Jawornica czy Jafornycia? O alternatywnym pochodzeniu nazwy oronimu z Beskidu Małego

• Authors: Przemysław Płonka

Title variants

EN

Jawornica or Jafornycia? Alternate Origin oronym from the Beskid Mały Mountains

Abstracts

EN

In Poland many toponyms, in particular oronyms (names of mountains) is of volochian origin. One of the most frequent ethymologic roots in Poland is the name of sycamore three (Acer pseudoplatanus L.), namely derivatives of Polish “jawor”. Following prof. Janusz Rieger and his studies on Polish valachisms we try to question the common view that the oronym “Jawornica” near Andrychów comes from the name of the sycamore, instead trying to support the opinion that it may come from “Jafornycia” which is a derivate of Valachian “Jafar”/”Jafer” meaning the green, leafy stems of a popular forest shrublet of eatable berries (the blueberry). We support this view i.a. by comparing it to the ethymology of another oronym – “Leskowiec”, of a better documented history.

Keywords

EN

Blueberry; Illyrians; Jawornica; Ojkonym; Oronym; Rotacism; Sycamore; Transhumance; Vallachian

PL

Borówka; Ilirowie; Jawornica; Ojkonim; Oronim; Rotacyzm; Jawor; Wołoszczyzna

• Publisher: Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
• Journal: Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
• Year: 2022
• Issue: 25
• Pages: 133-151

