Gryka – zapomniane źródło wielu składników prozdrowotnych

• Authors: Marzanna Hęś , Krzysztof Dziedzic , Anna Jędrusek-Golińska

Title variants

EN

Buckwheat – a forgotten source of many healthy ingredients

Abstracts

EN

In the recent years the interest in buckwheat and its products has increased. Currently, 4 varieties of buckwheat are registered in Poland: Kora, Panda, MHR Korona and MHR Smuga. The chemical composition and the economic advantages of buckwheat allow for its versatile use not only in the food industry but also in pharmaceuticals and herbal medicine. Buckwheat is a valuable source of many nutrients: proteins, saccharides, lipids, vitamins, macro- and microelements, and biologically active compounds with health-improving effect on the human body such as: polyphenolic substances, dietary fiber, phytosterols, and others. Because of high bioactive compounds level in buckwheat and its nutritional importance linked with beneficial effect on human’s health, buckwheat seeds and parts of flower can be used as a component of healthy food.

PL

W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie gryką i jej przetworami. Obecnie w Polsce są zarejestrowane 4 odmiany gryki: Kora, Panda, MHR Korona oraz MHR Smuga. Skład chemiczny i walory gospodarcze gryki pozwalają na wszechstronne jej zastosowanie nie tylko w przemyśle spożywczym, ale również w przemyśle farmaceutycznym i ziołolecznictwie. Gryka jest cennym źródłem wielu substancji odżywczych oraz związków biologicznie aktywnych o działaniu prozdrowotnym, takich jak: białka, sacharydy, lipidy, polifenole, składniki mineralne, witaminy i błonnik pokarmowy. Ze względu na wysoką zawartość składników aktywnych występujących w gryce, zalicza się ją do żywności funkcjonalnej, czyli takiej, która spełnia funkcje prozdrowotne w organizmie człowieka.

Keywords

PL

gryka; odmiany gryki; skład chemiczny; właściwości odżywcze; właściwości prozdrowotne

EN

buckwheat; buckwheat varieties; chemical composition; nutritional properties; health-promoting properties

• Publisher: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Oddział w Poznaniu
• Journal: Zagadnienia Doradztwa Rolniczego
• Year: 2023
• Volume: 111
• Issue: 1
• Pages: 41-59

