Dwory w obrębie wójtostwa Mikołaj w 1721 r.

• Authors: Mirosław Płonka

Title variants

EN

Residences of the mayor Mikołaj in 1721

Abstracts

PL

Dwór "Mikołaj" wraz z ostatnimi zabudowaniami gospodarczymi jest pozostałością po rozległym majątku wójtostwa, którego nazwa sięga XVII w. Tymczasem na terenie majątku wójtostwa wadowickiego znajdowały się dwa dwory, które zostały opisane w inwentarzu tego majątku w 1721 r. Tym samym analizowane źródło stanowi jeden z nielicznych dowodów pozwalających na zbadanie przeszłości i wyglądu do dworów drewnianych w okolicy Wadowic. W artykule autor przedstawił wygląd obu dworów i porównał je z XVIII-wiecznym wyglądem okolicznych dworów szlacheckich, aby w sposób syntetyczny scharakteryzować dwory i rezydencje szlacheckie pod Wadowicami w XVIII w.

EN

Mikołaj manor house, together with the last farm buildings, is a remnant of an extensive mayor’s estate, whose name dates back to the 17th century. Meanwhile, within the estate of the Wadowice mayor, there were two manors, which were described in the inventory of this estate in 1721. Thus, the analyzed source is one of the few pieces of evidence for researching the past and appearance of wooden manors around the city of Wadowice. In the article, the author presented the appearance of both manors and compared them with the 18th-century appearance of the surrounding noble manors, in order to provide a synthetic characterization of the manors and noble residences near Wadowice in the 18th century.

Keywords

EN

manor house; Mikołaj; Wierzbowscy; Szembekowie

PL

Mikołaj; Wierzbowscy; Szembekowie; dwór

• Publisher: Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
• Journal: Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
• Year: 2023
• Issue: 26
• Pages: 132-149

