Za dużo twórczości? Pułapki twórczości codziennej i amatorskiej w kulturze nadmiaru, kiczu i braku smaku

• Authors: Krzysztof J. Szmidt

Title variants

EN

Too Much Creativity? The Traps of Everyday and Amateur Creativity in the Culture of Excess, Kitch and Insipidness

Abstracts

EN

The article is devoted to the problem of the excess of the products of creative activities, especially the everyday and amateur ones, which we come across on digital platforms or in media. The author describes the symptoms of this excess, referring to the critical analysis of culture sociologists, and he puts forward a hypothesis that the influx of the creativity is partly caused by many everyday artists and amateurs falling into three main traps, namely the trap of the illusion of the easiness of the creative procces, the trap of the disappearance of tools for a reliable selection of the creations and the trap of the over easiness of communicating the products of creativity. After unmasking the mechanisms of these “traps” there comes an attempt to outline a positive educational programme, based on the concept of A. Ericsson’s deepened exercises and “the principle of 10 years”, which are the conditions of climbing the ladder of professional and master’s creativity.

PL

Artykuł poświęcony jest problemowi nadmiaru produktów aktywności twórczej, zwłaszcza twórczości codziennej i amatorskiej, z jakim się spotykamy na platformach cyfrowych i w mediach. Autor opisuje symptomy tego nadmiaru, odwołując się do krytycznej analizy socjologów kultury, i stawia hipotezę, iż zalew twórczości jest po części spowodowany popadnięciem wielu twórców codziennych i amatorów w trzy główne pułapki: pułapkę złudzenia łatwości procesu twórczego, pułapkę zaniku narzędzi rzetelnej selekcji wytworów oraz pułapkę nadłatwości komunikowania produktów kreatywności. Po zdekonspirowaniu mechanizmów tych „pułapek” następuje próba zarysowania pozytywnego programu edukacyjnego, opartego na koncepcji pogłębionych ćwiczeń A. Ericssona i „zasady 10 lat”, będących warunkami osiągnięcia szczebli twórczości profesjonalnej i mistrzowskiej.

Keywords

PL

twórczość; pułapki procesu twórczego; media; kryzys kultury

EN

creativity; the traps of creation process; media; the crisis of culture

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
• Journal: Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
• Year: 2015
• Volume: 18
• Issue: 2(70)
• Pages: 79-95

