Nauczyciele akademiccy wobec zmian systemowych i strukturalnych w szkolnictwie wyższym

• Authors: Maria Wójcicka

Title variants

EN

Academic teachers and the systemic and structural changes in higher education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule rozważany jest problem kształtowania się nowego wizerunku instytucji akademickiej w związku z ograniczeniem środków z budżetu na jej działalność. Obok pozostającego w kręgu wpływów tradycji liberalnej uniwersytetu badawczego, krystalizuje się nowy, zorientowany prorynkowo uniwersytet przedsiębiorczy. Autorka charakteryzuje obie te koncepcje, równocześnie wskazując na niektóre konsekwencje kształcenia masowego oraz rynkowego podejścia do wyników badań naukowych dla podstawowych obszarów aktywności instytucji akademickiej. Do ilustracji problemu wykorzystuje wyniki badań ankietowych, przeprowadzonych w 2007 r. wśród nauczycieli akademickich. Objęto nimi nauczycieli akademickich ze stopniem co najmniej doktora, zatrudnionych na wybranych uniwersytetach, politechnikach i akademiach ekonomicznych na kierunkach humanistycznych, ekonomicznych i technicznych. W artykule przytoczone zostały opinie badanych, ilustrujące ich stosunek do orientacji „zewnętrznej” uniwersytetu. W konkluzji autorka stwierdza, iż skutkiem traktowania szkolnictwa wyższego na równi z pozostałymi instytucjami tworzącymi strukturę społeczną może być utrata tożsamości uniwersytetu, przejawiającej się w jedności nauki i kształcenia.

EN

The paper considers the problem of new image-building efforts in academic institutions in the context of shrinking government funding. Apart from the notion of a research university, surrounded and influenced by the liberal tradition, a new market-oriented type is being crystallised: an entrepreneurial university. The author provides characteristics of both these notions and points to some consequences of mass education and market-based approach to research results for essential areas of academic activities. In order to illustrate the problem and provide some background, the author draws on findings from a survey conducted among academic teachers in 2007. The respondents were academic teachers with a PhD degree or higher, employed at selected general, polytechnic and economic universities in departments of arts, humanities, technology and economics. The paper mentions respondents’ opinions illustrating their attitude towards outward-orientation of universities. In conclusion the author states that if higher education is treated on par with other institutions that form the social structure, the former may lose their identity, epitomised in the unity of research and teaching.

Keywords

PL

szkolnictwo wyższe; uniwersytet; kształcenie masowe; nauczyciele akademiccy; badania ankietowe

EN

higher education; university; mass education; academic teachers; surveys; higher education; university; mass education; academic teachers; surveys

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Year: 2008
• Issue: 1(31)
• Pages: 65-84

