Szkoła jako źródło sytuacji trudnych

• Authors: Barbara Leśniak

Title variants

EN

School as a Source of Difficult Situations

Abstracts

EN

The psychological and pedagogical literature, especially the one that refers to criminogenic behaviours, shows that difficult situations belong to factors, which often have a significant impact on the behaviour that is not compatible with the binding standards. According to J.K. Gierowski (1996, p. 137 and n.) the culprit is a person who, being in a difficult situation, tries to solve their problems arising therefrom in a disadvantagous way both for them and for others, breaching the generally adopted rules of behaviour. Depending on a development stage it is possible to indicate various sources of difficult situations. In the literature the attention is turned to the fact that for adolescents one of the main sources of difficult situations (stress) are the following: school and relations with peers and with parents (see Talik, Szewczyk 2009). The aim of the research presented in this article was to establish types of school situations that are perceived by pupils as difficult and which can generate violent behaviour. The execution of this task has not only cognition dimension, but also the application one.

PL

Literatura psychologiczna i pedagogiczna, szczególnie odnosząca się do zachowań kryminogennych, wskazuje, że sytuacje trudne należą do czynników, które często mają istotny wpływ za zachowanie niezgodne z obowiązującymi normami. Według J.K. Gierowskiego (1996, s. 137 i n.), sprawcą przestępstw jest osoba, która będąc w sytuacji dla siebie trudnej, próbuje rozwiązać swoje problemy z nią związane w sposób niekorzystny zarówno dla siebie, jak i innych, naruszając ogólnie przyjęte zasady postępowania. W zależności od etapu rozwojowego można wskazać na odmienne źródła sytuacji trudnych. W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę, że dla adolescentów jednym z głównych źródeł sytuacji trudnych (stresu) są: szkoła, relacje rówieśnicze i relacje z rodzicami (zob.: Talik, Szewczyk 2009). Celem prezentowanych w niniejszym artykule badań było ustalenie typów sytuacji szkolnych postrzeganych przez uczniów jako sytuacje trudne, mogących generować u nich zachowania o charakterze przemocy. Realizacja tego zadania ma nie tylko wymiar poznawczy, ale również aplikacyjny

Keywords

PL

szkoła; gimnazjalista; sytuacja trudna; paradygmat sytuacji T. Tomaszewskiego

EN

school; pupil of a lower secondary school; difficult situation; T. Tomaszewski’s situation paradigm

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
• Journal: Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
• Year: 2015
• Volume: 18
• Issue: 3(71)
• Pages: 101-112

Dates

published

2015

Contributors

author

Barbara Leśniak

• Uniwersytet Śląski

• https://orcid.org/0000000250497225

References

• BORECKA-BIERNAT D., 2001, Rodzinne predykatory agresji fizycznej młodzieży w sytuacjach społecznie trudnych, [w:] B. Urban (red.), Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• BRZEZIŃSKI J. 1997, Metodologia badań psychologicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• GIEROWSKI J.K., 1985, Diagnoza procesów motywacyjnych jako przedmiot opinii sądowo-psychologicznej, [w:] J.M. Stanik (red.), Problemy psychologiczno-psychiatryczne w procesie karnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• GIEROWSKI J.K., 1996, Rola biegłego psychologa w opiniowaniu o poczytalności- problemy diagnostyczne i kompetencyjne, [w:] J.K. Gierowski, A. Szymusik (red.), Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie, Wydawnictwo Collegium Medium UJ, Kraków.
• GIEROWSKI J.K., JAŚKIEWICZ-OBYDZIŃSA T., NAJDA M., 2008, Psychologia w postępowaniu karnym. Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa.
• GRONDAS M., 2000, Przeciwdziałanie zachowaniom destrukcyjnym w szkole, [w:] M. Pomianowska (red. prowadząca), Poradnik wychowawczy, Wydawnictwo RAABE, Warszawa.
• GUSZKOWSKA M., 2003, Przebieg transmisji stresowej u młodzieży i czynniki go moderujące, Wydawnictwo AWF, Warszawa.
• KLINTEBERG B., LANG S, FREIDENFELT ALM P.O., 2004, Wskaźniki ryzyka i sytuacje stresowe powiązane z psychospołecznymi zaburzeniami o charakterze rozhamowania, [w:] J. Strelau (red.), Osobowość a ekstremalny stres, GWP, Gdańsk.
• KOZIELECKI J., 1975, Psychologiczna teoria decyzji, PWN, Warszawa.
• KOZIELECKI J., 1976, Psychologiczna koncepcja człowieka, PWN, Warszawa.
• KUBACKA-JASIECKA D., 1996, Adaptacyjno-obronne mechanizmy i funkcje młodzieżowych zachowań agresywnych, [w:] A. Frączek (red.), Studia nad psychologicznymi mechanizmami czynności agresywnych, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.
• LAZARUS R.S, FOLKMAN S., 1984, Stress, appraisal and coping, Springer, New York.
• LEWICKI A., 1969, Psychologia kliniczna, PWN, Warszawa.
• LEWICKI A., 1978, Psychologia kliniczna, PWN, Warszawa.
• MAJCHRZYK Z., 2004, Nieletni, młodociani, dorośli zabójcy i mordercy. Gdzie kończy się norma a zaczyna patologia, Wydawnictwo Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa.
• NĘCKA E., 1979, Regulacyjna funkcja mechanizmów obronnych, Przegląd Psychologiczny, 2.
• POSPISZYL I., 2008, Patologie społeczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• PRZYBYŁA H., SKWARA A., 1998, Kształcenie umiejętności twórczego rozwiązywania konfliktów jako forma oddziaływań profilaktycznych wobec przemocy w środowisku młodzieży szkolnej, [w:] J. Papież, A. Płukis (red.), Przemoc dzieci i młodzieży w perspektywie polskiej transformacji ustrojowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• RAUSTE VON WRIGHT M., 1993, Funkcja agresji w życiu młodzieży, [w:] A. Frączek, H. Zumkley (red.), Socjalizacja a agresja, Wydawnictwo Instytut Psychologii PAN, Warszawa.
• RÓŻAŃSKA-KOWAL J., IZYDORCZYK B., 2005, Sytuacje trudne i strategie radzenia sobie ze stresem przez nieletnich, [w:] J.M. Stanik, L. Woszczek (red.), Przestępczość nieletnich. Aspekty psychospołeczne i prawne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• SĘK H., 1993, Wybrane zagadnienia psychoprofilaktyki, [w:] H. Sęk (red.), Społeczna psychologia kliniczna. PWN, Warszawa.
• SKORNY Z., 1968, Psychologiczna analiza agresywnego zachowania się, PWN, Warszawa.
• STANIK J.M., 2007, Proces kryminogenezy a perspektywy i możliwości profilaktyki społecznej w środowisku lokalnym, [w:] J.M. Stanik (red.), Psychospołeczne uwarunkowania i mechanizmy kryminogenezy a zachowania paraprzestępcze i przestępcze. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa.
• TALIK E., SZEWCZYK L., 2009, Stresory specyficzne dla nastolatków w okresie późnej adolescencji, [w:] L. Szewczyk, E. Talik (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Psychologia kliniczna nastolatka, Wydawnictwo Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• TOMASZEWSKI T., 1979, Człowiek i otoczenie, [w:] Psychologia, PWN, Warszawa.
• TOMASZEWSKI T., 1984, Ślady i wzorce, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• TYSZKOWA M., 1972, Zachowanie się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych, PWN, Warszawa.
• TYSZKOWA M., 1979, Funkcjonowanie dzieci w sytuacjach trudnych, Oświata i Wychowanie, nr 6.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2141206