Dom przy ul. Lwowskiej – pierwsze wadowickie mieszkanie rodziny Emilii i Karola Wojtyłów w latach 1913-1914

• Authors: Czesław Chrząszcz

Title variants

EN

The house at Lwowska Street in Wadowice – the first apartment of the Emilia and Karol Wojtyła’s family in 1913-1914

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ustalenie pierwszego miejsca zamieszkania rodziny Karola i Emilii Wojtyłów w Wadowicach. Podstawowym źródłem opracowania były materiały znajdujące się w archiwach państwowych, jednostkach samorządu terytorialnego Wadowic, archiwach kościelnych i instytucjach państwowych. Decydujące znaczenie miało porównanie zawartości mapy katastralnej oraz protokołów zabudowy i działek – dokumentów znajdujących się w zasobach Archiwum Państwowego w Bielsku-Białej i Archiwum Państwowego w Krakowie. Analiza źródeł doprowadziła do wniosku, że dom, w którym Wojtyła wynajmował mieszkanie, wybudowany został w latach 1901-1911 przez Emilię Polony, babcię prof. Anny Polony. Istnieje on do dziś i znajduje się przy rondzie gen. Leopolda Okulickiego w Wadowicach (ul. Lwowska 103). Na początku XX w. budynek zlokalizowany był na obrzeżach miasta, na terenach zalewowych, w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch linii kolejowych. Był to jeden z typowych budynków dawnej niskiej zabudowy miasta. Z całą pewnością czynsz za wynajęcie tam mieszkania nie był wysoki i nie przekraczał możliwości finansowych podoficera księgowego Karola Wojtyły. Rodzice przyszłego papieża mieszkali tam do listopada 1914 r., kiedy to musieli opuścić Wadowice w związku z ewakuacją na Morawy urzędników wojskowych zatrudnionych w Okręgowym Dowództwie Uzupełniającym (Ergänzungsbezirkskommando).

EN

The aim of the article was to establish the first place of residence of the Karol and Emilia Wojtyła family in Wadowice. The primary sources for this study were materials held in the state archives, the Wadowice local government units, church archives and state institutions. A comparison of the contents of the cadastral map and the protocols of building and land parcels – documents found in the resources of the State Archive in Bielsko-Biała and the National Archive in Cracow-was of a decisive importance. Source analysis has led to the conclusion that the house in which the Wojtyla rented a flat was built between 1901 and 1911 by Emilia Polony, the grandmother of Professor Anna Polony. It exists to this day and is located next to the General Leopold Okulicki roundabout in Wadowice (ul. Lwowska 103). The building was located on the outskirts of the city, in a floodplain, in the immediate vicinity of two railway lines. It was one of the typical buildings of the old low-rise buildings of Wadowice. Certainly, the rent, for renting a flat there, was not high and was not beyond the financial capacity of Karol Wojtyla, an accounting sub-official. The Wojtyła lived there until November 1914, when they had to leave Wadowice due to the evacuation of military officials employed by the District Complementary Command (Ergänzungsbezirkskommando) to Moravia.

Keywords

EN

Galicia; Wadowice; Cracow; Skawa river; Karol Wojtyła; Emilia Wojtyła; Jan Stroński; Joanna Strońska; Emilia Polony; Antoni Polony; Jan Kołek; Maria Kołek; Zofia Gregoracz

PL

Galicja; Wadowice; Kraków; rzeka Skawa; Karol Wojtyła; Jan Stroński; Joanna Strońska; Emilia Polony; Jan Kołek; Maria Kołek; Zofia Gregoracz

• Publisher: Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
• Journal: Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
• Year: 2023
• Issue: 26
• Pages: 31-52

