Dyskurs podręcznikowy i dziecięcy z perspektywy krytyczno-emancypacyjnej

• Authors: Monika Wiśniewska-Kin

Title variants

EN

Textbook and Children Discourse from the Critical-Emancipatory Perspective

Abstracts

EN

The text will attempt to reconstruct the meanings inscribed in the textbook and children discourse from the critical-emancipatory perspective. To this end, I will use the category of domination that provides an indication of the handbook meanings and values imposed or retouched, established without the actual context in which pupils grow up, and the category of liberation, which – entitling the practice of cognitive openness, introduces a breakthrough in the traditional thinking about the multidimensional children discourse. The conclusions from the research allow to distance ourselves towards the product that in the given formative sphere is offered by institutionalized education and to stand up for critical education understood following M. Malewski not as a game for knowledge, competence or power, but rather as a game for a better, more conscious and subject being in the world (Malewski 2010, p. 38).

PL

W tekście podejmę próbę zrekonstruowania znaczeń wpisanych w dyskurs podręcznikowy i dziecięcy z perspektywy krytyczno-emancypacyjnej. W tym celu posłużę się kategorią dominacji, która umożliwia wskazanie zawartych w podręczniku znaczeń i wartości, narzuconych bądź wyretuszowanych, ustalonych z pominięciem rzeczywistego kontekstu, w jakim uczeń wzrasta, oraz kategorię wyzwolenia, która uprawniając praktykowanie otwartości poznawczej, wprowadza wyłom w tradycyjnym myśleniu o wielowymiarowym dyskursie dziecięcym. Wnioski z badań pozwalają zdystansować się wobec tego, co w danej sferze formatywnej oferuje zinstytucjonalizowana edukacja, i upomnieć się o edukację krytyczną, którą pojmuję za M. Malewskim nie jako grę o wiedzę, kompetencje czy władzę, ale raczej jako grę o lepsze, bardziej świadome i podmiotowe bycie w świecie (Malewski 2010, s. 38).

Keywords

PL

perspektywa krytyczno-emancypacyjna; kategoria dominacji; kategoria wyzwolenia; dyskurs; dyskurs podręcznikowy; dyskurs dziecięcy; proces uczenia się; wymiary uczenia się

EN

critical-emancipatory perspective; category of dominance; category of liberation; discourse; textbook discourse; children discourse; learning process; learning dimension

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
• Journal: Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
• Year: 2016
• Volume: 19
• Issue: 1(73)
• Pages: 87-98

Dates

published

2016

Contributors

author

Monika Wiśniewska-Kin

• Uniwersytet Łódzki

References

• BALL A. (red.), 1994, Foucault i edukacja. Dyscypliny i wiedza, tłum. K. Kwaśniewicz, Kraków.
• BALL S., 1994, Monsieur Foucault, [w:] A. Ball (red.), Foucault i edukacja. Dyscypliny i wiedza, tłum. K. Kwaśniewicz, Kraków.
• BERNSTEIN B., 1990, Odtwarzanie kultury, tłum. Z. Bokszański, Warszawa.
• BIAŁOBRZESKA J., 2003, Ja, ty – my. Poznaję świat i wyrażam siebie, Warszawa.
• BONAR J., BURAKOWSKA E., DĄBROWSKI M. i in., 2002, Przygoda z klasą, Warszawa.
• BOURDIEU P., 2004, Męska dominacja, tłum. L. Kopciewicz, Warszawa.
• BOURDIEU P., PASSERON J.-C., 1990, Reprodukcja: elementy teorii systemu nauczania, Warszawa.
• BRUNER J.S., 2006, Kultura edukacji, tłum. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Kraków.
• CZEREPANIAK-WALCZAK M., 1996, Emancypacja czy izonomia? (dylematy współczesnej edukacji), [w:] H. Kwiatkowska, Z. Kwieciński (red.), Demokracja a oświata, kształcenie i wychowanie, Toruń.
• CZEREPANIAK-WALCZAK M., 2006, Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka, Gdańsk.
• CZYŻEWSKI M., DUNIN K., PIOTROWSKI A., 1991, Cudze problemy, czyli wstęp do sepologii, [w:] M. Czyżewski, K. Dunin i A. Piotrowski (red.), Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne, Warszawa.
• DOBROWOLSKA H., KONIECZNA A., WASILEWSKA K., 2000, Wesoła szkoła, Warszawa.
• DUDZIKOWA M., 2007, Uczyć się od idola. O istotnym źródle wiedzy potocznej uczniów, [w:] M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, t. 2, Gdańsk.
• DUSZAK A., N. FAIRCLOUGH (red.), 2008, Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Kraków.
• FOUCAULT M., 1998, Nadzorować i karać, tłum. T. Komendant, Warszawa.
• FREIRE P., 1992, „Bankowa” koncepcja edukacji jako narzędzie opresji, tłum. K. Blusz, [w:] K. Blusz (red.), Edukacja i wyzwolenie, Kraków.
• FREIRE P., GIROUX H.A., 1993, Edukacja, polityka i ideologia, [w:] Z. Kwieciński (red.), Nieobecne dyskursy, cz. 3, Toruń.
• GRZMIL-TYLUTKI H., 2006, Francuska lingwistyczna teoria dyskursu. Historia, tendencje, perspektywy, Kraków.
• HABERMAS J., 1986, Pojęcie działania komunikacyjnego (uwagi wyjaśniające), Kultura i Społeczeństwo, nr 3.
• HABERMAS J., 1999, Teoria działania komunikacyjnego, t. 1, 2, tłum. A.M. Kaniowski, Warszawa.
• JABŁOŃSKA B., 2009, Krytyczna analiza dyskursu, [w:] B. Jabłońska, O polskim dyskursie politycznym na tematy europejskie. Debata nicejsko-konstytucyjna w prasie codziennej, Kraków.
• JANOWSKI A., 1995, Uczeń w teatrze życia szkolnego, Warszawa.
• KLUS-STAŃSKA D., 2010, Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń, Warszawa.
• KOWALSKI M.A., 2010, Dyskurs kolonialny w Drugiej Rzeczpospolitej, Warszawa.
• LABOCHA J., 1996, Dyskurs jako proces przekazywania wiedzy, [w:] T. Rittel (red.), Dyskurs edukacyjny, Kraków.
• LOREK M., 2000, Słońce na stole, Warszawa.
• MALEWSKI M., 2010, Od nauczania do uczenia się, Wrocław.
• PIOTROWSKA M., SZYMAŃSKA M., 2003, Już w szkole. Obserwuję, przeżywam, poznaję, Warszawa.
• SHUGAR G.W., 1983, Analiza dyskursu u małych dzieci, [w:] Studia z psycholingwistyki ogólnej i rozwojowej, Wrocław.
• STAWIŃSKA U. i in., 1999, Ja, ty i świat, Łódź.
• SZKUDLAREK T., 1993, Post-socjalistyczna edukacja a filozofia post-modernizmu, Kwartalnik Pedagogiczny, nr 1 (147).
• SZKUDLAREK T., 2001, Ekonomia i etyka: przemieszczenia dyskursu edukacyjnego, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, numer specjalny.
• SZKUDLAREK T., 2001, Ekonomia i moralność: przemieszczenia dyskursu edukacyjnego, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, numer specjalny.
• SZKUDLAREK T., 2003, Pedagogika krytyczna, [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1, Warszawa.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2142454