Ocena stanu bezpieczeństwa finansowego polskich gospodarstw rolnych na tle średnich wyników unijnych w latach 2004-2021

• Authors: Roma Ryś-Jurek

Title variants

EN

The assessment of the state of financial security of Polish farms on the background of average results from the EU in 2004-2021

Abstracts

EN

Financial security is a multidimensional issue and the way it is measured depends on the research criteria adopted. The study presents the state of financial security of Polish farms in comparison with the average EU results. The time range of the research covered the latest data from the FADN system, i.e. the years 2004-2021. In this article, they are presented as a phenomenon resulting from property and capital relations, liquidity and debt, operational efficiency and financial effectiveness. The criteria used for the distribution of farms was an economic size. It turned out from research that EU farms (including Polish farms) are financially secure. They tend to be over-liquid and indebted. Their economic size is crucial for the state of financial security – the larger the farm, the lower the financial security, but there is no risk of losing it.

PL

Bezpieczeństwo finansowe jest zagadnieniem wielowymiarowym i jego sposób pomiaru zależy od przyjętych kryteriów badawczych. W opracowaniu przedstawiono stan bezpieczeństwa finansowego polskich gospodarstw rolnych w porównaniu ze średnimi wynikami unijnymi. Zakres czasowy badań objął najnowsze dane z systemu FADN, za lata 2004-2021. W artykule pokazano je jako zjawisko wynikające z relacji majątkowo-kapitałowych, płynności finansowej i zadłużenia, sprawności działania i efektywności finansowej. Stosowanymi kryteriami podziału gospodarstw rolnych była wielkość ekonomiczna. Z badań wynika, że unijne gospodarstwa rolne (w tym polskie) są bezpieczne finansowo. Mają tendencję do nadpłynności i niskiego zadłużenia się. Ich wielkość ekonomiczna jest kluczowa dla stanu bezpieczeństwa finansowego – im większe gospodarstwo rolne, tym niższe bezpieczeństwo finansowe, przy czym nie występuje zagrożenie jego utraty.

Keywords

PL

bezpieczeństwo finansowe; gospodarstwo rolne; płynność; zadłużenie; wielkość ekonomiczna

EN

financial security; farm; liquidity; economic size; debt

• Publisher: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Oddział w Poznaniu
• Journal: Zagadnienia Doradztwa Rolniczego
• Year: 2023
• Volume: 115
• Issue: 1
• Pages: 36-52

