Motywy wyboru zawodu a pełnienie roli nauczyciela

• Authors: Grażyna Kosiba , Eligiusz Madejski , Janusz Jaworski

Title variants

EN

Motivation Behind the Choice of Profession and Performing Teacher’s Role

Abstracts

EN

The aim of the paper is to present the standard of performing teacher’s role and the reasons why teachers choose their profession as well as to show the potential relations between the said variables. The initial assumption was that positive motivation behind the choice of teacher’s profession will foster the heuristic standard of performing teacher’s role. The teachers who are aware of their professional choices (positive choices) will reveal a higher standard of performing teacher’s role (turn to emancipation, ability to cope with contradictory and ambivalent situations) in comparison to the teachers who have chosen their profession for negative, neutral or ambivalent reasons. The research, with the use of diagnostic survey, covered 225 randomly selected teachers employed in all kinds of schools, in villages and towns of different size, in the region of Małopolska. The research results show that the majority of teachers reveal adaptive (instrumental) standard of functioning in the profession (performing teacher’s role), what is more, most of the said teachers have chosen pedagogical studies for the reasons that in view of motivation for future work can be regarded as positive. The research results also show that the standard of performing teacher’s role is not related to the motivation behind the choice of teacher’s profession. Specific (positive, negative, neutral or ambivalent) reasons and notions referring to the future profession that influence the decisions on the choice of profession taken by candidates for teachers probably do not determine the quality of performing the professional role, i.e. the domination of heuristic or adaptive behaviours and activities.

PL

Celem opracowania jest ukazanie standardu pełnienia roli nauczyciela i motywów wyboru zawodu wśród nauczycieli oraz przedstawienie ewentualnych zależności między tymi zmiennymi. Przystępując do badań, założono, że pozytywne motywy wyboru zawodu będą sprzyjać heurystycznemu standardowi pełnienia roli nauczyciela. Nauczyciele świadomi swoich zawodowych wyborów (wybory pozytywne) będą przejawiać wyższy standard pełnienia roli nauczyciela (nastawienie na emancypację, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach sprzeczności, ambiwalencji) w porównaniu z nauczycielami, którzy swój zawód wybrali z przyczyn negatywnych, neutralnych czy ambiwalentnych. Badania, z wykorzystaniem sondażu diagnostycznego, objęły 225 losowo dobranych nauczycieli pracujących w szkołach różnych typów, na wsi i w różnej wielkości miastach na terenie Małopolski. Na podstawie wyników badań można stwierdzić, że nauczyciele generalnie prezentują adaptacyjny (przedmiotowy) standard funkcjonowania w zawodzie (pełnienia roli nauczyciela) i większość z nich dokonała wyboru studiów pedagogicznych z przyczyn, które w aspekcie motywacji do przyszłej pracy można uznać za pozytywne. Wyniki prezentowanych badań pokazują też, że standard pełnienia roli nauczyciela nie jest powiązany z motywami wyboru zawodu. Prawdopodobnie określone (pozytywne, negatywne, neutralne czy ambiwalentne) motywy i wyobrażenia o przyszłym zawodzie, które towarzyszą kandydatom na nauczycieli w decyzjach dotyczących wyboru zawodu, nie przesądzają o jakości pełnienia roli zawodowej: dominacji w niej heurystycznych czy też adaptacyjnych zachowań i działań.

Keywords

PL

rola nauczyciela; motywy wyboru zawodu; standardy roli

EN

teacher’s role; reasons for choosing professions; standards of performing role

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
• Journal: Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
• Year: 2014
• Volume: 17
• Issue: 3(67)
• Pages: 75-87

