Interesy, ekonomia i emancypacja. O powrocie pedagogiki krytycznej do zagadnień społeczno-ekonomicznych i pojęciu interwencji

• Authors: Piotr Stańczyk

Title variants

EN

Interests, Economics and Emancipation. On Return of Critical Pedagogy to Socio-Economic Issues and Category of Intervention

Abstracts

EN

The article deals with problem of class interests in contemporary critical theory in education. Eradication of social class from social sciences is side effect of postmodern inspirations. Although that kind of attitude is fundamentally critical it also is counterproductive because it brings indifference to question of socio-economic issues. The article aims at presenting return of American radical pedagogy to the notion of social class and class struggle (hooks 2000; McLaren 2000; 2005) inspired by philosophy of brazilian educator Paulo Freire. The second part of the text contains presentation of P. Freire’s (1975; 1992; 1998; 2000; 2001; Scocuglia 2005; Streck 2009). thought evolution from neutral to class-focused perspective in emancipatory education and then from emancipatory towards hegemony paradigm in the politics of education. In the end the concept of the intervention is considered as the way out from impasse of critical theory of education to the radical and revolutionary praxis engaged in social change for social justice.

PL

Zasadniczym celem tego artykułu jest przedstawienie koncepcji interwencji pedagogiczno-politycznej wypracowywanej przez Paulo Freirego i osoby skupione wokół Instytutu Freirego w São Paulo. Kluczową cechą tej koncepcji jest skoncentrowanie się na kwestii interesów, ze szczególnym uwzględnieniem interesów klasowych, co jest warunkiem koniecznym możliwości działań pedagogicznych skierowanych przeciwko biedzie i wykluczeniu. Uwzględnienie kwestii klasowej z jednej strony jest traktowane w tym artykule jako sposób na uniknięcie impasu, wynikającego z inspirowanego postmodernistycznymi odmianami edukacji fetyszyzowania krytyki, a z drugiej jako trafną teoretyczną postawę wobec praktycznych problemów generowanych przez późny kapitalizm.

Keywords

PL

pedagogika krytyczna; interwencja; klasa społeczna; emancypacja; polityki publiczne; Paulo Freire

EN

critical pedagogy; intervention; social class; emancipation; blic politics; Paulo Freire

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
• Journal: Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
• Year: 2016
• Volume: 19
• Issue: 2(74)
• Pages: 31-52

