Poziom empatii a radzenie sobie w trudnych sytuacjach społecznych dzieci z przedszkoli masowych i integracyjnych

• Authors: Beata Papuda-Dolińska

Title variants

EN

Empathy Level vs. Coping with Difficult Social Situations among Children from General Education and Integrated Preschools

Abstracts

EN

The article presents research on the level of empathy and coping skills in difficult social situations of 5-year-old non-disabled children attending general education and integrated preschools. Forty children were surveyed in each of such preschools. The purpose of the study was to determine the relationship between empathy conceptualized according to M. Hoffman’s sequential model and measured by EmQue questionnaire for parents by C. Rieffe, L. Ketelaar, C. H. Wiefferink and coping with difficult social situations in the ToPSS – Taxonomy of Problematic Social Situations for Children by K.A. Dodge, C.L. McClaskey, E. Feldman (Polish adaptation by G. Szumski, J. Smogorzewska 2015). The second objective was to identify the differences between the examined groups of children in these two variables. Research has shown that the strongest predictor for coping with difficult social situations was the third level of empathy described as “Prosocial Actions”. The more often children undertook prosocial actions, the less often they displayed difficulties in distinguished social situations. The study also confirmed the positive correlation of difficulty in responding to challenge with the first level of empathy, defined as “Emotion Contagion”. Hypotheses about differences between the two groups have also been confirmed. Children from integrated preschools presented a higher level of empathy in its second and third level and better coped with the social situations.

PL

W artykule zaprezentowano badania dotyczące poziomu empatii oraz umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach społecznych pełnosprawnych dzieci 5-letnich uczęszczających do przedszkoli masowych i integracyjnych. W każdym z tych rodzajów przedszkoli przebadano 40 dzieci. Celem podjętych badań było określenie zależności między empatią konceptualizowaną według warstwowego modelu M. Hoffmana i mierzoną kwestionariuszem dla rodziców EmQue autorstwa C. Rieffe, L. Ketelaar, C.H. Wiefferink a radzeniem sobie w trudnych sytuacjach społecznych określonych w Indeksie trudnych sytuacji społecznych ToPSS autorstwa K.A. Dodge, C.L. McClaskey, E. Feldman (polska adaptacja G. Szumski, J. Smogorzewska 2015). Drugim celem było zidentyfikowanie różnic między badanymi grupami dzieci w zakresie tych dwóch zmiennych. Badania wykazały, że najsilniejszym predyktorem dla radzenia sobie w trudnych sytuacjach społecznych był trzeci poziom empatii określany jako „działania prospołeczne”. Im częściej dzieci podejmowały działania prospołeczne, tym rzadziej przejawiały trudności w wyróżnionych sytuacjach społecznych. Badania potwierdziły też dodatnią korelację trudności w reagowaniu na prowokację z pierwszym poziomem empatii określonym jako „zarażanie się emocjami”. Hipotezy dotyczące różnic między grupami również zostały potwierdzone. Dzieci ze szkół integracyjnych prezentowały wyższy poziom empatii w jej drugim i trzecim poziomie oraz lepiej radziły sobie w wymienionych sytuacjach społecznych.

Keywords

PL

empatia; umiejętności społeczne; przedszkole integracyjne; przedszkole masowe

EN

empathy; social skills; integration kindergarten; general kindergarten

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
• Journal: Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
• Year: 2018
• Volume: 21
• Issue: 1(81)
• Pages: 63-79

