Stan i jakość uprawy kukurydzy porażonej głownią guzowatą oraz fuzariozą a podejście do szacowania szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta

• Authors: Marian Flis

Title variants

EN

The condition and quality of cultivation of maize and fuzariosis and an approach to assessing the damage caused by wild animals

Abstracts

EN

The increasing number of big game contributes to the increase in the interaction of animals of particular species with the living environments, which significantly affects the extent of damage to agricultural crops. Despite the fact that the entities responsible for estimating assess losses and calculate the amount of compensation almost annually, there are some issues that arouse a number of emotions and misunderstandings in this context. The study presents the issues of estimating the damage caused by wild animals in terms of the condition of the crop and its quality, i.e. factors significantly affecting the yield of a given crop, and thus the amount of compensation for the losses suffered. Damage to maize crops infected with fungal pathogens causing mainly lumpy and fusariosis are the best examples of this type of situation. The presence of these pathogens on the crop significantly affects the yield as well as the quality of the obtained crop and the possibility of its use as a feed material or sale in general. In the case of tuberous blades, depending on the generation stage of Ustilago maydis fungus development, we are dealing with a reduction in the stocking density, a reduction in yielding and a deterioration in the quality of forage or grain obtained from such crops. Nevertheless, the presence of this pathogen does not exclude the possibility of using the plants as a feed material, and thus the compensation, although much lower than in the case of healthy plants, is due. In turn, when plants are infected with fungi of the genus Fusarium spp., There is also a reduction in the yield and quality of the obtained agricultural products, however, when severely infected, these fungi produce the so-called secondary metabolites called mycotosins which are highly harmful to humans and animals. When any of the standards for deoxynivalenol (DON) – 1700 µg / kg, zearalenone (UAE) - 350 µg / kg and fumonisin (FUM) – 4000 µg / kg are exceeded, in the light of the law, both forage and grain cannot be used as the feed material and therefore compensation for damage to this type of crops is not due.

PL

Zwiększająca się liczebność zwierzyny grubej przyczynia się do wzrostu interakcji zwierząt poszczególnych gatunków ze środowiskami bytowania, co wpływa dość istotnie na rozmiar szkód w uprawach rolniczych. Pomimo, że podmioty odpowiedzialne za szacowanie dokonują oceny strat i wyliczeń kwot odszkodowań, niemal corocznie na tym tle pozostają pewne kwestie budzące szereg emocji i nieporozumień. W opracowaniu przedstawiono problematykę szacowania szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta, uwzględniając stan uprawy oraz jej jakości, czyli czynników rzutujących w sposób istotny na plonowanie danej uprawy, a tym samym i wysokość odszkodowania z tytułu poniesionych strat. Szkody w uprawach kukurydzy porażonej patogenami pochodzenia grzybowego powodującymi głownie guzowatą oraz fuzariozę są najlepszymi przykładami tego rodzaju sytuacji. Występowanie tych patogenów na uprawie rzutuje w sposób istotny na plonowanie, jak również jakość uzyskanego plonu i możliwości jego wykorzystania jako materiału paszowego lub sprzedaży w ogóle. W przypadku głowni guzowatej w zależności od fazy generacyjnej rozwoju grzyba Ustilago maydis mamy do czynienia z obniżeniem obsady, zmniejszeniem plonowania oraz pogorszeniem jakości zielonki lub ziarna uzyskiwanego z takich upraw. Niemniej jednak obecność tego patogenu nie wyklucza możliwości wykorzystania roślin jako materiału paszowego, a tym samym odszkodowanie, co prawda o wiele niższe niż w przypadku roślin zdrowych, jest należne. Z kolei w przypadku porażenia roślin grzybami z rodzaju Fusarium spp., mamy także do czynienia z obniżką plonów i jakości uzyskanych produktów rolniczych, niemniej jednak przy znacznym porażeniu, grzyby te wytwarzają tzw. metabolity wtórne nazywane mykotosynami, które są wysoce szkodliwe dla ludzi i zwierząt. Przy przekroczeniu którejkolwiek z norm dla deoksyniwalenolu (DON) - 1700 ug/kg, zearalenonu (ZEA) - 350 ug/kg i fumonizyny (FUM) - 4000 ug/kg, w świetle przepisów prawa zarówno zielonka jak i ziarno, nie mogą być wykorzystane jako materiał paszowy, a zatem odszkodowanie za szkody w tego rodzaju uprawach nie jest należne.

Keywords

PL

odpowiedzialność za szkody łowieckie; odszkodowania łowieckie; stan i jakość upraw; szacowanie szkód; głownia guzowata; fuzarioza

EN

liability for hunting damage; hunting damage compensation; crop condition and quality; damage estimation; lumpy head; fusariosis

• Publisher: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Oddział w Poznaniu
• Journal: Zagadnienia Doradztwa Rolniczego
• Year: 2022
• Volume: 110
• Issue: 4
• Pages: 21-35

