Działalność zakonów i zgromadzeń zakonnych na rzecz społeczności Włocławka w okresie międzywojennym

• Authors: Henryk Witczak

Title variants

EN

Activity of orders and religious congregations for the benefit of the community of Włocławek in the interwar period

Abstracts

EN

This article noted 16 religious institutes that operated in Włocławek in the interwar period. It should be noted that 3 of them are intermediate links at the stage of organization of a religious community, the remaining 13 are already organized religious institutes. Some of them are habitual communities, but among them there is also a group of non-habitat communities which, seemingly as lay people, functioned in the life of the community of Włocławek residents. Based on the materials used in this article, basically from the end of the period we are interested in (1938), it can be determined that there were 314 religious in the city. Realizing their religious charism, they served the Church, and thus the city’s inhabitants. When discussing their service, it was divided into 5 elements: pastoral service and assistance in pastoral care (creative community activity), educational service (both general and in the sense of running schools), charity service (hospital, care institutions, lunches), service activities (agricultural, craft and other), city advertising. To the question raised in the article, what the orders gave to the community of Włocławek, it should be answered that they made a significant contribution to his life, especially in the field of: pastoral care, education, charity service, service activities, and even advertising the city. Usually brought up when immediate problems have not been dealt with and new solutions have been sought. They gave new ideas for solving pressing problems and people who, while realizing their religious vocation, undertook the sacrificial effort of work. Although, of course, the orders themselves were not able to solve all urban ills, but they alleviated them a bit. Only with sadness it should be noted that after the Second World War, people overwhelmed by atheistic ideology and the leaders of the state deprived the Church of its own material resources and destroyed great institutions. And the inhabitants of, among others Włocławek was deprived of the possibility to use the activities of these institutions.

PL

W artykule omówiono 16 instytutów zakonnych występujących we Włocławku w okresie międzywojennym. Należy zauważyć, że trzy z nich to pośrednie ogniwa na etapie organizacji wspólnoty zakonnej. Pozostałe 13 to już zorganizowane instytuty zakonne. Część z nich to wspólnoty habitowe, ale jest wśród nich także grupa wspólnot bezhabitowych, które na pozór jako osoby świeckie funkcjonowały w życiu społeczności mieszkańców Włocławka. Na podstawie wykorzystanych w artykule materiałów, głównie z końca interesującego nas okresu (1938) wynika, że w mieście było 314 zakonników. Realizując swój charyzmat zakonny, posługiwali oni Kościołowi, a przez to i mieszkańcom miasta. Omawiając ich posługę podzielono ją na pięć elementów: posługa duszpasterska i pomoc w duszpasterstwie (działalność wspólnototwórcza), posługa oświatowa (zarówno ogólno-oświatowa, jak i w znaczeniu prowadzenia szkół), posługa charytatywna (szpital, instytucje opiekuńcze, wydawanie obiadów), działalność usługowa (rolnicza, rzemieślnicza i inne), reklama miasta. Na postawioną więc w artykule kwestię, co zakony dały społeczności Włocławka, należy odpowiedzieć, że wniosły znaczny wkład w jego życie, zwłaszcza w dziedzinie: duszpasterstwa, oświaty, posługi charytatywnej, działalności usługowej, a nawet reklamy miasta. Przywoływane zazwyczaj wtedy, gdy nie radzono sobie z doraźnymi problemami i szukano nowych rozwiązań. Dawały nowe pomysły na rozwiązanie palących problemów i ludzi, którzy realizując swoje powołanie zakonne podejmowali ofiarny trud pracy. Choć oczywiście same zakony nie były w stanie rozwiązać wszystkich bolączek miejskich, to je nieco łagodziły. Jedynie ze smutkiem należy zauważyć, że po II wojnie światowej ludzie owładnięci ideologią ateistyczną i kierujący państwem pozbawili Kościół jego własnych środków materialnych i zniszczyli wspaniale działające instytucje. Natomiast mieszkańców m.in. Włocławka pozbawiono możliwości korzystania z działalności tych instytucji.

