Gatunki inwazyjne w zadrzewieniach na przykładzie czeremchy amerykańskiej

• Authors: Marlena Baranowska , Robert Korzeniewicz , Sławomir Kończak , Łukasz Janik , Magdalena Ziemkowska

Title variants

EN

Invasive species in collections on the example of American Cherry

Abstracts

EN

Mid-field shelterbelts play a key role in shaping the agricultural landscape, and also reduce the negative impact of climate change on the environment. The aim of created new tree stands is, among others, agri-environmental programs. Establishing field trees is a difficult task that requires a lot of knowledge and experience. When designing the species composition of trees, one should avoid invasive alien species. The aim of this article is to explain the reasons why invasive species should not be used in planting and afforestation, using the example of the black cherry. The black cherry is competitive in relation to native species of trees and shrubs, but also to herbaceous plants. Due to the high and annual capacity for abundant fruiting of the black cherry and its functional features (e.g. honey yield), it is still widely produced as ornamental and planting material in commercial nurseries. We do not recommend this species for planting in wooded and afforested areas. Where possible, we suggest introducing native black cherry or other native species of trees and shrubs that can successfully replace an unwanted stranger from overseas.

PL

Zadrzewienia śródpolne pełnią istotną rolę w kształtowaniu krajobrazu rolniczego, a także ograniczają negatywny wpływ zmian klimatu na środowisko. Tworzeniu nowych zadrzewień miały służyć m.in. programy rolnośrodowiskowe. Zakładanie zadrzewień śródpolnych jest zadaniem niełatwym wymagającym sporej wiedzy i doświadczenia. Projektując skład gatunkowy zadrzewienia należy wystrzegać się inwazyjnych gatunków obcych. Celem artykułu jest wyjaśnienie na przykładzie czeremchy amerykańskiej powodów, dla których gatunki inwazyjne nie powinny być wykorzystywane w zadrzewieniach i zalesieniach. Czeremcha amerykańska jest konkurencyjna w stosunku do rodzimych gatunków drzew i krzewów, ale i dla roślin zielnych. Wysoka i coroczna zdolność do obfitego owocowania czeremchy amerykańskiej i jej cechy użytkowe (np. miododajność) spowodowały, że jest ona nadal powszechnie produkowana jako materiał ozdobny i zadrzewieniowy w szkółkach komercyjnych. Nie rekomendujemy tego gatunku do nasadzeń w zadrzewieniach i zalesieniach, m.in. ze względu na to, że jest to gatunek inwazyjny, który istotnie zagraża rodzimym ekosystemom. Tam, gdzie to możliwe proponujemy wprowadzanie rodzimej czeremchy zwyczajnej lub innych rodzimych gatunków drzew i krzewów, które z powodzeniem mogą zastąpić niechcianego przybysza zza oceanu.

Keywords

PL

Prunus serotina; drzewa w krajobrazie rolniczym; gatunki obce; introdukcja

EN

Prunus serotina; trees in agricultural landscape; alien species; introduction

• Publisher: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Oddział w Poznaniu
• Journal: Zagadnienia Doradztwa Rolniczego
• Year: 2022
• Volume: 109
• Issue: 3
• Pages: 48-63