Dates

published

2022

Contributors

author

Marian Flis

• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

• https://orcid.org/0000000174293158

References

• Bereś, P.K., Mrówczyński, M., Korbas, M., Paradowski, A. (2013). Integrated maize protection in Poland - current state of research and implementation. Progres in Plant Protection, Vol. 53(1), 167-175.
• Bereś, P.K., Mrówczyński, M. (red.). (2017). Metodyka integrowanej ochrony i produkcji kukurydzy dla doradców. Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy. Poznań, 86-94.
• Commission Regulation (EC) No. 1126/2007 amending Regulation (EC) No. 1881/2006 setting maximum levels for certain contaminants in foodstufs as regards Fusarium toxin in maize and maize product.
• Czembor, E., Frasiński, S. (2016). Monitorowanie organizmów szkodliwych kukurydzy. Wieś Jutra, Vol. 2, 31-35.
• Czembor, E., Frasiński, S. (2018). Polish maize elite inbred lines as a source of resistance for ear rot (Fusarium spp.) and common smut (Ustilago maydis). Progress in Plant Protection, Vol. 58(1), 22-27. Do 01.10.14199/ppp-2018-002.
• Czembor, E., Frasiński, S. (2019). Poszukiwanie form kukurydzy o wysokiej odporności na fuzariozę kolb i zgorzel podstawy łodygi powodowane przez grzyby z rodzaju Fusarium spp. Biuletyn Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Nr 286, 223-226.
• Dubas, A. (red.) (2004). Technologia produkcji kukurydzy. 52-64. Wydawnictwo „Wieś Jutra”: Warszawa.
• Edwards, P.J., Fletcher, M.R., Berny, P. (2000). Review of the factors aefcting the decline of the European brown hare, Lepus europaeus (Pallas, 1778) and the use of wildlife incident data to evaluate the significance of paraquat. Agriculture, Ecosystem & Environment, Vol. 79(2-3), 95-103. Doi.org/10.1016/S0167-8809(99)00153-X.
• Flis, M. (2009). Szkody w uprawach rolniczych w świetle szkodliwego oddziaływania rolnictwa na ekosystemy. Biotop. Zagrożenia biotopów leśnych (red. M. Sporek). Uniwersytet Opolski. Opole, 123-132.
• Flis, M. (2013). Ecological, legal land economic aspects of evaluating the damages caused by wild animals. Environmental Protection and Natural Resources, Vol. 243(57), 53-58.
• Flis, M. (2016). Dynamika liczebności dzików w świetle rosnącego zagrożenia epizootycznego afrykańskim pomorem świń i jej wpływ na poziom szkód w uprawach i płodach rolnych. Przegląd Leśniczy, Nr 2, 8-11.
• Flis, M. (2017). Zmiany w krajobrazie rolniczym a wskaźniki rozrodu dzików. Wiadomości Zootechniczne, Nr LV(4), 124-131.
• Flis, M., Rataj, B. (2017). Szkody łowieckie - nowe podejście do problemu. Wieś i Rolnictwo, Nr 1(174), 149-161.
• Flis, M. (2018a). Szkody łowieckie - stan faktyczny i kolejne rozwiązania prawne. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, Nr 4, 112-122.
• Flis, M. (2018b). Demografia oraz dynamika liczebności populacji łosi na terenie Polski - potrzeba zmian. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie, R. 20, Zeszyt 57/4, 94-102.
• Flis, M. (2019a). Biologia, reprodukcja i demografia dzików w realiach wzmożonego odstrzału ze względu na występowanie wirusa afrykańskiego pomoru świń. Życie Weterynaryjne, Vol. 94(2), 149-153.
• Flis, M. (2019b). Zwalczanie afrykańskiego pomoru świń na drodze administracyjnej. Życie Weterynaryjne, Vol. 94(6), 419-422.
• Frasiński, S., Czembor, E., Lalak-Kańczugowska, J. (2020): eTh impact of Fusarium ear not in Poland and methods to reduce losses caused by the disease. Biuletyn Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Nr 290, 43-50. DOI:10.37317/biul-2020-0025.
• Korbas, M. (2006). Głownie kukurydzy i inne choroby - szkodliwość i możliwości zwalczania. Progress in Plant Protection, Vol. 46(1), 354-357.
• Korbas, M., Bereś, P.K. (red.) (2019). Vademecum ochrony i nawożenia kukurydzy. 63- 65. Wydawnictwo: Agronom.
• Miedaner, T., Gwiazdowska, D., Waśkiewicz, A. (2017). Editorial: Management of Fusarium species and their mycotoxins in cereal food and feed. Frontiers of Microbiological, Vol. 8, 1-3. DOI: 10.3389/fmicb.2017.01543.
• Panek, M. (1997). eTh eefct of agricultural landscape structure on food resources and survival of grey partrige Perdix perdix chicks in Poland. Journal of Applied Ecology, Vol. 34(3), 787-792.
• Panek, M. (2005). Demography of grey partridges Perdix perdix in Poland I the years 1991-2004: reasons of population decline. European Journal of Wildlife Research, Vol. 51(1), 14-18.
• Panek, M. (2018). Habitat factors associated with the decline in brown hare abundance in Poland in the beginning of the 21st century. Ecological Indicators, Vol. 85, 915-920.
• Popczyk, B. (2016). Zarządzanie populacją dzika Sus scrofa w Polsce. (w:) Zarządzanie populacjami zwierząt. Wydawca - Polski Związek Łowiecki, Łowiec Polski Sp. z o.o. Warszawa, 29-45.
• Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 856/2005 z dnia 6 czerwca 2005 roku. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 7.6.2005, L 143/3.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2019 roku, w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. 2019. poz. 776).
• Ustawa z dnia 13 października 1995 roku - Prawo łowieckie (Dz.U.2015.2168).
• Węgorek, P. (2002). Cykl zasiedlania wielkoobszarowych upraw kukurydzy przez subpopulacyjne ugrupowania dzików i dynamika narastania szkód w zależności od fazy rozwojowej tych upraw. Progres in Plant Protection, Vol. 42(2), 730-735.
• Zalewski, D., Markuszewski, B., Wójcik, M. (2020). Szkody w gospodarce wyrządzane przez dzikie zwierzęta. 7-93. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
• Zawadzki, A., Szuba-Trznadel, A., Fusch, B. (2011). Baza pokarmowa, charakterystyka populacji i sezonowość rozrodu dzików na terenie Gór Kaczawskich. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Biologia i Hodowla Zwierząt, Nr 63, 363- 376.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2216486