Dates

published

2018

Contributors

author

Beata Papuda-Dolińska

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin

References

• ABOUD F., MENDELSON M., PURDY K., 2003, Cross‐race peer relations and friendship quality, International Journal of Behavioral Development, 27 (2).
• AL-KHAMISY D., 2010, Zachowania prospołeczne dzieci w przedszkolach masowych i integracyjnych, Szkoła Specjalna, 1.
• ALLPORT G., 1954, The nature of prejudice, Addison-Wesley Publishing Company, Cambridge.
• BARŁÓG K., 2008, Wspomaganie rozwoju dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w różnych formach edukacji wczesnoszkolnej, Wydawnictwo URz, Rzeszów.
• BARON-COHEN S., WHEELWRIGHT S., 2004, The empathy quotient: An investigation of adults with Asperger syndrome or high functioning autism, and normal sex differences, Journal of Autism and Developmental Disorders, 34.
• BATSON C.D., CHANG J., ORR R., ROWLAND J., 2002, Empathy, attitudes and action: Can feeling for a member of a stigmatized group motivate one to help the group?, Personality and Social Psychology Bulletin, 28.
• BATSON C.D., DUNCAN B.D., AKERMAN P., BUCKLEY T., BIRCH K., 1981, Is empathic emotion a source of altruistic motivation?, Journal of Personality and Social Psychology, 2 (40).
• BORKE H., 1971, Interpersonal perception of young children: egocentrism or empathy, Developmental Psychology, 5 (2).
• BORKE H., 1973, The Development of Empathy in Chinese and American Children between Three and Six Years of Age: A Cross-Culture Study, Developmental Psychology, 1 (9).
• BOSACKI S.L., ASTINGTON J.W., 1999, Theory of mind in preadolescents: Relations between social understanding and social competence, Social Development, 8.
• BOST K.K., VAUGHN B.E., NEWELL WASHINGTON W., CIELINSKI K.L., BRADBARD M.R., 1998, Social competence, social support, and attachment: demarcation of construct domains, measurement, and paths of influence for preschool children attending head star, Child Development, 69.
• CALKINS S.D., GILL K.L., JOHNSON M.C., SMITH C.L., 1999, Emotional Reactivity and Emotional Regulation Strategies as Predictors of Social Behavior with Peers During Toddlerhood, Social Development, 3 (8).
• CAMERON L., RUTLAND A., BROWN R., 2007, Promoting children’s positive intergroup attitudes towards stigmatized groups: Extended contact and multiple classification skills training, International Journal of Behavioral Development, 31.
• CARTER E.W., HUGHES C., 2009, Social interaction interventions, [in:] S.L. Odom, R.H. Horner,M.E. Snell, J. Blacher (eds.), Handbook of Developmental Disabilities, Guilford Press, New York–London.
• CHRZANOWSKA I., 2003, Funkcjonowanie dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim w szkole podstawowej, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• CONSIGLIO A., GUARNERA M., MAGNANO P., 2015, Representation of Disability. Verification of the Contact Hypothesis in School, Procedia – Social and Behavioral Sciences, 191.
• DAVIS M.H., 1999, Empatia. O umiejętności współodczuwania, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• DADDS M.R., HUNTER K., HAWES D.J., FROST A.D., VASSALLO S., BUNN P., MERZ S., MASRY Y.E., 2008, A Measure of Cognitive and Affective Empathy in Children Using Parent Ratings, Child Psychiatry and Human Development, 39.
• DECETY J., MEYER M., 2008, From emotion resonance to empathic understanding: A social developmental neuroscience account, Development and Psychopathology, 20.
• DIAMOND K.E., CARPENTER C., 2000, The influence of inclusive preschool programs on children’s sensitivity to the needs of others, Journal of Early Intervention, 23.
• DIAMOND K.E., HESTENES L.L., CARPENTER E.S., INNES F.K., 1997, Relationships between enrollment in an inclusive class and preschool children’s ideas about people with disabilities, Topics in Early Childhood Special Education, 17.
• EISENBERG N., 2005, Empatia i współczucie, [w:] M. Lewis, J. M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• EISENBERG N., EGGUM N.D., DI GIUNTA L., 2010, Empathy-related Responding. Association with Prosocial Behavior, Agression, and Intergroup Relations, Social Issues Policy Review, 12.
• EISENBERG N., FABES R.A., 1990, Empathy: Conceptualization, assessment, and relation to prosocial behavior, Motivation and Emotion, 14.
• FEKKES M., PIJPERS F.I.M., FREDRIKS A.M., VOGELS T., VERLOOVE-VANHORICK S.P., 2006, Do bullied children get ill, or do ill children get bullied? A prospective cohort study on the relationship betweenbullying and health-related symptoms, Pediatrics, 117 (5).
• FIRKOWSKA-MANKIEWICZ A., 2000, Does Exclusive Education Contribute to a Good Quality of Life, Paper presented to the International Special Education Congress, Manchester, 24–28 July 2000.
• FLAPAN D., 1968, Children’s understanding of social interaction, Teachers College Press, New York.