Keywords

EN

interwar period; community of Włocławek; The Catholic church; orders; religious activity; ministry; charity service; educational activites; religious education; servis activities

PL

okres międzywojenny; społeczność Włocławka; Kościół katolicki; zakony; działalność zakonna; duszpasterstwo; posługa charytatywna; działalność oświatowo-wychowawcza; szkolnictwo zakonne; działalność usługowa

• Publisher: Włocławskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie
• Year: 2020
• Volume: 35
• Pages: 31-60

Dates

published

2020

Contributors

author

Henryk Witczak

• Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie Oddział Konin

References

• Diecezja Włocławska 2000, oprac. W. Frątczak i in., Włocławek 2000.
• Librowski S., Ankieta Strat wojennych (1939–1945) Diecezja Włocławska, ABMK, t. 36(1978), s. 387–404.
• Librowski S., Materiały do dziejów Diecezji włocławskiej czasu wojny 1939-1945, Seria 1 - Ogólna, ABMK t. 38(1979), s. 191[4]-400[212].
• Rocznik Diecezji Włocławskiej 1938, 1939, 2011.
• Bartoszewski J., Honorat Koźmiński, w: EK, t. 6(1993), kol. 1206-1209.
• Bojarska T., Janina Steinbok, w: Zasłużeni dla Włocławka, red. M. Wojciechowski, Włocławek 1991, s. 187.
• Borkowska U., Urszulanki, w: EK, t. 19(2013), kol. 1406-1408.
• Brzozecki S., Wspólnej Pracy Siostry od Niepokalanej Maryi, w: EK, t. 20(2014), kol. 998-999.
• Duchniewski J., Honorackie zgromadzenia, w: EK, t. 6(1993), kol. 1202-1205.
• Duchniewski J., Bracia Słudzy Maryi Niepokalanej, w: EK, t. 2(1995), kol. 1006-1007.
• Frącek T.A., Ziółkowski B., Majcher Anna, w: WłSB, t. 4(2006), s. 88-90.
• Frącek T.A., Ziółkowski B., Matulka Janina, w: WłSB, t. 4(2006), s. 100-101.
• Frątczak W., Kościół Rzymskokatolicki we Włocławku, w: Włocławek. Dzieje miasta, t. 2, Włocławek 2001, s. 221-254.
• Frątczak W., Zakony żeńskie w Diecezji włocławskiej, w: W Panu złożyłem nadzieję. Księga pamiątkowa ku czci Biskupa Czesława Lewandowskiego w 80. rocznicę urodzin, praca zbiorowa, Włocławek 2002, s. 178-197.
• Jastrzębska I., Orionistki, w: EK, t. 14(2010), kol. 791.
• Jędrzejczak L., Owczarek Wojciech, w: WłSB, t. 2(2005), s. 137-140.
• Jędrzejczak L., Rakowska Franciszka, w: WłSB, t. 1(2004), s. 147-148.
• Jędrzejczak L., Wojniewicz Michalina, w: WłSB, t. 5(2008), s. 162-163.
• Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985.
• Kuk J., Kamil Lellis, w: EK, t. 8(2000), kol. 501–502.
• Kuk J., Kamilianie, w: EK, t. 8(2000), kol. 503–505.
• Kujawski W., Bereśniewicz Aleksander Kazimierz, w: WłSB, t. 3(2005), s. 7–10.
• Kujawski W., Zarys dziejów Diecezji włocławskiej, w: Diecezja Włocławska 2000, oprac. W. Frątczak i in., Włocławek 2000, s. 15-49.
• Majdak B.K., Dzieje Zgromadzenia Orionistów.
• Majdak B.K., Orione, w: EK, t. 14(2010), kol. 790–791.
• Majdak B.K., Orioniści, w: EK, t. 14(2010), kol. 791–792.
• Morawski M., Monografia Włocławka, Włocławek 2003.
• Pawlak M., Oświata i szkolnictwo w latach 1918-1939, w: Włocławek. Dzieje miasta, t. 2, Włocławek 2001, s. 141-169.
• Pawlak Z., Z dziejów nauczania filozofii w seminarium duchownym we Włocławku, Włocławek, 2019.
• Pawlak M., Steinbok Janina, w: WłSB, t. 2(2005), s. 165-166.