Dates

published

2023

Contributors

author

Mirosław Płonka

• Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Karta ewidencyjna zabytku stajnie w zespole dworku Mikołaj (ob. magazyny), oprac. T. Śledzikowski, 2001.
• Andrzeja Komonieckiego Dziejopis żywiecki, wyd. S. Szczotka, t. 1, Żywiec 1937, s. 155, 184.
• Herbarz Polski Kacpra Niesieckiego S.J. powiększony dodatkami późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych, red. i wyd. J.N. Bobrowicz, t. 9, Lipsk 1842.
• Konnotata wypadków w domu i kraju zaszłych od 1634 do 1689 skreślona przez Stanisława Wierzbowskiego, red. J.K. Załuski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1858.
• Lustracja województwa krakowskiego 1659-1664, cz. II, wyd. A. Falniowska-Gradowska, F. Leśniak, Warszawa 2005.
• Lustracja województwa krakowskiego z 1765 roku, cz. 1, wyd. A. Falniowska-Gradowska, Warszawa 1973.
• Czartoryski Z., O stylu krajowym w budownictwie wiejskim, Kraków 1896.
• Dąbrowska M., Kominek - luksus czy konieczność?, w: Nędza i dostatek na ziemiach polskich od średniowiecza po wiek XX, red. J. Sztetyłło, Warszawa 1992, s. 177-181.
• Dryja S., Sławiński S., Dwór w Graboszycach k. Zatora w świetle ostatnich badań – dwie pierwsze fazy budowy, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2013, nr 16, s. 25-48.
• Dwory i pałace Lubelszczyzny w badaniach archeologicznych, red. E. Banasiewicz-Szykuła, Lublin 2011.
• Gątkowski J.N., Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego, Lwów 1867.
• Gloger Z., Budownictwo drzewne i wyroby z drzewa w dawnej Polsce, Warszawa 1907.
• Główka D., Siedziby szlacheckie w ziemi zakroczymskiej w XVII i XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 2018, nr 66(4), s. 475-486.
• Graff T., Nieznane fakty z życia rajcy wadowickiego Mateusza Kępki (zm. 1602), ojca Marcina Wadowity, w świetle dokumentów z Archiwum Parafialnego Bazyliki WNMP w Wadowicach z lat 1585, 1599 i 1616, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2015, nr 18, s. 13-25.
• Jurczak Z., Wadowiczanie, Wadowice 2012.
• Katra S., Suchojad H., Wyposażenie siedzib duchownych i szlacheckich w świetle testamentów z XVII-XVIII wieku na terenie województwa sandomierskiego, w: Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe, red. T.S. Jaroszewski, Warszawa 2000, s. 449-457.
• Komorowski W., Podmiejskie siedziby szlacheckie w osiemnastowiecznym Krakowie, „Rocznik Krakowski”, 2003, t. 69, s. 139-149.
• Kornecki M., Zamki i dwory ziemi krakowskiej, Kraków 1966.
• Leśniak F., Urzędnicy i personel pomocniczy w wielkorządach krakowskich w okresie nowożytnym, Kraków 2020.
• Leśniak F., Wielkorządcy krakowscy XVI-XVIII wieku, Kraków 1996.
• Leśniakowska M., „Polski dwór”: wzorce architektoniczne, mit, symbol, Warszawa 1992.
• Lubczyński M., Zespół dworski w Seceminie w świetle inwentarzy z 1654 i 1739 roku, w: Sztuka w Świętokrzyskiem. Średniowiecze i czasy nowożytne, red. P. Rosiński, H. Suchojad, Kielce 2017, s. 269-283.
• Łoziński W., Życie polskie w dawnych wiekach, Lwów–Warszawa 1912.
• Majątki Wielkopolskie, t. V: Powiat Kościański, oprac. J. Goszczyńska, Szreniawa 1998.
• Markowski F., Polskie dwory. Zwyczajne i obronne (XVI-XIX wiek), Lwów 1935.
• Meus K., Wadowice 1772-1914. Studium przypadku miasta galicyjskiego, Kraków 2013.
• Pielas J., Dworki szlachty powiatu opoczyńskiego w XVII-XVIII wieku w opisie inwentarzy dóbr ziemskich, w: Z życia codziennego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI-XX wieku. Studia, red. J. Gapys, M. Nowak, J. Pielas, Kielce 2010, s. 33-52.
• Pielas J., Od codzienności do świętowania. Skarbiec, apteczka, kaplica, sala balowa, altanka w siedzibach szlachty sandomierskiej w świetle inwentarzy dóbr ziemskich z XVII i XVIII wieku, w: Dom. Codzienność i święto. Ceremonie i tradycje rodzinne. Studia historyczno-antropologiczne, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Kraków 2018, s. 126-134.
• Pielas J., Wyposażenie i wystrój wnętrz siedzib szlachty sandomierskiej w XVII i pierwszej połowie XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 2019, t. 67, nr 1, s. 55-72.
• Pietrzak J., Hieronim Wierzbowski – wojewoda sieradzki, starosta szadkowski i dziedzic Łasku, „Biuletyn Szadkowski”, 2017, t. 17, s. 65-73.
• Ptaśnik J., Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, Kraków 1934.
• Przyboś A., Komorowski Mikołaj, PSB, t. 13, , Wrocław 1967-1968, s. 426-427.
• Rajman J., Średniowieczne Wadowice na tle osadnictwa nad Skawą i Wieprzanką, w: Wadowice. Studia z dziejów miasta, red. A. Nowakowski, Wadowice 1997.
• Rozbicka M., Siedziby średniej i drobnej szlachty na północno-zachodnim Mazowszu w drugiej połowie XVIII i pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 1999.
• Ruszczyk G., Drewno i architektura. Dzieje budownictwa drewnianego w Polsce, Warszawa 2007.
• Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy, oprac. S. Cynarski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1990.
• Rolska-Boruch I., Siedziby szlacheckie i magnackie na ziemiach zwanych Lubelszczyzną 1500-1700. Założenia przestrzenne, architektura, funkcje, Lublin 1999.
• Sikorska A.M., Wiejskie siedziby szlachty polskiej z czasów saskich, Warszawa 1991.
• Stanek J., Z dziejów ziemi oświęcimskiej, Kraków 1959.
• Studnicki G., Kto był kim w Wadowicach?, wyd. 2, Wadowice 2004.
• Szpunar K., Rejestr ruchomości pałacu w Rusinowie z 7 grudnia 1801 roku. Przyczynek źródłowy do badań nad dziejami dworu szlacheckiego w Małopolsce przełomu XVIII i XIX wieku, „Almanach Historyczny”, 2018, t. 20, s. 319-334.
• Świtała-Cheda M., Nazwy budynków, pomieszczeń i przestrzeni w zabudowie dworskiej, „Studia Łomżyńskie”, 2012, nr 23, s. 191-198.
• Świtała-Cheda M., Nazwy pomieszczeń w szlacheckich dworach, „Studia Łomżyńskie”, 2013, nr 24, s. 157-165.
• Wybranowski A., Ongi w dworach i dworkach szlacheckich, Warszawa 1901.
• Wybranowski A., Ze starych wspomnień: silva rerum, Lwów 1887.
• Wyżga M., Urzędnicy miejscy Bochni do 1772 roku, Toruń 2018.
• Janicka-Szyszko R., Słownictwo rzemiosł w drewnie w leksyku doby nowopolskiej, praca doktorska napisana pod kierunkiem E. Skorupskiej-Raczyńskiej, Gorzów Wielkopolski 2019.

Identifiers

Biblioteka Nauki

37506265