Dates

published

2022

Contributors

author

Przemysław Płonka

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

• https://orcid.org/0000000202613439

References

• Milewski T., Nazwy z obszaru Polski podejrzane o pochodzenie wenetyjskie lub iliryjskie. „Slavia Antiqua”, 1964, t. XI, s. 37-86.
• Olszański Z.A., Wołosi – zapomniany lud Bałkanów, „Płaj”, 2000, t. 21, s. 73-90.
• Rieger J., O kilku zapożyczeniach rumuńskich w gwarach zachodnioukraińskich Karpat i Podkarpacia, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, 1979, z. 61, s. 83-96.
• Sosnowski K., Beskid Mały, „Wierchy”, 1925, R. III, s.1-504.
• Warchoł S., Polskie oronimy z formantami -ica, -ka typu Świnica, Śnieżka, „Österreichische Namtrenforschung”, Jg. 27, Heft 1-2, s. 115-127.
• Ludy i języki świata. Leksykon, red. K. Damm, A. Mikusińska, Warszawa 2000.
• Rospond S., Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984.
• Staszewski J., Mały słownik. Pochodzenie i znaczenie nazw geograficznych, Warszawa 1969.
• Truś R., Beskid Mały. Przewodnik, Pruszków 2020.
• Augustyn B., Mitologia celtycka – kult drzew, Szuflada.net, http://szuflada.net/mitologia-celtycka-kult--drzew/ [dostęp: 9 I 2022].
• http://urlm.de/www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp: 30 XI 2022].
• Krukar W., Przyczynek nazewniczy do historii osadnictwa dorzecza górnego Sanu, https://web.archive.
• org/web/20130921055010/http://www.biblioteka.sanok.pl/www/pdf/przyczynek.pdf [dostęp: 20 XI 2021].
• Nasza Historia, https://naszahistoria.pl/skad-pochodza-gorale-inwazja-wolochow-zmienila-historiepolskich-gor/ar/12701192 [dostęp: 19 XII 2021].
• Oczko A., Wołoski karpatyzm leksykalny a terminologia pasterska, https://vlachs-project.eu/data/uploads/monografia/anna-oczko-wooski-karpatyzm-leksykalny-a-terminologia-pasterska.pdf [dostęp: 15 XII 2021].
• Serwis tatrzański. Wielka encyklopedia tatrzańska internetowa, https://z-ne.pl/t,haslo,1866,jafer.html [dostęp: 20 XI 2021].
• Załącznik do obwieszczenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. (poz. 2360), http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2019.pdf, s. 689-692 [dostęp: 8 I 2022].
• http://parafiatarganice.pl/parafia/historia-targanic/ [dostęp: 11.06.2022].
• http://porozumieniekarpackie.ekopsychologia.pl/116,a,nazwy-terenowe-bieszczadow-zachodnich-ibeskidu-niskiego.htm [dostęp: 22 III 2022].
• http://www.beskidmaly.pl/jawornica [dostęp: 11 VI 2022].
• http://www.beskidmaly.pl/gron-jana-pawla-ii [dostęp: 11 VI 2022].
• http://www.beskidmaly.pl/leskowiec [dostęp: 12 VII 2022].
• http://www.jawornica.pl/jawornica/ [dostęp: 21 V 2022].
• http://www.planetagor.pl/places/application/PlaceView.php?ID=5101 [dostęp: 11 VI 2022].
• http://www.beskid-maly.pl/szczyty/ [dostęp: 11 VI 2022].
• http://www.beskid-maly.pl/szczyty/gron-jana-pawla2/ [dostęp: 11 VI 2022].
• http://www.beskid-maly.pl/szczyty/jaworzyna/ [dostęp: 11 VI 2022].
• http://www.beskid-maly.pl/szczyty/jaworzyna2/ [dostęp: 11 VI 2022].
• http://www.beskid-maly.pl/szczyty/lamana-skala/ [dostęp: 11 VI 2022].
• https://en.wikipedia.org/wiki/Leskovec [dostęp: 9 VIII 2022].
• https://geographic.org/geographic_names/name.php?uni=-157489&fid=283&c=albania [dostęp 1 VIII 2022].
• https://parafialewin.pl/jawornica/ [dostęp: 11 VI 2022].
• https://pl.glosbe.com/ [dostęp: 22 I 2022].
• https://www.sredniawski.pl/geografia-przedmioty-95/1160-mapy-konturowe [dostęp: 26 X 2021].
• https://www.beskidsadecki.eu/index.php?id=szczyty_sadecki&sk=Jaworzyca [dostęp: 21 V 2022].
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Jawornica [dostęp: 11 VI 2022].
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaworzyna#Szczyty [dostęp: 11 VI 2022].
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Prze%C5%82%C4%99cz_Jaworzyce [dostęp: 21 V 2022].
• https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nazwy_geograficzne_pochodzenia_wo%C5%82oskiego&oldid=63921163 [dostęp: 20 XI 2021].
• https://sjp.pwn.pl/slowniki/iliryzm.html [dostęp 8 V 2022].
• Bednarczuk L., Grupa tracko-dacka, w: Języki indoeuropejskie, t. II, red. L. Bednarczuk, Warszawa 1986, s. 460-513.
• Bednarczuk L., Język albański, w: Języki indoeuropejskie, t. II, red. L. Bednarczuk, Warszawa 1986, s. 460-513.
• Bednarczuk L., Język Ilirów bałkańskich, w: Języki indoeuropejskie, t. II, red. L. Bednarczuk, Warszawa 1986, s. 460-513.
• Czekalski T., Hauziński J., Leśny J., Historia Albanii, Wrocław 2009.
• Danow Ch., Trakowie, Warszawa 1967.
• Demel J., Historia Rumunii, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986.
• Gąssowski J., Mitologia Celtów, Warszawa 1987.
• Kartki z dziejów Jaworzna. Część II. Nazwy miejscowe Jaworzna, red. Cz. Kempiński, Jaworzno 1985.
• Musiał M., Śladami kultury góralskiej w Beskidzie Małym, Andrychów 2010.
• Pająkowski W., Ilirowie, Poznań 1981.
• Pawłowski B., Szata roślinna gór polskich, w: W. Szafer, K. Zarzycki, Szata roślinna Polski, t. II, Warszawa 1972, s. 1-333.
• Siemionow A., Ziemia Wadowicka. Monografia turystyczno-krajoznawcza, Wadowice 1984.
• Załącznik do obwieszczenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. (poz. 2360), http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_miejscowosci_2019.pdf [dostęp: 8 I 2022].

Identifiers

Biblioteka Nauki

2216078