Dates

published

2015

Contributors

author

Krzysztof J. Szmidt

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000339514669

References

• ARANOWSKA E., 2012, Funkcje krytyki twórczości fotograficznej na przykładzie portalu internetowego Digart.pl, maszynopis pracy magisterskiej napisanej pod kier. K.J. Szmidta, Katedra Badań Edukacyjnych UŁ, Łódź.
• BARBER B., 2008, Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli. Muza S.A., Warszawa.
• BONDA K., 2015, Maszyna do pisania. Kurs kreatywnego pisania, Muza S.A., Warszawa.
• CARLILE O., JORDAN A., 2013, Approaches to Creativity. A Guide for Teachers, Open University Press, McGraw-Hill Education, New York.
• COLVIN G., 2009, Talent jest przeceniany. Co odróżnia najlepszych od całej reszty, MT Biznes Sp. z o.o., Warszawa.
• CROPLEY A.J., CROPLEY D., 2010, Functional Creativity: “Products” and the generation of Effective Novelty, [in:] J.C. Kaufman, R.J. Sternberg (eds.), The Cambridge Handbook of Creativity. Cambridge University Press, New York.
• CSIKSZENTMIHALYI M., 1988, Society, culture and person: a systems view of creativity, [in:] R.J. Sternberg (ed.), The nature of creativity, Cambridge University Press, New York.
• CSIKSZENTMIHALYI M., 1996, Creativity. Flow and the Psychology of Discovery and Invention, Harper Perennial, New York.
• CZAJA-CHUDYBA I., 2013, Kompetencje krytyczne w twórczej refleksji nauczycieli, [w:] I. Adamek, J. Bałachowicz (red.), Kompetencje kreatywne nauczycieli wczesnej edukacji dziecka, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• CZAPLIŃSKI P., 2013, Literatura i nadmiar, Kultura Współczesna, nr 1.
• DOMINIAK D., 2012, Internet jako nowa przestrzeń rozwoju twórczości amatorskiej, maszynopis pracy magisterskiej napisanej pod kier. K.J. Szmidta, Katedra Badań Edukacyjnych UŁ, Łódź.
• ERICSSON K.A., 2006, The influence of experience and deliberate practice on the development of superior expert performance, [in:] K.A. Ericsson, N. Charness, P. Feltovich, R.R. Hoffman (eds.), Cambridge handbook of expertise and expert performance, Cambridge University Press, Cambridge.
• ERIKSEN T., 2003, Tyrania chwili, PIW, Warszawa.
• GADACZ T., 2013, W podziemiach mądrości, Tygodnik Powszechny, nr 21.
• GARDNER H., 1993, Creating Minds. An Anatomy o Creativity Seen through the Lives of Freud, Picasso, Stravinsky, Eliot, Graham and Gandhi, Basic Books, New York.
• GÓRALSKI A., 2003, Teoria twórczości, Wydawnictwo APS, Warszawa.
• GRISWOLD W., 2013, Socjologia kultury. Kultury i społeczeństwa w zmieniającym się świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• GROBORZ M., ŚLIFIERZ-WASILEWSKA S., 2003, Dwa oblicza twórczego myślenia: generowanie idei i ich ocena, [w:] K.J. Szmidt (red.), Dydaktyka twórczości. Koncepcje – problemy – rozwiązania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• KAUFMAN S.B., 2013, Ungifted. Intelligence Redefined, Basic Book, New York.
• MODRZEJEWSKA-ŚWIGULSKA M., 2005, Twórczość przez małe „t” – wstępna analiza koncepcji Anny Craft, [w:] W. Limont, J. Cieślikowska (red.), Wybrane zagadnienia edukacji uczniów zdolnych, t. 1, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• MODRZEJEWSKA-ŚWIGULSKA M., 2009a, Badania twórczości codziennej – perspektywa biograficzna, [w:] K.J. Szmidt (red.), Metody pedagogicznych badań nad twórczością. Teoria i empiria, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź.
• MODRZEJEWSKA-ŚWIGULSKA M., 2009b, Twórczość w wymiarze egalitarnym – krytyczna prezentacja stanowisk, [w:] S. Popek, R.E. Bernacka, C.W. Domański, B. Gawda, D. Turska, A.W. Zawadzka (red.), Psychologia twórczości. Nowe horyzonty, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• MODRZEJEWSKA-ŚWIGULSKA M., 2013, Twórczość codzienna jako zasób wspierający dobrostan ludzi, [w:] K.J. Szmidt, M. Modrzejewska-Świgulska (red.), Zasoby twórcze człowieka. Wprowadzenie do pedagogiki pozytywnej, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• MODRZEJEWSKA-ŚWIGULSKA M., 2014, Twórczość codzienna w narracjach pedagogów, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• OLECHNICKI K., 2013, Łap chwilę … powoli. O tym, jak fotografujący radzą sobie z nad-łatwością produkcji obrazów, Kultura Współczesna, nr 1.
• PIIRTO J., 2004, Understanding Creativity, Great Potential Press, Inc., Scottsdale.
• RICHARDS R., 2007a, Introduction, [in:] R. Richards (ed.), Everyday Creativity and New Views of Human Nature. Psychological, Social and Spiritual Perspectives, American Psychological Association, Washington.
• RICHARDS R., 2007b, Everyday Creativity: Our Hidden Potential, [in:] R. Richards (ed.), Everyday Creativity and New Views of Human Nature. Psychological, Social and Spiritual Perspectives, American Psychological Association, Washington.
• RUNCO M.A., 2003, Idea Evaluation, Divergent Thinking and Creativity, [in:] M.A. Runco (ed.), Critical Creative Processes, Hampton Press, Inc., Creeskill.
• RUNCO M.A., 2007, Creativity. Theories and Themes: Research, Development and Practice, Academic Press, San Diego.
• RUNCO M.A. (ed.), 2013, Divergent Thinking and Creative Potential, Hampton Press, Inc., New York.
• RUNCO M.A., CHAND I., 1994, Problem Finding, Evaluative Thinking, and Creativity, [in:] M.A. Runco (ed.), Problem Finding, Problem Solving and Creativity, Ablex Publishing Corporation, Norwood.
• SAWYER R.K., 2012, Explaining Creativity. The Science of Human Innovation, 2nd ed, Oxford University Press, New York.
• SIMONTON D.K., 2009, Genius 101, Springer Publishing Company, New York.
• SZLENDAK T., 2013, Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru, Kultura Współczesna, nr 1.
• SZMIDT K.J., 1994, Elementarz twórczego życia, Wydawnictwo INTRA, Warszawa.
• SZMIDT K.J., 2010, ABC kreatywności, Difin S.A., Warszawa.
• SZMIDT K.J., 2013, Pedagogika twórczości, wyd. drugie poszerzone, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot.
• SZMIDT K.J., Pogłębione ćwiczenia (deliberate practice), zasada 10 tysięcy godzin oraz zacięcie (grit). Rzecz o tym, kiedy twórca codzienny staje się mistrzem, [w:] J. Uszyńska-Jarmoc, B. Kunat (red.), Twórczość codzienna jako aktywność całożyciowa człowieka, Trans Humana, Białystok (w druku).
• SZUMAN S., 1990, O sztuce i wychowaniu estetycznym, WSiP, Warszawa.
• TORR G., 2011, Zarządzanie kreatywnymi pracownikami, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• VAN TASSEL-BASKA J.L. (ed.), 2008, Alternative Assessments with Gifted and Talented Students, Prufrock Press, Inc., Waco.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2141244