Roman's Journey - wojenne losy chodeckich Żydów na podstawie wspomnień Romana Haltera

• Authors: Jakub Szachewicz

Title variants

EN

Roman's Journey - wartime fate of Jews from Chodecz based on memories of Roman Halter

Abstracts

EN

Published in 2007 Roman’s Journey is an autobiography of Roman Halter. He was born in 1927 as the youngest of seven children into a Jewish family in Chodecz. His father was a timber marchant. At the time Chodecz was a multicultural population consisted of Poles, Jews and Germans. When war had started in 1939 Germans took over the town. Halters property was confiscated, they were moved to a small house on the outskirts of town. 12 year-old Roman worked in house of a german officer. In 1940 he had witnessed his Jewish schoolmates being rounded up and used for target practice by young German recruits into the SS. In the same year Jews from Chodecz were taken to the Lodz Ghetto. Roman worked in the ghetto’s metal factory. In 1942 both his father and grandfather died of starvation. Roman Halter, with rest of his family, were selected to be transported to the camp in Chelmno, on the river Ner. Roman had escaped from the transport and returned to the metal factory. In 1944 the Lodz ghetto was liquidated. Halter, was one of 500 metal workers selected for slave labour. Initially the Germans sent them to Auschwitz. They remained there for about 10 days. Next Germans sent them, via the Stutthof conxentration camp, to work in ammunition factory in Dresden. Halter and the others arrived in the city in November 1944 and worked there until Dresden was devastated by the allied air raids of February 1945. Jews were then sent on a forced death march to Theresienstadt. But with conditions becoming chaotic as the Allies closed in, Halter and others escaped. He was saved by german family who hide him till the end of the war. He returned to Chodecz but no one of his family had survived the war. After the war he moved to Britain and became an architect. Roman Halter died in 2012.

PL

Opublikowana w 2007 r. książka Roman’s Journey jest autobiografią Romana Haltera. Urodził się w 1927 r. w Chodczu jako najmłodsze z siedmiorga dzieci. Jego ojciec handlował drewnem. W tym Czasie Chodecz był wielonarodowym miastem zamieszkałym przez Polaków, Żydów i Niemców. Kiedy rozpoczęła się wojna w 1939 r. Chodecz został zajęty przez Niemcy. Majątek Walterów został skonfiskowany a cała rodzina została przeniesiona do małego domu na obrzeżach miasta. Dwunastoletni Roman pracował w domu niemieckiego oficera. W 1940 r. był świadkiem jak jego koledzy ze szkoły zostali użyci jako cele do ćwiczeń dla młodych niemieckich rekrutów do SS. W tym samym roku Żydzi z Chodcza zostali przeniesieni do getta w Łodzi. Roman pracował w fabryce zajmującej się obróbką metalu. W 1942 r. jego ojciec i dziadek zmarli z głodu. Roman z resztą jego rodziny został wyznaczony do transportu do obozu w Chełmnie nad Nerem. Uciekł z transportu i wrócił do fabryki. W 1944 r. łódzkie getto zostało zlikwidowane. Roman został wytypowany do grupy 500 pracowników przeznaczonych do pracy przymusowej. Początkowo Niemcy wysłali ich do Auschwitz. Pozostali tam przez około 10 dni. Następnie Niemcy wysłali ich, poprzez obóz Stutthof, do fabryki amunicji w Dreźnie. Walter i inni przybyli tam w listopadzie 1944 r. i pracowali do czasu zniszczenia Drezna w wyniku alianckich nalotów w lutym 1945 r. Żydzi zostali wówczas wysłani w marszu śmierci do Theresienstadt. W ogólnym chaosie spowodowanym zbliżającymi się aliantami, Halter i inni uciekli. Został uratowany przez niemiecka rodzinę, która ukrywała go do końca wojny. Wrócił do Chodcza, ale nikt z jego rodziny nie przeżył wojny. Po wojnie wyjechał do Wielkiej Brytanii i został architektem. Zmarł w 2012 r.

Keywords

EN

Roman Halter; Chodecz; Lodz Ghetto (Litzmannstadt Getto); Auschwitz-Birkenau; Stutthof; Dresden; Oberpoyritz; Holocaust; Jews; World War II

PL

Roman Halter; Chodecz; łódzkie getto (Litzmannstadt Getto); Auschwitz-Birkenau; Stutthof; Drezno; Oberpoyritz; Holokaust; Żydzi; II wojna światowa

• Publisher: Włocławskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie
• Year: 2019
• Volume: 34
• Pages: 129-157

Dates

published

2019

Contributors

author

Jakub Szachewicz

• Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku

References

• Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta miasta Chodcza z lat 1850-1938, sygn. 11.
• Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta Notariusza Stanisława Tyborowskiego z Kowala, sygn. 6.
• Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Akta Notariusza Piotra Walickiego z Włocławka, sygn. 20.
• Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku, Wydział Powiatowy Włocławski we Włocławku z lat 1918-1939, sygn. 828.
• Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933-1945, t. I, cz. A, G. P. Megargee (red.), Bloomington and Indianapolis 2009.
• Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego, wyd. K. Radziszewska, E. Wiatr, A. Sitarek, J. Walicki, M. Polit, P. Zawilski, Łódź 2014.
• Halter R., Roman's Journey, Londyn 2007.
• Kawski T., Gminy żydowskie pogranicza Wielkopolski, Mazowsza i Pomorza w latach 1918-1942, Toruń 2007.
• Mietz A., Pakulski J., Pawlak M., Wpisani w dzieje Chodcza, Chodecz-Włocławek 1989.
• Polit I., Miejsce odosobnienia w Berezie Kartuskiej, Toruń 2003.
• Sitarek A., Otoczone drutem państwo. Struktura i funkcjonowanie administracji żydowskiego getta łódzkiego, Łódź 2016.
• Smith L., Holokaust. Prawdziwe historie ocalonych, Warszawa 2017.
• Strzelecki A., Deportacja Żydów z getta łódzkiego do KL Auschwitz i ich zagłada, Oświęcim 2004.
• Fuchs Family, http://db.yadvashem.org/righteous/family.html?language=en&itemId=4022256
• Roman Halter, https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/9114186/Roman-Halter.html
• Rudnicki Sz., Szacunek z wzajemnością - Piłsudski a Żydzi, http://wiez.com.pl/2017/12/05/szacunek-z-wzajemnoscia-pilsudski-a-zydzi/

Identifiers

Biblioteka Nauki

51602658