Dates

published

2022

Contributors

author

Marlena Baranowska

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

author

Robert Korzeniewicz

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

author

Sławomir Kończak

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

author

Łukasz Janik

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

author

Magdalena Ziemkowska

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

References

• Baranowska, M., Korzeniewicz, R., Kończak, S. (2019). Czeremcha amerykańska, czyli na każdą Hydrę znajdzie się Herakles. Las Polski, 17, 8-10.
• Baranowska, M., Meres, B., Behnke-Borowczyk, J., Korzeniewicz, R. (2020). Endozoochory enhances seed germinationand seedlings growth of black cherry. Forestry Ideas. 26, 2(60), 514-519.
• Bellon, S., Tumiłowicz, J., Król, S. (1977). Obce gatunki drzew w gospodarstwie leśnym. Warszawa: PWRiL.
• Biggs, A.R., Grove, G.G. (2005). Leucostoma canker of stone fruits. eTh Plant Health Instructor. DOI: 10.1094/PHI-I-2005-1220-01.
• Chabrerie, O., Loinard, J., Perrin, S., Saguez, R., Decocq, G. (2010). Impact of Prunus serotina invasion on understory functional diversity in a European temperate forest. Biological Invasions, 12, 1891-1907.
• Cuddington, K., Hastings, A. (2004). Invasive engineers. Ecological Modelling, 178, 335-347.
• Deckers, B., Verheyen, K., Hermy, M., Muys, B. (2005). Eefct of landscape structure on the invasive spread of black cherry Prunus serotina In an agricultural landscape in Flanders, Belgium. Ecography, 28, 99-109.
• Danielewicz, W., Wiatrowska, B. (2012). Motywy, okoliczności i środowiskowe konsekwencje wprowadzania obcych gatunków drzew i krzewów do lasów. Studia i Materiały CEPL w Rogowie. 33(4), 26-43.
• Dominik, T. (1947). Przyczynek do znajomości wartości hodowlanych czeremchy amerykańskiej. Sylwan, 91(1-4), 123-132.
• Dudek, T., Polak, A. (2016). Stan wiedzy mieszkańców wsi na temat znaczenia zadrzewień śródpolnych na przykładzie gminy Lubaczów. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 3(55), 35-46.
• Dyderski, M. K., Dylewski, Ł. (2019). Gatunki inwazyjne. ACADEMIA-magazyn Polskiej Akademii Nauk. 32-37.
• Golis, A., Szyszkiewicz-Golis, M. (2020). Zadrzewienia śródpolne aleje i tradycyjne sady. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego. https://www. zpkww.pl/wp-content/uploads/2021/06/zadrzewienia_srodpolne_2020-internet.pdf.
• Grajewski, S. (2010). Czeremcha amerykańska Prunus serotina Ehrh. w polskich lasach na przykładzie drzewostanów Nadleśnictwa Doświadczalnego Zielonka oraz Nadleśnictwa Państwowego Szubin. Zarządzani ochroną przyrody w lasach, 4, 39-55.
• Halarewicz, A. (2011). Odnawianie się czeremchy amerykańskiej (Prunus serotina Ehrh.) na siedliskach borowych. Sylwan, 155(8). 530-534.
• Halarewicz, A. (2012). Właściwości ekologiczne i skutki rozprzestrzeniania się czeremchy amerykańskiej Padus serotina (Ehrh.) Borkh. w wybranych tfiocenozach leśnych. Wyd.: UP we Wrocławiu, Wrocław.
• Halarewicz, A., Otręba, A., Danielewicz, W. (2018). Analiza stopnia inwazyjności gatunków obcych w Polsce wraz ze wskazaniem gatunków istotnie zagrażających rodzimej olfrze i faunie oraz propozycją działań strategicznych w zakresie możliwości ich zwalczania oraz analiza dróg niezamierzonego wprowadzania lub rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych wraz z opracowaniem planów działań dla dróg priorytetowych. Uniwersytet Śląski w Katowicach.
• Hassler, M. (2022). Synonymic Checklists of the Vascular Plants of the World. In O.  Bánki, Y. Roskov, M. Döring, G. Ower, L. Vandepitte, D. Hobern, D. Remsen, P. Schalk, R. E. DeWalt, M. Keping, J. Miller, T. Orrell, R. Aalbu, R. Adlard, E. M. Adriaenssens, C. Aedo, E. Aescht, N. Akkari, S. Alexander, et al., Catalogue of Life Checklist (14.2, Nov 2022). https://doi.org/10.48580/dfq8-3dd