Dates

published

2016-02-14

Contributors

author

Maria Wójcicka

• Uniwersytet Warszawski

References

• Barblan A., Daxner M., Ivosevic V. 2007 Academic Malpractice. Threats and Temptations. An Essay of the Magna Charta Observatory and the National Union of Students in Europe (ESIB), Bologna.
• Carrier D., van Vught F.A. 1989 Government and Curriculum innovation in France, w: F.A. van Vught (red.): Governmental Strategies and innovation in Higher Education, EHP Series 7, Jessica Kingsley Publishers, London.
• Clark B. 1998 Creating Entrepreneurial Universities: Organizational Pathways of Transformation, Pergamon Press for IAU, Oxford
• Dąbrowa-Szefler M. 2004 Zarządzanie nauką a polityką naukową, w: K. Leja (red.): Zarządzanie wiedzą w szkolnictwie wyższym, Politechnika Gdańska, Gdańsk 2004.
• Focus on... 2005 Focus on the Structure of Higher Education in Europe 2004/05. National Trends in the Bologna Process, Eurydice, Brussels.
• Jabłecka J. 2004 Planowanie strategiczne w uniwersytecie przedsiębiorczym, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1/23.
• Jaspers K. 1959 The Idea of the University, Beacon Press, Boston.
• Kotler Ph. 1994 Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola, Wydawnictwo Rebis, Warszawa.
• Kulpa A. 2008 Normy rzetelności naukowej i oceny ich przestrzegania w badanych środowiskach naukowych, w: K. Leja (red.): Społeczna odpowiedzialność uczelni, Politechnika Gdańska, Instytut Społeczeństwa Wiedzy, Gdańsk - Warszawa.
• Leja K. 2006 Uniwersytet tradycyjny - przedsiębiorczy - oparty na wiedzy, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2/28.
• Merton R.K. 1982 Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Niestrój R. 2004 Etyczne ograniczenia strategii marketingowych - aspekt dydaktyczny, w: K. Kloc, E. Chmielecka (red.): Dobre obyczaje w kształceniu akademickim. Materiały z ogólnopolskiej konferencji (20-21 maja 2004 r., Akademia Ekonomiczna Kraków), Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa.
• Ortega y Gasset J. 1976 Misja uniwersytetu, „Znak”, nr 5
• Projekt założeń... 2008 Projekt założeń reformy systemu nauki i reformy systemu szkolnictwa wyższego, Ministerstwo Nauki Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2008.
• Rogers E.M., Shoemaker F.F. 1971 Communication of innovations, The Free Press, New York.
• Samsonowicz H. 2008 Społeczna odpowiedzialność uczelni, w: K. Leja (red.): Społeczna odpowiedzialność uczelni, Politechnika Gdańska, Instytut Społeczeństwa Wiedzy, Gdańsk - Warszawa.
• Szkoty wyższe... 2007 Szkoły wyższe i ich finanse, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Trow M. 1974 Problems in the Transition from Elite to Mass Higher Education, w: Policies for Higher Education, OECD, Paris.
• Vught F.A. van 1996 The Humboldtian University under Pressure. New Forms of Quality Review in Western European Higher Education, w: P.A.M. Maassen, F.A. van Vught (red.): Inside Academia. New Challenges for the Academic Profession, De Tijdstroom, Utrecht.
• Wnuk-Lipińska E. 1996 Innowacyjność a konserwatyzm. Uczelnie polskie w procesie przemian społecznych, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Wnuk-Lipińska E. 1997 Kryzys uniwersytetu jako instytucji edukacyjnej w krajach Europy Zachodniej, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 10.
• Wójcicka M. 1997 Nauczyciele akademiccy o warunkach i jakości kształcenia, w: M. Wójcicka (red.): Zapewnianie jakości kształcenia. Wprowadzenie do samooceny, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• Wójcicka M. 2002 Studia zawodowe w Polsce. Problemy i perspektywy, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Wójcicka M. 2002a Instytucja akademicka: bariery i warunki powodzenia zarządzania jakością, w: J. Dietl, Z. Sapijaszka (red.): Zarządzanie jakością w szkolnictwie wyższym, Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości, Łódź.
• Wójcicka M. 2002b Szkolnictwo wyższe w Wielkiej Brytanii, w: M. Wójcicka (red.): Dywersyfikacja w szkolnictwie wyższym. Uwarunkowania i perspektywy, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Wójcicka M. 2005 Licencjat: o potrzebie jednoznaczności i różnorodności, w: J. Dietl, Z. Sapijaszka (red.): Dylematy studiów dwustopniowych, Fundacja Edukacyjna Przedsiębiorczości, Łódź.
• Wójcicka M. 2007 Wartości akademickie i rynek. Na styku rynku i wartości uprawomocnionych w instytucji akademickiej, „Pedagogika Szkoły Wyższej”, nr 30.
• Wójcicka M., Białecki I. 2007 Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego - działania na rzecz jakości kształcenia, w: T. Szulc (red.): Jakość kształcenia w szkołach wyższych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2007.
• Wójcicka M. (red.) 2002 Dywersyfikacja w szkolnictwie wyższym. Uwarunkowania i perspektywy, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.