Dates

published

2023

Contributors

author

Marzanna Hęś

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000207143456

author

Krzysztof Dziedzic

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000312827446

author

Anna Jędrusek-Golińska

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000216734717

References

• Adom, K. K., Liu, R. H. (2002). Antioxidant activity of grains. J. Agric. Food Chem, 50, 6182-6187.
• Ahmed, A., Khalid, N., Ahmad, A., Abbasi, N., Latif, M., Randhawa, M. (2013). Phytochemicals and biofunctional properties of buckwheat: A review. J. Agric. Sci. 152(3), 349-369.
• Alvarez-Jubete, L., Arendt, E. K., Gallagher, E. (2010). Nutritive value of pseudocereals and their increasing use as functional gluten-free ingredients. Trends Food Sci. Tech., 21, 106-113.
• Borkowska, B., Robaszewska, A. (2012). Zastosowanie ziarna gryki w różnych gałę- ziach przemysłu. Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, 73, 43-55.
• Bonafaccia, G., Marocchini, M., Kreft, I. (2003a). Composition and technological properties of the flour and bran from common and tartary buckwheat. Food Chem., 80, 9-15.
• Bonafaccia, G., Gambelli, L., Fabjan, N. Kreft, I. (2003b). Trace elements in flour rand bran from common and tartary buckwheat. Food Chem., 83, 1-5.
• Chłopicka, J. (2008). Gryka jako żywność funkcjonalna. Bromat. Chem. Toksykol., 41, 3, 249-252.
• Christa, K, Soral-Śmietana, M. (2007). Gryka - cenny surowiec w produkcji żywności funkcjonalnej. Przem. Spoż.; (12), 36-37.
• Christa, K., Soral-Śmietana, M. (2008). Buckwheat grains and buckwheat products - nutritional and prophylactic value of their components - a review. Czech J. Food Sci., 26(3), 153-162.
• Danihelová, M., Šturdik, E. (2012). Nutritional and health benetfis of buckwheat. Po - travin, 6(3), 1-9.
• Dietrych-Szóstak, D., Oleszek, W. (1998). eTh composition and concentration of flavonoids in buckwheat groats and hulls. Pol. J. Food and Nutr. Sci., 7(48)/2(S), 151-153.
• Dymarska, E., Szymusiak, H., Krejpcio, Z. (2011). Badania właściwości przeciwrodnikowych łusek gryki zwyczajnej jako składnika prozdrowotnych herbatek. Prob. Hig. Epidemiol., 92(4), 876-879.
• Dziedzic, K., Górecka, D., Drożdżyńska, A., Czaczyk, K. (2008). Wpływ procesu otrzymywania kaszy gryczanej prażonej na zawartość wybranych składników odżywczych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość., 5(60), 63-70.
• Dziedzic, K., Drożdżyńska, A., Górecka, D., Czaczyk, K. (2009). Zawartość wybranych związków przeciwutleniających w gryce i produktach powstałych podczas jej przerobu. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość., 6(67), 81-90.
• Dziedzic, K., Górecka, D., Kobus-Cisowska, J., Jeszka, M. (2010). Możliwości wykorzystania gryki w produkcji żywności funkcjonalnej. Nauka Przyr. Technol., 4(2), 1-7.
• Gąsiorowski, H. (2008a). Gryka (cz. 1). Charakterystyka ogólna. Przegląd Zbożowo-Młynarski, 52, 7, 10-12.
• Gąsiorowski, H. (2008b). Gryka (cz. 3). Produkcja gryki w Polsce i aspekty prozdrowotne. Przegląd Zbożowo-Młynarski, 52, 10, 15-17.
• Giménez-Bastida, J.A., Zieliński, H. (2015). Buckwheat as a functional food and its effects on health. J. Agric. Food Chem., 63, 7896-7913.
• Górecka, D., Hęś, M., Szymandera-Buszka, K., Dziedzic, K. (2009). Contents of selected bioactive components in buckweat groats. Acta Sci. Pol. Technol. Aliment., 8(2), 75-83.
• Górecka, D., Hęś, M., Wnuk, A., Dziedzic, K., Jędrusek-Golińska, A. (2017). Możliwość wykorzystania gryki i jej produktów ubocznych w wyrobach ciastkarskich. Probl. Hig. Epidemiol., 98(2), 194-197.
• Grochowicz, J., Zawiślak, K., Andrejko, D. (2010). Gryka jako żywność funkcjonalna. Tur. Zdr., 4, 9-21.
• Hęś, M., Górecka, D., Dziedzic, K., Kobus-Cisowska, J., Korczak, J. (2015). Właściwości przeciwutleniające ekstraktów z ziarniaków gryki i produktów otrzymanych w procesie ich przerobu. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość., 1(98), 102-115.
• Holasova, M., Fiedlerova, V., Smrcinova, H., Orsak, M., Lachman, J., Vavreinova, S. (2002). Buckwheat - eTh source of antioxidant activity in functional foods. Food Res. Inter., 35, 207-211.