Dates

published

2016

Contributors

author

Piotr Stańczyk

• Uniwersytet Gdański

References

• ASSUMPÇÃO R., LANDUCCI LANDGRAF F., BARRETO PRETURLAN R., 2009, Leitura de mundo na perspectiva freirana: desafios contemporâneos da Educação Popular, [in:] R. Assumpção (org.), Educação Popular na perspectiva freirana, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• ASSUMPÇÃO R., NOTARI J., VILUTIS L., 2009, O significado da sistematização na Educação Popular, [in:] R. Assumpção (org.), Educação Popular na perspectiva freirana, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• BARAŃSKI S., 2014, Bolsa Família. Brazylijski program walki z ubóstwem w doświadczeniu jego beneficjentów, Kultura i Społeczeństwo, nr 4.
• BOWLES S., GINTIS H., 1987, Democracy & Capitalism. Property, Community, and the Contradictions of Modern Social Thought, Basic Books, New York.
• ARONOWITZ S., GIROUX H.A., 1991, Postmodern Education. Politics, Culture & Social Criticism, University of Minnesota Press, Minneapolis, London.
• BRZOZOWSKI S., 1990, Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• CARIA DE SOUZA A., 2011, Projecto político-pedagógico. Em busca de novos sentidos, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• CECCON S., 2012, Educação ambiental crítica e a prática de projectos, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• DOWBOR L., 2009, Demokracja ekonomiczna, KiP, Warszawa.
• FERNANDO L., HENRIQUES C., TORRES M.M., 2009, Potencialidades do círculo de cultura na Educação Popular, [in:] R. Assumpção (org.), Educação Popular na perspectiva freirana, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• FREIRE P., 1975, Pedagogia do Oprimido, Afrontamento, Porto.
• FREIRE P., 1992, Pedagogia da Esperança, Rio de Janeiro: Paz e Terra, www.dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_pedagogia_da_esperanca.pdf
• FREIRE P., 1998, Pedagogy of Freedom. Ethics, Democracy, and Civic Courage, Rowman & Littlefield, Lanham.
• FREIRE P., 2000, Pedagogia da indignação, São Paulo: UNESP, www.dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_pedagogia_da_indignacao.pdf
• FREIRE P., 2001, Política e Educação, São Paulo: Cortez, www.dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_politica_e_educacao.pdf
• GADOTTI M., 1979, Educação e ordem classista, [w:] P. Freire, Educação e Mudança, Paz e Terra, São Paulo, www.dhnet.org.br/direitos/militantes/paulofreire/paulo_freire_educacao_e_mudanca.pdf
• GADOTTI M., 2009, Educação de Adultos como Direto Humano, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• GADOTTI M., 2010, Povo soberano, povo que educa, [w:] P.R. Padilha, S. Ceccon, P. Ramalho (orgs.), Município que Educa, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• GRAMSCI A., 1991, Zeszyty filozoficzne, PWN, Warszawa.
• GIROUX H.A., 1983, Theories of Reproduction and Resistance In the New Sociology of Education: A Critical Analysis, Harvard Educational Review, Vol. 53, No. 3.
• GIROUX H.A., 2001, Theory and Resistance in Education. Towards a Pedagogy for the Opposition, Bergin & Garvey, Westport, London.
• GIROUX H.A., 2014, Zombie Politics and Culture in the Age of Casino Capitalism, Peter Lang, New York.
• HOOKS B., 2000, Where we stand: class matters, Routledge, New York.
• HORKHEIMER M., 1985, Nowe pojęcie ideologii?, [w:] A. Chmielecki, S. Czerniak, J. Niżniak, S. Rainko (red.), Problemy socjologii wiedzy, PWN, Warszawa.
• LACLAU E., 2009, Rozum populistyczny, Wydawnictwo DSW, Wrocław.
• MCLAREN P., 2000, Che Guevara, Paulo Freire, and the Pedagogy of Revolution, Rowman & Littlefield, Lanham.
• MCLAREN P., 2005, Capitalists and Conquerors. A Critical Pedagogy against Empire, Rowman & Littlefield, Lanham.
• MORAES C.V., 2011, Educação em direitos humanos na assistência social, [in:] F. Rodrigues de Oliveira Pini, C.V. Moraes (orgs.), Educação, Participação Política e Direitos Humanos, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• PACHECO JÚNIOR I., TORRES M.M., 2009, Atualidade do pensamento de Paulo Freire na Educação popular, [in:] R. Assumpção (org.), Educação popular na perspectiva freirana, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• PIKETTY T., 2015, Kapitał w XXI wieku, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• ROMÃO J.E., GADOTTI M., 2012, Paulo Freire e Amílcar Cabral. A descolonização das mentes, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• SANTOS G., PEREIRA SANTOS M.J., GALVÃO M., 2011, Direitos Humanos e as Relações Étnico-Raciais e de Gênero, [in:] F. Rodrigues de Oliveira Pini, C.V. Moraes (orgs.), Educação, Participação Política e Direitos Humanos, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• SCOCUGLIA A.C., 2005, Paulo Freire e a „conscientização” pós-moderna, Educação, Sociedade e Culturas, N° 29.
• STAŃCZYK P., 2013, Człowiek, wychowanie i praca w kapitalizmie. W stronę krytycznej pedagogiki pracy, Wydawnictwo UG, Gdańsk, http://kiw.ug.edu.pl/pl/ebooki/517-czlowiek-wychowanie-praca-wstrone-krytycznej-pedagogiki-pracy.html
• STRECK D.R., 2009, Uma pedagogia em movimento: os movimentos sociais na obra de Paulo Freire, [in:] J. Mafra, J.E. Romão, A.C. Scocuglia, M. Gadotti (orgs.), Globalização, Educação e Movimentos Sociais. 40 anos da Pedagogia do Oprimido, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• SZKUDLAREK T., 2009, Wiedza i wolność w pedagogice amerykańskiego postmodernizmu, Impuls. Kraków.
• TAVAREZ C., Educação em Direitos Humanos: Diretrizes e Prática Educativa, [in:] F. Rodrigues de Oliveira Pini, C.V. Moraes (orgs.), Educação, Participação Política e Direitos Humanos, Instituto Paulo Freire, São Paulo.
• ZAMOJSKI P., 2014, Od demaskacji ku budowaniu. Po-krytyczna perspektywa badań pedagogicznych, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, nr 67(3).
• ŽIŽEK S., 2008, W obronie przegranych spraw, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• SZKUDLAREK, T., 2015, V Międzynarodowa Konferencja Edukacji Krytycznej „Analiza – Edukacja – Działanie. Edukacja krytyczna na rzecz ekonomicznej i społecznej sprawiedliwości”, Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wrocław, www.youtube.com/watch?v=YR8xl4qok4s

Identifiers

Biblioteka Nauki

2142567