Czy wynagradzanie sygnalistów poprawi skuteczność whistleblowingu oraz wykrywalność nieprawidłowości?

• Authors: Czesław Bartłomiej Martysz , Andrzej Nikołajczuk

Title variants

EN

Is remunerating whistleblowers going to improve the effectiveness of whistleblowing itself and the detection of fraudalent activities?

Abstracts

EN

The still unimplemented EU Directive 2019/1937 of October 23, 2019 (known as the Whistleblower Directive) in Poland imposes a series of obligations on businesses related to the protection of whistleblowers, including the establishment of secure channels for reporting irregularities. According to ACFE reports, whistleblowers are the most important source of information about fraud, making their protection particularly significant. In addition to a sense of security, an additional motivator for whistleblowers to report abuses and fraudulent activities could be financial rewards, which is a common practice in the USA, where whistleblowers receive compensation for information that leads to a SEC investigation and the imposition of fines. In Polish subject literature there is little discussion about whether introducing financial rewards for whistleblowers would improve the effectiveness of combating a wide range of financial irregularities and fraudulent activities, not only internal ones but also in the financial market and other industries. The aim of the article is to address the issue of the rationality of rewarding whistleblowers financially, using a survey-based study. The conclusion outlines recommendations arising from the study.

PL

Wciąż niewdrożona w Polsce dyrektywa UE 2019/1937 z 23 października 2019 r. (zwana „dyrektywą o sygnalistach”) nakłada na przedsiębiorstwa wiele obowiązków związanych z ochroną sygnalistów (ang. whistleblowers), w tym stworzenie bezpiecznych kanałów przyjmowania zgłoszeń o nieprawidłowościach. Według raportów ACFE sygnaliści są najważniejszym źródłem informacji o nadużyciach, dlatego ich ochrona jest szczególnie istotna. Dodatkową motywacją do raportowania (sygnalizowania, ang. whistleblowing) nadużyć mogłaby być dla nich, oprócz poczucia bezpieczeństwa, także nagroda pieniężna – powszechnie praktykowana w USA, gdzie sygnalista otrzymuje wynagrodzenie za informację, która doprowadzi do wszczęcia przez SEC dochodzenia oraz nałożenia grzywny. W polskiej literaturze przedmiotu brakuje dyskusji o tym, czy wprowadzenie wynagrodzenia dla sygnalistów poprawiłoby skuteczność walki z szeroko rozumianymi nadużyciami – nie tylko w ramach nadużyć wewnętrznych, ale także na rynku finansowym czy w innych branżach. Celem artykułu jest omówienie problemu racjonalności finansowego wynagradzania sygnalistów w kontekście przeprowadzonego badania ankietowego. W podsumowaniu nakreślono rekomendacje wynikające z badania.

Keywords

EN

informer; abuses; protection of whistleblowers; fraud; whistleblower; whistleblowing

PL

informator; nadużycia; nieprawidłowości; ochrona sygnalistów; sygnalista; sygnalizowanie; whistleblower; whistleblowing; raportowanie nadużyć; raportowanie nieprawidłowości

• Publisher: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Kolegium Zarządzania i Finansów
• Journal: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów
• Year: 2023
• Issue: 192
• Pages: 67-87

