Od Kopciuszka do żony ze Stepford. O archetypowym i disnejowskim wzorcu baśniowej kobiecości

• Authors: Roksana Pilawska

Title variants

EN

From Cinderella to Stepford Wife – about the Archetypal and Disney Model of Fairytale Femininity

Abstracts

EN

In the article I made an attempt to describe the American ideology of way of life, the manifestations ofwhich are visible in the animated productions mentioned above. I have also characterized the notion of Disneyfication, commonly used in the subject literature, which refers to the manner of transforming originalliterary fairy tales characteristic of a corporation, so that they are immediately recognized and equated withthe label by all recipients. The examples of literary fairy tales and their famous fairytale adaptations presented by me prove that original fairytale stories, filled with archetypal figures of virtuous princesses andbrave knights for centuries playing an important role in the process of socialization and cultural adaptation ofthe new generation, perpetuated socially accepted norms, principles and values, and their later animated adaptations only underlined their socializing dimension. Both versions, despite feature and axiological differences, have one denominator – in a similar way they create a schematic model of women’s characters. When interpreting selected tales and film productions based on them, I wanted to show that the contemporary search for the philosophical stone of disney animation in the form of a hidden, chauvinistic messagegoing beyond the original meaning of the tale itself seems to be over-interpreted.

PL

W artykule dokonałam próby opisu amerykańskiej ideologii way of life, której przejawy są widoczne we wspomnianych animowanych produkcjach. Scharakteryzowałam także powszechnie stosowanew literaturze przedmiotu pojęcie Disneyfication odnoszące się do charakterystycznego dla korporacjisposobu przekształcania oryginalnych baśni literackich, tak by były momentalnie rozpoznawane i utoż-samiane z wytwórnią przez wszystkich odbiorców. Przedstawione przeze mnie przykłady baśni literackich oraz ich słynnych filmowych adaptacji dowodzą, że oryginalne baśniowe historie, przepełnione archetypowymi postaciami cnotliwych księżniczek i walecznych rycerzy, od wieków pełniące istotną rolęw procesie socjalizacji i adaptacji kulturowej nowego pokolenia, utrwalały aprobowane społecznie normy, zasady i wartości, a ich późniejsze animowane adaptacje jedynie podkreśliły ich socjalizujący wymiar. Obie wersje pomimo różnic fabularnych i aksjologicznych tak naprawdę mają jeden mianownik – w podobny sposób kreują schematyczny model kobiecych postaci. Dokonując interpretacji wybranychbaśni oraz bazujących na nich produkcji filmowych, staram się wykazać, że współczesne doszukiwanie się „drugiego dna”disnejowskiej animacji w postaci ukrytego, szowinistycznego przekazu wychodzącego poza pierwotne znaczenie samej baśni wydaje się więc nadinterpretacją.

Keywords

PL

wizerunek kobiecości; baśnie; Walt Disney; film animowany; Disneyfication

EN

image of femininit; fairy tales; Walt Disney,; animated film; Disneyfication

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
• Journal: Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
• Year: 2018
• Volume: 21
• Issue: 3(83)
• Pages: 35-51

