Socjologia i historia – korzyści z łączenia perspektyw w socjologii retrospekcji

• Authors: Joanna Gubała

Title variants

EN

Sociology and history – combinig perspectives to the benefit of the sociology of retrospection

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dziedziną, do której najczęściej odwołuje się badacz pamięci zbiorowej w ramach refleksji socjologicznej, jest niewątpliwie historia. Badania społeczne realizowane w ramach socjologii retrospekcji w celu pełnego wykorzystania możliwości oferowanych przez warsztat socjologiczny, wymagają znajomości odpowiedniego kontekstu historycznego. Punktem wyjścia dla rozważań nad tą problematyką jest analiza wzajemnych powiązań obu dziedzin nauki i proponowanych przez nie podejść metodologicznych do skomplikowanej materii pamięci zbiorowej. W niniejszym artykule podejmuję próbę wskazania szans i potencjalnych zagrożeń wynikających z łączenia perspektyw historii i socjologii. Staram się znaleźć odpowiedź na podstawowe pytania: w jakim stopniu refleksja historyczna bądź historiozoficzna może przydać się badaczowi pamięci rozumianej jako zjawisko społeczne? Na ile badania i refleksja historyczna może przyczynić się do wzbogacenia wniosków wyciągniętych z badań empirycznych? Czy historia dysponuje narzędziami, które badaczowi społecznemu mogą wskazać inną niż socjologiczna perspektywę spojrzenia na pamięć zbiorową?

EN

Trying to indicate the field of science to which collective memory researcher refers most frequently in his sociological reflection, it would be no doubt the history. It seems that the sociology of retrospection is an area of sociological studies, which without the proper knowledge of historical context can not fully exploit the opportunities offered by the sociological workshop. The starting point for consideration of this problem is the analysis of interconnections of the two fields of science and its methodological proposals to examine the complicated matter of collective memory. To identify opportunities and at least potential threats of combining scientific perspectives of sociology and history, this article attempts to answer some basic questions: to what extent the historical reflection (or more – historiosophical) may be useful for memory researcher?; how the history contributes to the enrichment and improvement of conclusions drawn from a variety of empirical attempts?; whether this area has an instrumentation that can indicate other than sociological perspective of looking at the collective remembering?

Keywords

PL

pamięć zbiorowa; upamiętnienie; socjologia retrospekcji; historia; metodologia badań społecznych

EN

collective memory; commemoration; sociology of retrospection; history; methodology of social research; collective memory; commemoration; sociology of retrospection; history; methodology of social research

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Year: 2013
• Issue: 1(41)
• Pages: 69-85

Dates

published

2013-01-01

Contributors

author

Joanna Gubała

• Katedra Metod i Technik Badań Społecznych Instytutu Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego

References

• Ambrosiewicz-Jacobs J., Hońdo L. (red.) 2005, Dlaczego należy uczyć o Holokauście? Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Bikont A. 2004, My z Jedwabnego, Warszawa: Prószyński i S-ka
• Cichocka L., Panecka A. (red.) 2005, Polityka historyczna. Historycy – politycy – prasa. Konferencja pod honorowym patronatem Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Pałac Raczyńskich w Warszawie, 15 grudnia 2004 2005,Cichocka L., Panecka A. (red.), Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego
• Ciołkiewicz P. 2012, Pamięć zbiorowa w dyskursie publicznym: analiza polskiej debaty na temat wypędzeń Niemców po drugiej wojnie światowej, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno
• Confino A. 1997, Collective memory and cultural history: problems of method, ”The American Historical Review”, 5(102)
• Connerton P. 2008, Seven types of forgetting, ”Memory Studies”, January 2008
• Domańska E. (red.) 2002, Pamięć, etyka i historia. Angloamerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie
• Filipkowski P. 2006, Historia mówiona i wojna, w: Buryła S., Rodak P. (red.), Wojna. Doświadczenie i zapis, Kraków: Universitas
• Franczak K. 2013, Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością, Kraków: Universitas
• Gross T. 2000, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny: Fundacja Pogranicze
• Kansteiner W. 2002, Finding meaning in memory: a methodological critique of collective
• memory studies, ”History and Theory”, 41(2002)
• Kaźmierska K. (1997), Wywiad narracyjny – technika i pojęcia analityczne, w: Czyżewski M, Piotrowski A, Rokuszewska-Pawełek A., Biografia a tożsamość narodowa, Łódź: Wydawnictwo Katedry Socjologii Kultury Uniwersytetu Łódzkiego
• Kaźmierska K. 2008, Biografia i Pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z zagłady, Kraków: Nomos
• Kaźmierska K. (red.) 2012, Metoda biograficzna w socjologii, Kraków: Nomos
• Kosiewski P. 2008, Pamięć jako przedmiot władzy, Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego
• Kula M. 2000, Pamięć o historii uwikłana w jej bieg, „Przegląd Socjologiczny”2/2000
• Kula M. 2004, Krótki raport o użytkowaniu historii, Warszawa: PWN
• Kurkowska-Budzan M. 2002, Historia zwykłych ludzi. Współczesna angielska historiografia dziejów społecznych, Kraków: Historia Iagiellonica
• Kurz I. 2007, Przepisywanie pamięci: przypadek Muzeum Powstania Warszawskiego, „Kultura współczesna” 3/2007
• Kwiatkowski P. T. 1990, Społeczne ramy tradycji. Przemiany obrazu przeszłości Mazowsza Płockiego w publikacjach regionalnych 1918-1988, Warszawa: Instytut Socjologii UW
• Kwiatkowski P. T. 2008, Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Warszawa: Scholar
• Lacapra D. 2009, Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, Kraków: Universitas
• Le Goff J. 2007, Historia i pamięć, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Machcewicz P., Persak K. (red.) 2002, Wokół Jedwabnego, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej
• Malicki K. 2009, Upamiętnianie przeszłości jako źródło konfliktów w przestrzeni symbolicznej regionu podkarpackiego, w: Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, Szpociński A. (red.), Warszawa: Scholar
• Manojlovic B. (2012), School Communities and Reconciliation in Eastern Slavonia, http://digitalcollections.sit.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1054&context=conflict_reconcilation_symposium (data dostępu: 30.07.2013 r.)
• MihajlovicTrbovc J., PavasovicTrost T. (2012), Who Were the Anti-Fascists? Multiple Interpretations of WWII in Post-Yugoslav Textbooks, w: Karner Ch.; Mertens B. (red.) Nation States between Memories of World War Two and Contemporary European Politics, Piscataway: Transaction Publishers
• Nijakowski L.M. 2006a, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Warszawa: Scholar
• Nijakowski L.M. 2006b, Baron Müunchhausen czyli o polskiej polityce pamięci, „Przegląd Polityczny”, nr 75, Gdańsk
• Nijakowski L.M. 2008, Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
• Nora P. 2001, Czas pamięci, „Res Publica Nova” 7/2001
• Nowinowski S., Pomorski J., Stobiecki R. (red.) 2008, Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, Łódź: Ibidem
• Olick J.K., Robbins J. 1998, SOCIAL MEMORY STUDIES: From ”Collective Memory” to the Historical Sociology of Mnemonic Practices, ”Annual Review of Sociology” 24
• Olick J.K., Vinitzky-Seroussi V., Levy D. 2011, The Collective Memory Reader, Oxford University Press
• Pomian K. 2006, Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin: Wydawnictwo UMCS
• Pomorski J. 2008, Ucieczka od historii jako element poprawności politycznej – tezy, w: Nowinowski S., Pomorski J., Stobiecki R. (red.) Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, Łódź: Ibidem
• Szacka B. 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa: Scholar
• Szpociński A. 1989, Przemiany obrazu przeszłości Polski: analiza słuchowisk historycznych dla szkół podstawowych 1951-1984, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Szpociński A., Kwiatkowski P. T. 2006, Przeszłość jako przedmiot przekazu, Warszawa: Scholar
• Traba R. 2006, Historia – przestrzeń dialogu, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN
• Traba R., Hahn H. H. 2012, Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t.3 Paralele, Warszawa: Scholar
• Traba R., Historia wzajemnych oddziaływań (Beziehungsgeschichte) i konstrukcja „miejsc żywej pamięci” (lieux de mémoire)? Przypadek Polski i Niemiec, tekst dostępny na stronie: http://www.cbh.pan.pl/pl/images/stories/pliki/pdf/TRABA_Historia_wzajemnych_oddzialywan.pdf (dostęp: 27.05.2013)
• Ziębińska-Witek A. 2006, Wizualizacje Holokaustu jako nowe wyzwanie dla współczesnej historiografii, w: Engelking B., Leociak J., Libionka D., Ziębińska-Witek A., Zagłada Żydów. Pamięć narodowa a pisanie historii w Polsce i we Francji, Lublin: Wydawnictwo UMCS
• Ziółkowski M. 2001, Pamięć i zapominanie: trupy w szafie polskiej zbiorowej pamięci, „Kultura i Społeczeństwo”3-4
• Zysiak A., Czurko J. (red.) 2010, Historie mówione – podręcznik, Łódź: Stowarzyszenie Topografie