• Hereźniak, J. (1992). Amerykańskie drzewa i krzewy na ziemiach polskich. W: Ławrynowicz M., Warcholińska A. U. (red.), Rośliny pochodzenia amerykańskiego zadomowione w Polsce. Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Szlakami Nauki, 19, 97-150.
• Heydeck, P., Münte, M. (2008). Der Violette Knorpel- schichtpilzals „Bioherbizid“ gegen Traubenkirsche. AFZ der Wald, 4, 188-190.
• Jabłoński, B. (1998). Wartość pszczelarska czeremchy amerykańskiej. Pszczelarstwo, 12:8-9.
• Janik, Ł. (2020). Ocena skuteczności wybranych herbicydów w zwalczaniu czeremchy amerykańskiej w drzewostanach sosnowych. Praca magisterska. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.
• Jaworski, A. (2011). Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych. Hodowla Lasu (tom III). Wyd.: PWRiL.
• Karetko, A. (2007). Gatunki obcego pochodzenia. Biuletyn Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu, 43(3), 16.
• Karg, J. (2003). Zadrzewienia śródpolne, strefy buforowe i miedze. Biblioteczka Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
• Karg, J. (2010). Shelterbelts in agriculture landscape of Great Poland their history, management, ecological importance and nature conservation aspects. W: Spellerberg L., Słowik J., Mühlenberg M., Dgebuadze Y.Y. (red.). Biological diversity and nature conservation: theory and practice for teaching. KMK Scientific Press Ltd. Moscow.
• Karg, J., Karlik, B. (1993). Zadrzewienia na obszarach wiejskich. Drukarska Spółdzielnia Pracy, Poznań/Leszno.
• Kończak, S. (2016). Ocena wybranych technik mechanicznego zwalczania czeremchy amerykańskiej w przebudowywanym drzewostanie w Nadleśnictwie Podanin. Praca inżynierska. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.
• Korzeniewicz, R., Łakomy, P., Baranowska, M., Behnke-Borowczyk,. J., Kowalkowski, W., Łukowski A., Jagiełło, R., Hauke-Kowalska, M. (2022). Opracowanie sposobów zwalczania czeremchy amerykańskiej w drzewostanach sosnowych. Raport końcowy z realizacji projektu badawczego, umowa nr OR.271.3.13.2017. https://tbr.lasy.gov.pl/ apex/f?p=102:3:::::P3_TEMAT:4230.
• Kubiak, J., Księżniak, A. (2005). Przyrodnicze uwarunkowania zadrzewień na obszarach zurbanizowanych. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. - OL PAN, 168-176.
• Kujawa, A., Kujawa, K., Zajączkowski, J., Borek, R., Tyszko-Chmielowiec, P., Józefczuk, J., Krukowska-Szopa, I., Śliwa, P., Witkoś-Gnach, K. (2018). Zadrzewienia na obszarach wiejskich - dobre praktyki i rekomendacje. Fundacja EkoRozwoju, Wrocław.
• Kujawa, K., Janku, K., Mana, M., Choryński, A. (2021). eTh loss of woody linear landscape elements in agriculture landscape in Wielkopolska region (Poland) in 21th century. Baltic Forestry 27(1):459.
• Kujawa, K., Kujawa, A., Oleszczuk, M., Sobczyk, D. (2019). Nieocenione zadrzewienia śródpolne. ACADEMIA-magazyn Polskiej Akademii Nauk 59-60(3-4), 26-31.
• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (2022). Zakładanie zadrzewień śródpolnych w ramach wspólnej polityki rolnej. Warszawa.
• Nowakowska, K., Halarewicz, A. (2006). Coleoptera found on neophyte Prunus serotina (Ehrh.) Within forest community and open habitat. EJPAU 9(1). #05. http://www. ejpau.media.pl/volume9/issue1/art-05.html.
• Nowakowska, K., Halarewicz, A. (2006). Prunus serotina (Ehrh) - new food resource for polyphagous lepidoptera. EJPAU 9(1). #13. http://www.ejpau.media.pl/volume9/ issue1/art-13.html.
• Nowak-Rząsa, M. (2010). Zadrzewienia śródpolne jako cenny element krajobrazów rolniczych. Acta Sci. Pol., Administratio Locorum, 9(4), 99-106.