Dates

published

2024

Contributors

author

Roma Ryś-Jurek

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000251566181

References

• Bieniasz, A., Czerwińska-Kayzer, D. (2016). Bezpieczeństwo finansowe przedsiębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce. Journal of Agribusiness and Rural Development, 2(40), 239-247. DOI: 10.17306/JARD.2016.27
• Bieniasz, A., Gołaś, Z. (2006). Istota i zróżnicowanie płynności finansowej gospodarstw rolnych. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, CCCLXXVII, Ekonomia 5, 21-41.
• Bieniasz, A., Gołaś, Z. (2008). Płynność finansowa gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej. Journal of Agribusiness and Rural Development, 3(9), 41-52.
• Bywalec, Cz. (2017). Gospodarstwo domowe. Ekonomika, finanse, konsumpcja. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Cabała, P. (2012). Planowanie scenariuszowe w zarządzaniu bezpieczeństwem strategicznym przedsiębiorstwa. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Cabała, P. (2016). Strategie zarządzania bezpieczeństwem przedsiębiorstwa w warunkach zagrożeń sektorowych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 420, 36-45. DOI: 10.15611/pn.2016.420.03
• Chavali, K., Mohan Raj, P., Ahmed, R. (2021). Does Financial Behavior Influence Financial Well-being? Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8(2), 273-280.
• Czyżewski, A. (1989). Systemowe uwarunkowania przełomu jakościowego w polityce rolnej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, LI(4), 155-169.
• Czyżewski, A., Matuszczak, A. (2011). Dylematy kwestii agrarnej w panoramie dziejów. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 90, 5-23.
• Delas, V., Nosova, E., Yafinovych, O. (2015). Financial Security of Enterprises, Procedia Economics and Finance, 27, 248-266. DOI: 10.1016/S2212-5671(15)00998-3
• Duraj, N. (2014). Dwuczynnikowa ocena bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, XV, 5.II, 25-38.
• FADN (Farm Accountancy Data Network) (2023). Public Database. Pobrano 17.10.2023 z: https://agridata.ec.europa.eu/extensions/FADNPublicDatabase/FADNPublicDatabase.html
• Franc-Dąbrowska, J. (2006). Bezpieczeństwo finansowe a efektywność zaangażowania kapitałów własnych. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 93, 1, 121-128.
• Genworth Index (2013). Measuring Consumer Financial Security and Vulnerability. Fifth Edition, March, Wydawnictwo Genworth Financial Inc.
• Goraj, L., Mańko, S. (2009). Rachunkowość i analiza ekonomiczna w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Grzelak, A. (2006). Znaczenie impulsów fiskalnych i monetarnych dla powiązań gospodarstw rolnych z rynkiem w Polsce w warunkach transformacji. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1(306), 3-18.
• IERiGŻ-PIB. (2008). Efektywność funkcjonowania wielkoobszarowych gospodarstw rolnych powstałych z majątku Skarbu Państwa po integracji z Unią Europejską. Publikacje Programu Wieloletniego 2005-2009, Nr 116. Wydawnictwo IERiGŻ-PIB.
• IERiGŻ-PIB. (2021). Wyniki Standardowe 2020 uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN. Część I. Wyniki Standardowe. Wydawnictwo IERiGŻ--PIB.
• Jajuga, K. (red.) (2007). Elementy nauki o finansach. Kategorie i instrumenty finansowe. Warszawa: PWE.
• Janik, W., Paździor, A. (2011). Zarządzanie finansowe w przedsiębiorstwie. Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.
• Karbownik, L. (2012). Kasowe i memoriałowe mierniki oceny bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstwa. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, 267, 79-93.
• Karbownik, L. (2014). Koniunktura gospodarcza a poziom bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstw sektora TSL w Polsce. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, XV, 5.II, 189-203.
• Kata, R., Nowak, K., Leszczyńska, M., Kowal, A., Sebastianka, B. (2021). Bezpieczeństwo finansowe gospodarstw domowych – wybrane zagadnienia. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Kowalska, M., Misztal, A. (2020). Wpływ bezpieczeństwa finansowego na zrównoważony rozwój przedsiębiorstwa. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kropacz, I. (2017). Stabilność systemu finansowego i bezpieczeństwo polskiego systemu gwarantowania depozytów. Finanse i Prawo Finansowe, 4(16), 9-22
• Marcinkowska, M., Wdowiński, P., Flejterski, S., Bukowski, S., Zygierewicz, M. (2014). Wpływ regulacji sektora bankowego na wzrost gospodarczy – wnioski dla Polski. NBP, Materiały i Studia nr 305, Wyd. Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
• NBP (2012). Raport o stabilności systemu finansowego. Departament Systemu Finansowego, grudzień.
• Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR 2023-2027). Pobrano 14.09.2023 z: https://www.gov.pl/web/ rolnictwo/plan-strategicznydla-wspolnej-polityki-rolnej-na-lata-2023-27.
• Raczkowski, K. (2014). Bezpieczeństwo finansowe, W: J. Płaczek (red.), Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie(s.299-324), Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Runowski, H. (2008). Tendencje zmian w ekonomice przedsiębiorstw hodowlanych w latach 1997-2007. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 95, 1, 158-165.
• Ryś-Jurek, R. (2023). Bezpieczeństwo finansowe i stabilność finansowa gospodarstw rolnych w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. DOI: 10.17306/m.78-83-67112-39-0
• Soliwoda, M. (2014). Bezpieczeństwo finansowe gospodarstw rolniczych w Polsce z perspektywy Wspólnej Polityki Rolnej. Wieś i Rolnictwo, 3(164), 45-55.
• Soliwoda, M., Kulawik, J., Góral, J. (2016). Stabilizacja dochodów rolniczych. Perspektywa międzynarodowa, Unii Europejskiej i Polski. Wieś i Rolnictwo, 3(172), 41-68. DOI: 10.7366/wir032016/02
• Stępień S. (2015). Cykl świński w świetle zmian na globalnym rynku żywca wieprzowego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szafraniec-Siluta, E. (2014). Bezpieczeństwo finansowe przedsiębiorstw rolniczych Pomorza Środkowego. W: D. Zawadzka i J. Sobiech (red.), Wzrost i alokacja aktywów finansowych i rzeczowych rolników (przedsiębiorstw i gospodarstw domowych) Pomorza Środkowego (s. 71-102). Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej.
• Szczecińska, B. (2010). Ocena bezpieczeństwa finansowego wybranych przedsiębiorstw gospodarki żywnościowej. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, Oeconomica, 284(61), 137-144.
• Wasilewski, M., Felczak, T. (2011). Strategia płynności finansowej przedsiębiorstw rolniczych w zależności od rentowności aktywów. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 91, 49-59.
• Wasilewski, M., Ganc, M. (2021). A dynamic and static view of the financial security of dairy cooperatives. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists, XXIII(2), 109-119. DOI: 10.5604/01.3001.0014.8381
• Wyniki Standardowe 2021 uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN. Część I. Wyniki Standardowe (2022). Warszawa: Wydawnictwo IERiGŻ – PIB.
• van Raaij, W.F. (2014). Consumer Financial Behavior. Foundations and Trends in Marketing, 7(4), 231–351. DOI:10.1561/1700000039
• Xiao, J. J. (2008). Applying behavior theories to financial behavior. W: J.J. Xiao (red.), Handbook of consumer finance research (s. 69-81). Wydawnictwo Springer-Verlag. DOI: 10.1007/978-0-387-75734-6_5
• Zawadzka, D., Ardan, R., Szafraniec-Siluta, E. (2011). Płynność finansowa a rentowność przedsiębiorstw rolnych w Polsce – ujęcie modelowe. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 88, 195-207.
• Zawadzka, D., Strzelecka, A., Szafraniec-Siluta, E. (2014). Ukierunkowanie produkcji gospodarstwa rolnego a zdolność do samofinansowania nakładów inwestycyjnych – ujęcie porównawcze. Zarządzanie i Finanse, 3, 1, 289-305.
• Zuba, M. (2010). Wpływ wstąpienia Polski do UE na rentowność i bezpieczeństwo finansowe wybranych spółdzielni mleczarskich. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 10(25), 2, 131-141

Identifiers

Biblioteka Nauki

30115523