Gospodarowanie glebową materią organiczną we współczesnym rolnictwie

• Authors: Jan Kuś , Jerzy Kopiński

Title variants

EN

The management of soil organic matter in contemporary agriculture

Abstracts

EN

The study assessed the impact of economic and organizational changes taking place in our agriculture on the management of soil organic matter. The balances of soil organic matter at the level of the country, region (voivodship) and farms with different production directions were calculated using the coefficients of its reproduction and degradation. Over the last 30 years, a significant deterioration in the balance of soil organic matter in Poland has been observed. This is due to: the limitation of the acreage of perennial fodder crops, a significant decrease in the number of animals and the progressive specialization of farms, forced by economic and organizational factors. Currently, over 30% of the land is used by farms specializing in plant production with a low density of animals, where crops are dominated by cereals and straw is the basic organic fertilizer. The effect of straw fertilization on the physico-chemical and biological properties of soil is weaker than that of natural fertilizers, which may result in a reduction in soil fertility. In farms specializing in cattle breeding and farms with mixed crop and animal production, natural fertilizers generally fully compensate for the mineralization of soil organic matter caused by plant cultivation. On the other hand, farms specialized in rearing pigs or poultry usually have an excess of natural fertilizers. Nitrogen doses contained in these fertilizers exceed the standards specified in the Act on fertilizers and fertilization, which creates a risk of contamination of ground and surface waters with nutrients.

PL

W opracowaniu oceniono wpływ zmian ekonomiczno-organizacyjnych zachodzących w naszym rolnictwie na gospodarowanie glebową materią organiczną. Bilanse glebowej materii organicznej na poziomie kraju, regionu (województwo) i gospodarstw o różnych kierunkach produkcji wyliczono wykorzystując współczynniki jej reprodukcji i degradacji. W okresie ostatnich 30 lat stwierdza się znaczne pogorszenie salda bilansu glebowej materii organicznej w Polsce. Jest to spowodowane: ograniczeniem areału uprawy wieloletnich roślin pastewnych, dużym spadkiem pogłowia zwierząt oraz postępującą specjalizacją gospodarstw wymuszoną czynnikami ekonomiczno-organizacyjnymi. Aktualnie ponad 30% gruntów użytkują gospodarstwa specjalizujące się w produkcji roślinnej o znikomej obsadzie zwierząt, w których uprawie dominują zboża, a podstawowym nawozem organicznym jest słoma. Wpływ nawożenia słomą na fizyko-chemiczne i biologiczne właściwości gleby jest słabszy jak nawozów naturalnych, co w konsekwencji może skutkować obniżeniem żyzności gleb. W gospodarstwach specjalizujących się w chowie bydła oraz w gospodarstwach o mieszanym roślinno-zwierzęcym kierunku produkcji nawozy naturalne na ogół kompensują w pełni mineralizację glebowej materii organicznej powodowaną uprawą roślin. Z kolei w gospodarstwach specjalizujących się w chowie trzody chlewnej lub drobiu z reguły występuje nadmiar nawozów naturalnych. Dawki azotu zawarte w tych nawozach przekraczają normy określone w Ustawie o nawozach i nawożeniu, co stwarza niebezpieczeństwo zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych biogenami.

Keywords

PL

Glebowa materia organiczna; bilans glebowej materii organicznej; reprodukcja i degradacja glebowej materii organicznej; nawozy naturalne; nawozy organiczne; obsada zwierząt; specjalizacja gospodarstw

EN

Soil organic matter; soil organic matter balance; reproduction and degradation; of soil organic matter; manure; organic fertilizers; livestock density; farm specialization

• Publisher: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Oddział w Poznaniu
• Journal: Zagadnienia Doradztwa Rolniczego
• Year: 2012
• Issue: 2(68)
• Pages: 5-27

Dates

published

2012

Contributors

author

Jan Kuś

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy

author

Jerzy Kopiński

• Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy

References

• Fotyma M., Mercik S. (1995): Chemia rolna. Wyd. PWN. Warszawa.
• Goraj L., Mańko G., Osuch D., Płonka R. (2010): Wyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w polskim FADN w 2009 roku. Cz. I. Wyniki standardowe. IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Goraj L., Mańko G., Osuch D., Płonka R. (2010): Wyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w polskim FADN w 2009 roku. Cz. II. Analiza wyników standardowych. IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Harasim A. (2011): Gospodarowanie słomą. Wyd. IUNG Puławy, ss.77
• Kahnt G. (1981): Grundungung DLG-Verlag. Frankfurt (Main).
• Kopiński J. (2009): Ocena gospodarstw rolniczych o różnej intensywności produkcji na tle wybranych wskaźników agro-środowiskowych. Rocz. Nauk. SERiA, t. 11, z. 1: 223-228.
• Kopiński J., Kuś J. (2011): Wpływ zmian organizacyjnych w rolnictwie na gospodarkę glebową materią organiczną. Problemy Inżynierii Rolniczej, 2(72): 9−29.
• Körschens M. i in. (2004): Humusbilanzierung. Methode zur Beurteilung und Bemessung der Humusversorgung von Ackerland. Standpunkt VDELUFA (Verband Deutscher Landwirtschalicher Untersuchungs und Forschungsanstalten), Bonn.
• Krasowicz S. (2005): Cechy rolnictwa zrównoważonego. W: Koncepcja badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym. Wyd. IERiGŻ-PIB, 11: 23−39.
• Krasowicz S., Kuś J., Jankowiak J. (2007): Ekonomiczno- organizacyjne uwarunkowania funkcjonowania gospodarstw rolniczych o różnych kierunkach produkcji. Wyd. IUNG, Raporty PIB, nr 7, 55- 76.
• Krasowicz S., Stuczyński T., Doroszewski A. (2009): Produkcja roślinna w Polsce na tle warunków przyrodniczych i ekonomiczno organizacyjnych. Studia i Raporty IUNG-PIB, 14: 27−54.
• Kuś J. (2006): Możliwości zrównoważonego rozwoju specjalistycznych gospodarstw rolnych. Problemy Inżynierii Rolniczej, vol. XIV, 2(52), 5-14.
• Kuś J. (2010): Produkcyjne i siedliskowe konsekwencje zmian w produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, 22, 65−85.
• Kuś J, Krasowicz S. (2001): Przyrodniczo-organizacyjne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju gospodarstw rolnych. Pam. Puł., 124, 273−288.
• Maćkowiak Cz. (1998): Słoma jako nawóz w gospodarstwie bezinwentarzowym. Wieś Jutra, 5, 46−48.
• Mazur T. (1995): Rolnicze i ekologiczne znaczenie glebowej substancji organicznej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 422, 9-19.
• Stuczyński T. i in. (2007): Przyrodnicze uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, 7, 77−115.
• Terelak H. in. (2001): Mapa zawartości substancji organicznej w glebach użytków rolniczych Polski. Wyd. IUNG Puławy.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2137129