Dates

published

2014

Contributors

author

Grażyna Kosiba

• Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków

author

Eligiusz Madejski

• Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków

author

Janusz Jaworski

• Akademia Wychowania Fizycznego, Kraków

References

• BRZEZIŃSKI J., 1980, Elementy metodologii badań psychologicznych, PWN, Warszawa.
• CIEŚLINSKI R., 1991, Przygotowanie do zawodu i pozycja społeczna nauczycieli wychowania fizycznego, AWF, Warszawa.
• DAY Ch., 2004, Rozwój zawodowy nauczyciela, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• DEPTA H., 1992, Motywy wyboru studiów wyższych (sprawozdanie z badań prowadzonych w Austrii), Kwartalnik Pedagogiczny, 3–4.
• DRÓŻKA W., 1997, Młode pokolenie nauczycieli, WSP, Kielce.
• DURAJ-NOWAKOWA K., 1984, Motywy wyboru studiów nauczycielskich i zawodu nauczyciela, Ruch Pedagogiczny, 2.
• GRABOWSKI H., 1991, Postawy zawodowe studentów uczelni wychowania fizycznego wobec przyszłej pracy w kulturze fizycznej, Wychowanie Fizyczne i Sport, 1.
• GRABOWSKI H., 1997, Teoria fizycznej edukacji, WSiP, Warszawa.
• GRODECKA M., 1990, Hipoteza optymistyczna, Wyd. Alma-Press, Warszawa.
• HARGREAVES A., 1994, Changing teachers, changing times: Teachers’ work and culture in the postmodern age, Teachers College, New York.
• HEIM R., 1996, Problemsituation Studienbeginn. Ausgewählte Motive und Einstellungen von Studienanfängern und hochschuldidaktische Folgerungen für die sportwissenschaftliche Lehre, Sportunterricht, 45.
• KAWKA Z., 1998, Między misją a frustracją: społeczna rola nauczyciela, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• KOMAR W., 2000, Współczesność i nauczyciel – perspektywy edukacji bez dogmatów, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa.
• KOSIBA G., 2003, Motywy, oczekiwania i postawy zawodowe nauczycieli podejmujących kształcenie na studiach podyplomowych w zakresie wychowania fizycznego, Kwartalnik Pedagogiczny, 4.
• KOZIELECKI J., 1987, Koncepcja transgresyjna człowieka, PWN, Warszawa.
• KWAŚNICA R., 1995, Wprowadzenie do myślenia o wspomaganiu nauczycieli w rozwoju, [w:] H. Kwiatkowska, T. Lewowicki (red.), Z zagadnień pedeutologii i kształcenia nauczycieli, Studia Pedagogiczne, t. LXI, Komitet Nauk Pedagogicznych PAN, Warszawa.
• KWAŚNICA R., 2007, Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, Wyd. Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław.
• KWIATKOWSKA H., 1997, Edukacja nauczycieli – konteksty, kategorie, praktyki, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
• KWIATKOWSKA H., 2005, Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• KWIATKOWSKA H., 2008, Pedeutologia, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
• KWIECIŃSKA R., KWIECIŃSKI Z., 1998, Ukryty program kształcenia nauczycieli w okresie szybkich przemian. Problematyka, hipotezy, ilustracje z badań, [w:] W. Prokopiuk (red.), Rozwój nauczyciela w okresie transformacji, Wyd. Uniwersyteckie „Trans Humana”, Białystok.
• MADEJSKI E., MAJER M., 2005, The Attitudes of Students Studying at the Academy of Physical Education In Cracov towards their Studies and their Prospective Profession, [w:] B. Hodaň (red.), Tĕlesná výchova, sport a rekreace v procesu současne globálizace, Univerzita Palackeho v Olomouci, Olomouc.
• MICHALAK J.M., 2003, Poczucie odpowiedzialności zawodowej nauczycieli. Studium teoretyczno-empiryczne, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
• NALASKOWSKI A., 1998, Nauczyciele z prowincji u progu reformy edukacji, Wyd. Adam Marszałek, Toruń.
• NEWMAN J.W., 1994, America’s teachers: An introduction to education, Longman, New York.
• PEMMER G., 2009, Berufswahl Sportlehrer, Diplomarbeit, Wien.
• RADZIEWICZ J., 1993, Instynkt i doświadczenie, Nowa Szkoła, 3.
• ROVEGNO I., 1994, Teaching within a curricula zone of safety: school culture and the situated nature of student teachers’ pedagogical content knowledge, Research Quarterly for Exercise and Sport, 3.
• RUBACHA K., 2000, Pełnienie roli nauczyciela a realizacja zadań rozwojowych w okresie wczesnej dorosłości, Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• SCHULZ R., 1987, Problem ewolucji roli zawodowej nauczyciela. Przegląd stanowisk, Ruch Pedagogiczny, 2.
• SZCZEPAŃSKI S., 2005, Motywy wyboru studiów na kierunku wychowanie fizyczne Politechniki Opolskiej, Kultura Fizyczna, 1–2.
• WIŁKOMIRSKA A., 1999, Postawy nauczycieli wobec swojego zawodu, [w:] E. Putkiewicz, K.E. Siellawa-Kolbowska, A. Wiłkomirska, M. Zahorska (red.), Nauczyciele wobec reformy edukacji. Raport z badań, Instytut Spraw Publicznych i Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• WITKOWSKI L., 1997, Hipoteza przewrotu mertonowskiego, Socjologia Wychowania, t. XIII, z. 317, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Toruń.
• WOSIŃSKI M., 1982, Czy warto być nauczycielem? O motywacji w zawodzie nauczycielskim, Oświata i Wychowanie, 1.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2142434