Dates

published

2023

Contributors

author

Czesław Chrząszcz

• Biblioteka i Archiwum Diecezjalne w Bielsku-Białej

• https://orcid.org/000000029836021X

References

• Instrukcja o przedsiębraniu spisu ludności (konskrypcyi), w: Zbiór Ustaw i rozporządzeń administracyjnych. Z inicjatywy lwowskiego Towarzystwa prawniczego opracowany przez fachowe siły pod redakcyą Jerzego Piwockiego radcy Namiestnictwa we Lwowie, t. II, Lwów 1899.
• Keiserliche Verordnung vom 23 März mit der Vorschrift für die Vornahme der Volkszählungen, „Reichs-Gesetz-Blatt für Keiserthum Oesterreich. Jahrgang 1857”, [b. m. i d.].
• Kundmachung betreffend den Verkauf der Katastral-Mappen, Copien, Abschriften der Parzellen-Protokolle und sonstige Katastral-Acten, w: Verordnungen der Landesbehörden für das Königreich Galizien und Grossherzogthum Krakau, Lemberg 1863.
• Uebersicht der neuen Eintheilnug und Gebäude-Nummerirung des Landes-hauptstadt Krakau. Przegląd nowego podziału i oliczbowania domów w głównem mieście krajowem Krakowie, Krakau 1858.
• Bieniasz Z., Lolek Złotempisany. Przyczynek do biografii Jana Pawła II, Wadowice 2020.
• Burghardt M., Wadowickie korzenie Karola Wojtyły, Wadowice 2013.
• Kindziuk M., Edmund Wojtyła. Brat św. Jana Pawła II, [b. d. i m. – 2022].
• Kindziuk M., Emilia i Karol Wojtyłowie. Rodzice Jana Pawła II, Kraków 2020.
• Kindziuk M., Matka Papieża. Poruszająca opowieść o Emilii Wojtyłowej, Kraków 2013.
• Korzonek J., Ustawa hipoteczna, z dnia 25 lipca 1871 r., Nr. 95 austr. dz. u. p. ze wszystkimi późniejszymi zmianami i uzupełnieniami tudzież przepisami związkowemi aż do ostatnich czasów objaśniona na podstawie orzecznictwa sądów polskich i austriackich oraz literatury prawa hipotecznego, Kraków 1932.
• Meus K., Wadowice 1772-1914. Studium przypadku miasta galicyjskiego, Kraków 2013.
• Nowak D.K., Austriackie katastry gruntowe na terenie Galicji. Metryka Józefińska (1785-1789) Metryka Franciszkańska (1819-1820) i Stały Kataster Galicyjski (1844-1854). Studium źródłoznawcze, Krosno 2020.
• Nowakowski A., Nazewnictwo ulic i placów w Wadowicach, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 1998, nr 1(1), s. 40-48.
• Siwiec-Cielebon M., Polski żołnierz na ołtarze. Droga życia Karola Wojtyły seniora i opinie przełożonych o nim w świetle dokumentów wojskowych, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 2019, nr 22(20), s. 42-87.
• Sobala M., Zastosowanie austriackich map katastralnych w badaniach użytkowania ziemi w połowie XIX wieku, „Polski Przegląd Kartograficzny”, 2012, nr 4(44), s. 324-333.
• Studnicki G., Jeszcze o nazwach ulic i placów Wadowicach, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny”, 1998, nr 2(1), s. 73-76.
• Studnicki G., Zarys dziejów oświaty i szkolnictwa w Wadowicach, Wadowice 1996.
• Trzos P., Wadowicki aptekarz Seweryn Kurowski, „Farmacja Polska”, 2019, nr 10(75), s. 561-567.
• Wydro J., Kataster gruntowy austriacki i jego znaczenie dla Galicji, „Studia Historyczne”, 1967, nr 10, z. 1-2, s. 145-157.
• Wzorek Z., Galicyjskie plany katastralne, „Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury”, 1951, nr 1, z. 2, s. 87-91.
• Zachariasz A., Przydatność archiwalnych źródeł kartograficznych dla współczesnych badań krajobrazowych, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 2012, nr 16, s. 63-83.
• Zamorski K., Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji: ludność Galicji w latach 1857-1910, Kraków–Warszawa 1989.

Identifiers

Biblioteka Nauki

37501170