu - synteza, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2, s. 43-68.
• Muller A.W. 2000 Die gute Universität. Beitrage zu Grundfragen der Hochschulreform, Baden-Baden.
• Newman J.H. 1990 Idea uniwersytetu, Warszawa 1990.
• Ortega y Gasset J. 1978 Misja uniwersytetu, „Znak”, nr 6, s. 712-731.
• Orth E.W. 2000 Die Kulturbedeutung der Universität, w: A.W. Muller, R. Hettich (Hrsg.): Die gute Universität. Beitrage zu Grundfragen der Hochschulreform, Baden-Baden 2000.
• Porta J. 1998 Arquetipos de universidades: De la transmisión de los saberes a la institución multifuncional, w: J. Porta, M. Lladonosa (eds.): La universidad en el cambio de siglo, Madrid.
• Semków J. 1979 Niektóre problemy kształcenia na poziomie uniwersyteckim w aspekcie studenta - przyszłego absolwenta pedagogiki, w: J. Kargul, B. Potyrafa (red.): Absolwent pedagogiki w społeczeństwie socjalistycznym. Materiały Ogólnopolskiego Sympozjum Naukowego 24-25 kwietnia 1978, Wrocław.
• Spranger E. 1928 Wilhelm von Humboldt und die Humanitätsidee, Berlin.
• Tatarkiewicz W. 1993 Historia filozofii, Warszawa.
• Wnuk-Lipińska E 1997 Kryzys uniwersytetu jako instytucji edukacyjnej w krajach Europy Zachodniej, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 10, s.14-22.
• Wójcicka M. 1996 Granice „upraktyczniania” uniwersytetów, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 7, s. 143-153.
• Ziegler G. 1969 Le défi de la Sorbonne, Paris.