Dates

published

2018

Contributors

author

Roksana Pilawska

• Uniwersytet Wrocławski

References

• ANDERSEN H.CH., 2006, Baśnie i opowieści, przeł. B. Sochańska, Media Rodzina, Warszawa.
• BALUCH A., 1993, Archetypy literatury dziecięcej, Wydawnictwo Wacław Bagiński i Synowie, Wrocław.
• BETTELHEIM B., 1996, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, przeł. D. Danek, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
• BOGUNIA-BOROWSKA M., 2006, Gender studies w przedszkolu, Kultura Popularna, Vol. 15, No. 1.
• BRUSCH A., 2015, Wpływ przekazów medialnych na kształtowanie wzorca kobiecości u dzieci w wieku przedszkolnym (na przykładzie animowanych filmów Walta Disneya), Chowanna, nr 2.
• BUCZKOWSKI A., 1997, Dwa różne światy, czyli jak socjalizuje się dziewczynkę i chłopca, [w:] J. Brach-Czaina (red.), Od kobiety do mężczyzny i z powrotem. Rozważania o płci w kulturze, TransHumana, Białystok.
• DEPTA H., 1975, Film i wychowanie, Wydawnictwo WSiP, Warszawa.
• DOHNT H., TIGGEMANN M., 2006, The Contribution of Peer and Media Influences to the Development of Body Satisfaction and Self-Esteem in Young Girls: a Prospective Study, Developmental Psychology, No. 42.
• FEATHERSTONE M., 2008, Ciało w kulturze konsumpcyjnej, [w:] M. Szpakowska, Antropologia ciała.Zagadnienia i wybór tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.FILEK J., 2008, Dusza syrenki, czyli o istocie macdisneywoodu, Tezeusz.pl, http://portal.tezeusz.pl/2008/08/23/dusza-syrenki/ [dostęp: 13.07.2016].
• FORNALCZYK A., 2011, Piękna czy bestia, czyli o disneizacji popularnej literatury dziecięcej, [w:] S. Buryła,L. Gąsowska, D. Ossowska (red.), Mody w kulturze i literaturze popularnej, Towarzystwo Autorówi Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków.
• HERBAZO S., 2004, Beauty and Thinness Messages in Children’s Media: A Content Analisys, Eating Disorders, No. 12.
• HUSZCZ H., CICHOŃ-PIASECKA M., 2003, Baśnie uczą życiowych ról, Wychowanie w Przedszkolu, nr 10.
• JAKUBOWSKI W., 2016, Pedagogika popkultury – prolegomena, [w:] W. Jakubowski (red.), Pedagogi kakultury popularnej – teorie, metody i obszary badań, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
• KLIMEK K., 2011, Baśnie księżniczki popkultury, Dwutygodnik.com, http://www.dwutygodnik.com/artykul/2967-basnie-ksiezniczki-popkultury, [dostęp: 13.02.2017].
• KONIECZNA E., 2005, Baśń w literaturze i filmie. Rola baśni filmowej w edukacji filmowej dzieci w wieku wczesnoszkolnym, Wydawnictwo UNIVERSITAS, Kraków.
• KRZYSZTOFIAK-KASZYŃSKA M., 1998, Wprowadzenie do analizy przykładów baśni braci Grimm na język polski, [w:] P. Fast (red.), Przekład artystyczny a współczesne teorie translatologiczne, Wydawnictwo Śląsk, Katowice.
• OSTRUCH J., 2004, Nieuchwytne. Relacje matek i córek w codzienności, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
• SCHICKEL R., 1997, The Disney Version: The Life, Times, Art and Commerce of Walt Disney, Simon& Schuster, Chicago.SIARA O., WIERZBICKA M., 2012, Analiza strukturalna Kopciuszka i Królewny Śnieżki, Antropologia Współczesności, http://www.antropologia.isns.uw.edu.pl/?page_id=60, [dostęp: 16.02.2017].
• SITKIEWICZ P., 2009, Małe Wielkie Kino. Film animowany od narodzin do końca okresu klasycznego,słowo/obraz/terytoria, Gdańsk.SZARZYŃSKI P., 2007, Piąta woda po Puchatku, Polityka, nr 2.
• WARD A.R., 2004, Mouse Morality. The Rhetoric of Disney Animated Film, University of Texas Press,Austin.
• WATTS S., 1995, Walt Disney: Art and Politics in the American Country, The Journal of American History, No. 1.
• WORTMAN S., 1958, Baśń w literaturze i życiu dziecka. Co i jak opowiadać?, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Warszawa.
• WOŹNIAK A., 2013, Wizerunek kobiety w baśniach, jej rola i znaczenie, Hamlet.edu.pl, http://hamlet.edu.pl/wozniak-kobiety-w-basniach [dostęp: 16.02.2016].
• WÓJCIK-DUDEK M., 2014, Archetyp, baśń... O (nie)szkolnym alfabecie baśni, [w:] H. Synowiec (red.),Z teorii i praktyki dydaktycznej języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• ZAJĄC M., 2000, Promocja książki dziecięcej. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo SBP, Warszawa.
• ZIPES J., 2010, Foreword: Grounding the Spell: The Fairy Tale Film and Transformation, [in:] P. Greenhill,S.E. Matrix (eds.), Fairy Tale Films. Visions of Ambiguity, Logan.ZIPES J., 2006, Fairy Tales and Art of Subversion, Routledge Chapman Hall, Abingdon

Identifiers

Biblioteka Nauki

2140810