• Rejmanowski T., Opieka zdrowotna i społeczna w latach 1918-1939, w: Włocławek. Dzieje miasta, Włocławek 2001, s. 339-352.
• Rejmanowski T., Rulka K., Seipp Józefa, w: WłSB, t. 4(2006), s. 143-144.
• Rulka K., Placówki Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo w Diecezji włocławskiej, w: W Panu złożyłem nadzieję. Księga pamiątkowa ku czci Biskupa Czesława Lewandowskiego w 80. rocznicę urodzin, praca zbiorowa, Włocławek 2002, s. 198-213.
• Rulka K., Owczarek, w: EK, t. 14(2010), kol. 1048-1049.
• Rulka K., Siostry Służki w Seminarium Włocławskim 1918-2005, KDW, t. 88(2005), s. 479-485.
• Rulka K., Zapiski z dziejów introligatorstwa we Włocławku, StWł, 15(2013), s. 262-270.
• Rygielska M., Honoratki, w: EK, t. 6(1993), kol. 1209-1211.
• Szteinke A.J., Kościół Wszystkich Świętych i klasztor Franciszkanów-Reformatów we Włocławku 1625-1997, Włocławek 1998.
• Szteinke A.J., Sforski (Sworski) Narcyz Marcelin w zakonie Ksawery, w: WłSB, t. 1(2004), s. 155-156.
• Szteinke A.J., Dwornicki Walerian w zakonie Feliks, w: WłSB, t. 4(2006), s. 29-30.
• Umiński W., Szarytki, w: EK, t. 18(2013), kol. 1424-1425.
• Umiński W., Wincenty a Paulo, w: EK, t. 20(2014), kol. 661-662.
• Winiarski A., Historia kościoła pw. św. Witalisa we Włocławku, Włocławek 2003.
• Winiarski A., Historia placu katedralnego we Włocławku, Włocławek 2001.
• Wiśniowski A., Franciszkanie - geneza i dzieje po 1517. Reformaci, w: EK, t. 5 (1989), kol. 487-489.
• Wiśniowski A., Franciszkanie - w Polsce po 1517. Reformaci, w: EK, t. 5(1989), kol. 501-505.
• Witczak H., Dzieje Włocławskiej placówki Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, StWł, t. 21(2019), s. 645-647.
• Witczak H., Mikulski Feliks, w: WłSB, t. 8(2020), s. 113-114.
• Witczak H., Powstanie i rozwój sieci parafialnej we Włocławku, StWł 17(2015), s. 383-408.
• Wójcik M., Służki NMP Niepokalanej, w: EK, t. 18(2013), kol. 431-433.
• Zbudniewek J., Częstochowska Matka Boża. Bractwa i stowarzyszenia. Zjednoczenie Pań, w: EK, t. 3(1995), kol. 887-888.
• Ziemann E., Westiarki Jezusa, w: EK, t. 20(2014), kol. 394.
• Ziemann E., Zakon, w: EK, t. 20, Lublin 2014, kol. 1191-1192.
• Ziemann E., Zgromadzenia zakonne, w: EK, t. 20, Lublin 2014, kol. 1371-1372.
• Żabierek B, Zgromadzenie Braci Sług Maryi Niepokalanej (Bracia św. Józefa) we Włocławku, StWł 22(2020), s. 432-468.
• Żylińska R., Franciszkanki - zgromadzenia zakonne. Rodziny Maryi, w: EK, t. 5(1989), kol. 544-545.
• Żynel A., Franciszek z Asyżu, w: EK, t. 5(1989), kol. 426-427.
• Archiwum Diecezji Włocławskiej (ADWł)
• Archiwum Kurii Diecezji Włocławskiej (AKDWł): Par. 227 (św. Jana Zlat 1920–1939); Par. 228 (św. Stanisława z lat 1922–1939); Par. 229 (Serca Jezusowego z lat 1935–1939); Zak. I, 9 (Akta Kamilianów z lat 1938–39); Zak. I, 11 (Orionistów i Orionistek z lat 1923–1939);Zak. I, 17 (Akta Reformatów we Włocławku z lat 1920–1939); Zak. I, 20 (Akta Sług Maryi z lat 1920–1939); Zak. II, 3 (Akta Franc. M. z lat 1920–1939);Zak. II, 7 (Akta Siostry Miłosierdzia z lat 1920–1939); Zak. II, 16 (Akta Urszulanek we Włocławku z lat 1929–1939); Zak. II, 17 (Akta Sióstr Westiarek z lat 1927–1935); Zak. II, 18 (Akta Sióstr Wspólnej Pracy z lat 1920–1939)

Identifiers

Biblioteka Nauki

51482738