• FREEMAN S., ALKIN M., 2000, Academic and Social Attainments of Children with Mental Retardation in General education and Special education Settings, Remedial and Special Education, 1.
• GINDRICH P., ŁACHUT T., 2012, Skala ECERS i ECERS-R – analiza porównawcza jakości środowiska dziecka w przedszkolu. Raport z badań pilotażowych, [w:] E. Jakubiak-Zapalska, K. Kruszko (red.), Dziecko we wczesnej edukacji, Wyd. Ave, Radom.
• GUS Departament Badań Społecznych, 2016, Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2015/2016, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
• HOFFMAN M.L., 1987, The contribution of empathy to justice and moral judgment, [in:] N. Eisenberg, J. Strayer (eds.), Empathy and its development, Cambridge University Press, Cambridge.
• HOFFMAN M.L., 1990, Empathy and justice motivation, Motivation and Emotion, 14.
• KAŹMIERCZAK M., 2008, Empatia rodziców jako korelat indywidualnych różnic w zakresie empatycznej troski u dzieci, Psychologia Rozwojowa, 3(13).
• KELLER M., EDELSTEIN W., 1993, The development of the moral self from childhood to adolescence, [in:] G.G. Noam, T. Wren, G. Nunner-Winkler, W. Edelstein (eds.), The moral self, MIT Press, Cambridge.
• KOZA E., 2002, Wrażliwość empatyczna dzieci z przedszkolnych oddziałów integracyjnych, Kwartalnik Pedagogiczny, 2.
• LIPIŃSKA-LOKOŚ J., 2003, Psychospołeczna sytuacja dzieci z niepełnoprawnościa intelektualną w klasach integracyjnych, [w:] Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.), Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną, t. 1, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• LITTLE L., 2004, Victimization of children with disabilities, [w:] K.A. Kendall-Tackett (ed.), Health consequences of abuse in the family: A clinical guide for evidence--based practice, American Psychological Association, Washington.
• LOVETT B.J., SHEFFIELD R.A., 2007, Affective empathy deficits in aggressive children and adolescents: A critical review, Clinical Psychology Review, 27.
• MATTHEWS K.A., BATSON C.D., HORN J., ROSENMAN R.H., 1981, Principles in his nature which interest himin the fortune of others: the heritability of empathic concern for others, Journal of Personality, 49, 3.
• NOORDEN T.H.J., HASELAGER G.J.T., CILLESSEN A.H.N., BUKOWSKI W.M., 2015, Empathy and involvement in bullying in children and adolescents: A systematic review, Journal of Youth and Adolescence, 44.
• POUW L.B.C., RIEFFE C., OOSTERVELD P., HUSKENS B., STOCKMANN L., 2013, Reactive/proactive aggression and affective/cognitive empathy in children with ASD, Research in Developmental Disabilities, 34.
• REMBOWSKI J.,1995, Wrażliwość empatyczna małych dzieci, Problemy Rodziny, 1.
• RIEFFE C., KETELAAR R., WIEFFERINK C.H., 2010, Assessing empathy in young children: Construction and validation of an Empathy Questionnaire (EmQue), Personality and Individual Differences, 49.
• ROSE C.A., ESPELAGE D.L., MONDA-AMAYA L.E., SHOGREN K.A., Aragon S.R., 2015, Bullying and Middle School Students With and Without Specific Learning Disabilities: An Examination of Social-Ecological Predictors, Journal of Learning Disabilities, 48(3).
• RUBIN, K.H., BURGESS, K.B., HASTINGS, P.D., 2002, Stability and social-behavioral consequences of toddlers’ inhibited temperament and parenting behaviors, Child Development, 73.
• SADOWSKA S., 2006, Jakość życia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekki, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
• SCHWENCK C., MERGENTHALER J., KELLER K., ZECH J., SALEHI S., TAURINES, R., 2012, Empathy in children with autism and conduct disorder: Group-specific profiles and developmental aspects, Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 53 (6).
• SMOGORZEWSKA J., 2016, Formy kształcenia a teoria umysłu. Czy środowisko edukacyjne może być jednym z czynników wpływających na rozwój teorii umysłu?, Ruch Pedagogiczny, 1.
• SZUMSKI G., SMOGORZEWSKA J., 2015, Rozwijanie kompetencji społecznych dzieci przedszkolnych. Teoria – Metodyka – Efekty, PWN, Warszawa.
• Vasta R., HAITH M.M, MILLER S.A., 2004, Psychologia dziecka, WSiP, Warszawa.
• Vaughn S., Kim A.H., Morris Sloan C.V., Hughes M.T., Elbaum B., Sridhar D., 2003, Social Skills Interventions for Young Children with Disabilities, Remedial and Special Education, 24.
• Warden D., MacKinnon S., 2003, Prosocial children, bullies, and victims: an investigation of their sociometric status, empathy and social problem-solving strategies, British Journal of Developmental Psychology, 21.
• Wiącek G., 2008, Efektywna integracja szkolna. Systemowy model uwarunkowań powodzenia w kształceniu integracyjnym, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Zhou Q., Eisenberg N., Losoya S.H., Fabes R.A., Reiser M., Guthrie I.K., Murphy B.C., Cumberland A., Shepard S.A., 2002, The relations of parental warmth and positive expressiveness to children’s empathy-related responding and social functioning: A longitudinal study, Child Development, 73.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2140748