• Namura-Ochalska, A. (2012). Walka z czeremchą amerykańską Padus serotina (Ehrh.) Borkh. - Ocena skuteczności wybranych metod w Kampinoskim Parku Narodowym. Studia i Materiały CEPL w Rogowie, 4, 190-200.
• Pacyniak, C. (1981). Robinia akacjowa Robinia pseudoacacia L. w warunkach środowiska leśnego w Polsce. Rocznik AR Poznań. Rozprawy Naukowe.
• Patejuk, K., Pusz, W., (2018). Pathogenic fungi on Prunus serotina in selected localizations of north and south Poland - case study. s. 211. W: Mleczko Piotr (red.): 18th Congress of European Mycologists: Abstract Book, 2019, Warszawa, Polish Mycological Society, 292 s., ISBN 978-83-940504-5-0/.
• Radliński, B., Tronkowska, M., Tittenbrun, A. (2015). Gatunki obce i inwazyjne na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego i Roztocza Środkowego. W: Krzysztofiak L., Krzysztofiak A. (red.). Inwazyjne gatunki obcego pochodzenia zagrożeniem dla rodzimej przyrody. Stowarzyszenie „Człowiek i Przyroda”, Krzywe, 31-40.
• Rutkowski, L. (2007). Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rutkowski, P., Maciejewska-Rutkowska, I., Łabędzka, M. (2002). Właściwy dobór składu gatunkowego drzewostanów jako jeden ze sposobów walki z czeremchą amerykańską Prunus serotina Ehrh. Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria, 1(2), 59-73.
• Siciński, J.T. (1992). Amerykańskie rośliny uprawne w Polsce. W: Ławrynowicz M., Warcholińska A.U. (red.) Rośliny pochodzenia amerykańskiego zadomowione w Polsce. Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Szlakami Nauki, 19, 151-180.
• Starfinger, U. (1997). Introduction and naturalization of Prunus serotina in Central Europe. W: Brock J.H., Wade M., Pysek P., Green D. (red.) Plant Invasions: Studies from North America And Europe. Backhuys Publishers, Leiden, 161-171.
• Starfinger, U., Kowarik, I., Rode, M., Schepker, H. (2003). From desirable ornamental plant to pest to accepted addition to the flora? eTh perception of alien tree species through the centuries. Biological Invasions, 5, 323-335.
• Starfinger, U. (2006). Nobamis -Invasive Alien Species Fact Sheet Prunus serotina ; Online Database of the North European, and Baltic Network on Invasive Alien Species -NOBANIS, www.nobanis.org.
• Tokarska-Guzik, B. (2003). eTh expansion of some alien plant species (neophytes) in Poland. W: Child L.E., Brock J.H., Brundu G., Prach K., Pysek P., Wade P.M., Wiliamson M. (red), Plant invasions: Ecological treats and management solutions. Backhuys Publishers, Leiden, eTh Nederlands, 147-167.
• Tokarska-Guzik, B., Dajdok, Z., Zając, M., Urbisz, A., Danielewicz, D. (2011). Identyfikacja i kategoryzacja roślin obcego pochodzenia jako podstawa działań praktycznych. Acta Botanica Silesiaca, 6, 23-53.
• Tokarska-Guzik, B., Dajdok, Z., Zając, M., Zając, A., Urbisz, A., Danielewicz, W., Hoł- dyński, C. (2012). Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. Warszawa: GDOŚ.
• Tokarska-Guzik, B., Bzdęga, K., Nowak, T., Urbisz, A., Węgrzynek, B., Dajdok, Z. (2015). Propozycja listy roślin gatunków obcych, które mogą stanowić zagrożenie dla przyrody Polski i Unii Europejskiej. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska. Ekspertyza na zlecenie Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. www.gdos.gov.pl/igo
• Tomanek, J. (1977). Botanika leśna. Warszawa: PWRi.
• Wein, K. (1930). Die erste Einführung nordamerikanischer Gehölze in Europa. Mittelungen der Deutschen Dendrologischen Gesellscha,ft 42, 137-163.
• Zajączkowski, J., Zajączkowski, K. (2013). Zadrzewienia. Hodowla lasu (Tom V). Warszawa: PWRiL.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2159199