Dates

published

2023

Contributors

author

Czesław Bartłomiej Martysz

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

• https://orcid.org/0000000324610121

author

Andrzej Nikołajczuk

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

• https://orcid.org/0000000182472615

References

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. UE L 305/17).
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz. Urz. UE L 176/338).
• Rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 8 czerwca 2021 r. w sprawie systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz polityki wynagrodzeń w bankach (Dz.U. 2021 poz. 1045).
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych (Dz.U. 2018 poz. 1111).
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku) oraz uchylające dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i dyrektywy Komisji 2003/124/WE, 2003/125/WE i 2004/72/WE (Dz. Urz. UE L 173).
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176/1).
• Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. 2022 poz. 593). 8. Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. 2015 poz. 21).
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. 2023 poz. 646).
• Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. 2023 poz. 681).
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. 2022 poz. 2324).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 2022 poz. 1375).
• Apaza, C. R., Chang, Y. (2017) (red.). Whistleblowing in the World: Government Policy, Mass Media and the Law. Cham: Palgrave Macmillan. DOI: 10.1007/978–3–319–48481-5_1.
• Martysz, C. (2021). Nadużycia na rynku finansowym i ich istota. W: Finanse u progu trzeciej dekady XXI wieku, J. Ostaszewski, M. Iwanicz-Drozdowska (red.), t. 1. Warszawa: Difin. 3. OECD (2016). Committing to Effective Whistleblower Protection. Paris: OECD publishing. DOI: 10.1787/9789264252639‑en.
• Butler, J., Serra, D., Spagnolo, G. (2020). Motivating Whistleblowers, Management Science, 66 (2), s. 605–621. DOI: 10.1287/mnsc.2018.3240.
• Dyck, A., Morse, A., Zingales, L. (2013). How Pervasive Is Corporate Fraud?, Rotman School of Management Working Paper, 2222608.
• Kenny, K., Fotaki, M., Vandekerckhove, W. (2018). Whistleblower Subjectivities: Organization and Passionate Attachment, Organization Studies, 41 (3). DOI: 10.1177/0170840618814558.
• Kutera, M. (2016). Whisteblowing jako narzędzie wykrywania oszustw gospodarczych, Studia i Prace Kolegium Zarzadzania i Finansów, 152.
• Mechtenberg, L., Muehlheusser, G., Roider, A. (2020). Whistleblower Protection: Theory and Experimental Evidence, European Economic Review, 126. DOI: 10.1016/j.euroecorev.2020.103447.
• Time (2002). Persons of the Year: The Whistleblowers, December 30, 2002 / January 6, 2003.
• Chodowska, E., Ludwiczak, P. B. (2022). Wynagrodzenie dla sygnalisty? Do rozważenia w pracach nad ustawą, https://www.prawo.pl/kadry/sygnalisci-czy-i-jakie-wynagrodzenie-opinia, 512446.html (dostęp: 20.03.2023).
• Integrity Line (2023). Expert Guide: Whistleblowing Laws in the European Union, https://www.integrityline.com/expertise/white-paper/expert-guide-whistblowing-laws-eu/ (dostęp:5.11.2023).
• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (2023). Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-ochronie-osob-zglaszajacych-naruszenia-prawa2 (dostęp: 5.11.2023).
• Makowski, G., Waszak, M. (2019). Gnębieni, podziwiani i… zasługujący na ochronę. Polacy o sygnalistach. Raport z badania opinii publicznej, http://www.sygnalista.pl/wp-content/uploads/2019/06/Internet_Raport_sygnalisci_12–06.pdf (dostęp: 28.03.2023).
• Państwowa Inspekcja Pracy (2021). Stop nielegalnemu zatrudnieniu i płaceniu pod stołem, https://www.pip.gov.pl/pl/wiadomosci/130916, stop-nielegalnemu-zatrudnieniu-i-placeniu-pod-stolem.html (dostęp: 11.06.2023).
• Państwowa Inspekcja Pracy (2023). Strona główna, https://www.pip.gov.pl (dostęp: 11.06.2023).
• Podatki.gov.pl (2023). Aplikacja e-Paragony, https://www.podatki.gov.pl/vat/kasy-rejestrujace/aplikacja-mobilna-e-paragony/ (dostęp: 11.06.2023).
• SEC (2022). SEC Whistleblower Office Announces Results for FY 2022, https://www.sec.gov/files/2022_ow_ar.pdf (dostęp: 22.03.2023).
• Sláma, J., Stawarczyk, L., Špunar, D. (2021). Whistleblowing in Organisations: A Great Opportunity for Every Company, www.faceup.com (dostęp: 20.03.2023).

Identifiers

Biblioteka Nauki

20679209