• Huda, M. N., Lu, S., Jahan, T., Ding, M., Jha, R., Zhang, K., Zhang, W., Georgiev, M. I., Park, S. U., Zhou, M. (2020). Treasure from garden: Bioactive compounds of buckwheat. Food Chem., 335, 127-653.
• Hung, P V, Morita, N. (2008). Distribution of phenolic compounds in the graded flours milled from whole buckwheat grains and their antioxidant capacities. Food Chem., 109, 325-331.
• Ihme, N., Kiesewetter, H., Jung, F., Hofmann, K. H., Birk, A., Müller, A., Grützner, K. I. (1996). Leg oedema protection from a buckwheat herb tea in patients with chronic venous insuficiency: a single-centre, randomised, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Eur. J. Clin. Pharmacol., 50(6), 443-447.
• Ikeda, K. (2002). Buckwheat: composition, chemistry, and processing. Adv. Food Nutr. Res., 44, 395-434.
• Kawa, J. M., Taylor, C. G., Przybylski, R. (2003). Buckwheat Concentrate Reduces Serum Glucose in Streptozotocin-Diabetic Rats. J. Agric. Food Chem., 51(25), 7287-7291.
• Kayashita, J., Shimaoka, I., Nakajoh, M. (1995). Production of buckwheat protein extract and its hypocholesterolemic eefct. Curr. Adv. Buckwheat Res., 919-926.
• Kim, J., Hwang, K. T. (2020). Fagopyrins in diefrent parts of common buckwheat (Fagopyrum esculentum) and Tartary buckwheat (F. tataricum) during growth. J. Food Compos. Anal., 86, 103-354.
• Krawczyk, R., Korbas, M., Matyjaszczyk, E., Mrówczyński, M., Pruszyński, G., Jajor, E., Strażyński, P., Ruszkowska, M., Kierzek, R., Kaczmarek, S., Podolska, G., Matysiak, K., Noworolnik, K., Dubas, M., Suchecki, Sz., Wachowiak, H., Najewski, A. (2014). Metodyka integrowanej ochrony gryki dla producentów (Krawczyk R., Mrówczyński M., red.). Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy, Poznań.
• Krawczyk, R., Strażyński, P., Jajor, E., Korbas, M., Kierzek, R., Sosnowska, D., Mrówczyński, M., Gorzała, G., Podolska, G., Nijak, K., Matysiak, K., Najewski, A. (2022). Metodyka Integrowanej Produkcji gryki (Krawczyk R., Strażyński P., Mrówczyński M., red.). IOR-PIB w Poznaniu.
• Kreft, M. (2016). Buckwheat phenolic metabolites in health and disease. Nutr. Res. Rev., 29(1), 30-39.
• Krkoškowá, B., Mrázová, Z. (2005). Prophylactic component of buckwheat. Food res. Int., 38, 561-568.
• Liszewski, M., Chorbiński, P., Kozłowska, K., Wójcik, A. (2013). Wpływ nawożenia azotem oraz miedzią i manganem na plonowanie gryki. Fragmenta Agronomica, 30(4), 74-83.
• Pauličková, I., Vyžralová, K., Holasová, M., Fiedlerová, V., Vavreinová, S. (2004). Buckwheat as functional food. Proceed. 9th International Symposium on Buckwheat. Prague, 18-22 August 2004, 587-592.
• Pisulewska, E., Szymczyk, B., Zając, T. (2001). Ocena składu chemicznego i wartości odżywczej białka orzeszków polskich odmian w świetle współczesnych kryteriów żywieniowych. Zesz. Nauk AR im. H. Kołłątaja w Krakowie, 392, 95-101.
• Plaami, S., Kumpulainen, J. (1995). Inositol phosphate content of some cereal-based foods. Journal of Food Composition and Analysis, 8, 324-335.
• Podolska, G. (2006). Plonowanie gryki w zależności od rodzaju pielęgnacji. Fragmenta Agronomica, 1(89), 161-173.
• Podolska, G., Pecio, A. (1999). Plonowanie, struktura plonu i budowa łanu gryki w zależności od warunków glebowych. Biul. Nauk. UWM Olsztyn, 4, 71-82.
• Przybylski, R., Lee, Y. C., Eskin, N. A. M. (1998). Antioxidant and radical-scavenging activities of buckwheat seed components. JAOCS, 75, 1595-1601.
• Stempińska, K., Soral-Śmietana, M., Zieliński, H., Michalska, A. (2007). Wpływ obróbki termicznej na skład chemiczny i właściwości przeciwutleniające ziarniaków gryki. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość., 5 (54), 66-76.
• Sun, T., Ho, C.-T. (2005). Antioxidant activities of buckwheat extracts. Food Chem., 90, 743-749.
• Tanaka, T., Hayashi, Y., Takatsuto, S. (2001). Sterol content determination in buckwheat. J. Oleo Sci., 50(3), 185-190.
• Troszyńska, A., Honke, J., Kozłowska, H. (2000). Naturalne substancje nie odżywcze (NSN) pochodzenia roślinnego, Jako składniki żywności funkcjonalnej. Post. Fitoter., 2, 1-5.
• Zarzecka, K, Gugała, M. (2009). Walory odżywcze i uprawa gryki. Poradnik Gospodarski, 5, 38-39.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2216478