Afryka i Afrykanie, Inuici i Indianie, czyli o inności etnicznej oraz kulturowej w podręcznikach do edukacji wczesnoszkolnej w latach 1997–2018

• Authors: Marcin Gołębniak

Title variants

EN

Africa and Africans, Inuit and Indians: Ethnic and Cultural Diversity in Early School Education Textbooks, 1997–2018

Abstracts

EN

In the article, I discuss the presentation, representations and images of ethnic and cultural diversity in government-approved early school education textbooks over the last twenty years, with the focus on the currently used ones. My argument is based on the initial results of a research study launched in 2017. The study mainly involves analyses and interpretations of the textbooks and the empirical data from informal interviews with teachers, librarians, students, and booksellers, as well as from ethnographic observations in school libraries, bookstores etc. This ethnographic research strategy, which makes room for the voice of Others, has helped me explore the product that is a textbook in a wider perspective. In this framework, the textbook is a cultural artefact and at the same time a factor in students’ enculturation which can be analysed and interpreted from anthropological positions.

PL

W artykule podejmuję temat sposobu przedstawiania, reprezentacji i wizerunku różnorodności etnicznej i kulturowej w podręcznikach do pierwszego etapu edukacji, zatwierdzonych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat, z akcentem na te aktualnie obowiązujące. Przedstawiam w nim wstępne wyniki badań podjętych w tym obszarze w roku szkolnym 2017/18. Obejmują one w głównej mierze analizy podręczników i towarzyszących im ćwiczeń, dopełnione materiałem empirycznym pochodzącym z wywiadów o charakterze nieformalnym, prowadzonych z nauczycielami, bibliotekarzami, księgarzami, studentami i pracownikami wrocławskich hurtowni książek oraz z obserwacji etnograficznych. Taka strategia badawcza, uwzględniająca udzielenie głosu innym, umożliwiła mi spojrzenie na wytwór, jakim jest podręcznik w szerszym, niż wąskometodyczne, świetle. Podręcznik stanowi w takim podejściu kulturowy artefakt, a zarazem element towarzyszący czy wręcz wpisujący się w procesy enkulturacji uczniów, który można analizować i interpretować z pozycji antropologicznych.

Keywords

PL

podręcznik; różnorodność etniczno-kulturowa; antropologia edukacyjna; etnografia edukacyjna; wyobrażenia etnograficzne

EN

textbook; ethnic and cultural diversity; educational anthropology; educational ethnography; ethnographic images

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
• Journal: Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
• Year: 2018
• Volume: 21
• Issue: Specjalny
• Pages: 69-84

Dates

published

2018

Contributors

author

Marcin Gołębniak

• Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wrocław

• https://orcid.org/0000000159545978

References

• Abramowicz M. (red.), 2011, Wielka nieobecna – o edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań, Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, Warszawa.
• Anderson B., 1997, Wspólnoty wyobrażone, przeł. S. Amsterdamski, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Barnard A., 2008, Antropologia. Zarys teorii i historii, przeł. S. Szymański, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Chomczyńska-Rubacha M. (red.), 2011a, Podręczniki i poradniki. Konteksty. Dyskursy. Perspektywy, Impuls, Kraków.
• Chomczyńska-Rubacha M. (red.), 2011b, Płeć i szkoła. Od edukacji rodzajowej do pedagogiki rodzaju, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gawlicz K., Rudnicki P., Starnawski M., 2015, Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań, Warszawa.
• Geertz C., 2003, Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, przeł. Z. Pucek, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
• Kaim-Kert h J., 2011, Non-Poles in Polish history textbooks, https://iartemblog.files.wordpress.com/2012/03/iartem_volume_kaunas_2011.pdf (dostęp: 06.05.2018).
• Klus-Stańska D., 2000, Konstruowanie wiedzy w szkole, UWM, Olsztyn.
• Kochan K.B., 2009, Edukacja elementarna i elementarze porozbiorowe w II Rzeczypospolitej, Impuls, Kraków.
• Kopińska V., 2014, Wizualna dyskryminacja ze względu na kolor skóry w podręcznikach do wiedzy o społeczeństwie, Przegląd Badań Edukacyjnych, nr 19 (2/2014).
• Okoń W., 1998, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa.
• Ramos A., 1999, Rozmyślając o Yanomami: wyobrażenia etnograficzne a pogoń za egzotyką, przeł. W. Dohnal, [w:] M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Instytut Kultury, Warszawa.
• Siegel B., 1973, Models for analysis of the educative proces in American Communities. [w:] G. Spindler (red.), Education and Anthropology, Stanford University Press, Stanford.
• Starnawski M., 2015, Edukacja globalna – perspektywa Polski jako europejskiego kraju półperyferyjnego [w:] M. Kuleta-Hulboj, M. Gontarska (red.), Edukacja globalna. Polskie konteksty i inspiracje, Wydawnictwo Naukowe DSW, Wrocław, s. 39–59
• Śliwerski B., 2015, Edukacja (w) polityce, polityka (w) edukacji. Inspiracje do badań polityki oświatowej, Wydawnictwo Impuls, Kraków.
• Średziński P. (red.), 2011, Jak mówić polskim dzieciom o dzieciach Afryki?, http://afryka.org/jakmowicoafryce.pdf (dostęp: 06.05.2018).
• Wiśniewska-Kin M., 2013, Dominacja a wyzwolenie. Wczesnoszkolny dyskurs podręcznikowy i dziecięcy, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Podręczniki do nauczania ogólnego
• Hryszkiewicz E., Stępień B. Winiecka-Nowak J., Bielenica K., Bura M., Kwil M., Lankiewicz B., 2017, Elementarz odkrywców, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa.
• Malepsza T., Trochimiuk G. (red.), 1997, Smyk poznaje mowę polską i zwyczaje. Podręcznik do języka polskiego dla klasy II, Wydawnictwo Adam, Warszawa.
• Mucha K., Stalmach-Tkacz A., Wosianek J., 2017, Oto ja. Klasa 1. Podręcznik polonistyczno-społeczny (1, 2); Podręcznik matematyczno-przyrodniczy (1, 2), Wydawnictwo MAC, Kielce.
• Piotrowska M., Szymańska M., 2004, Już w szkole. Obserwuję, przeżywam, poznaję. Ćwiczenia część 3, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa.
• Rożyńska M., Szwejkowska-Kulpa A., 2017, Uczymy się z Bratkiem. Podręcznik. Klasa 1. (1, 2), WP OPERON, Gdynia.
• Podręczniki do nauki religii
• Czerkawski J., Kondrak E. (red.), 2012, Idziemy do Jezusa. Podręcznik do religii dla klasy II szkoły podstawowej, Wydawnictwo Jedność, Kielce.
• Kubik W., Czarnecka T. (red.), 2017, Jesteśmy w rodzinie Pana Jezusa. W drodze do Wieczernika. Podręcznik do religii dla klasy I szkoły podstawowej, Wydawnictwo WAM, Kraków.
• Kubik W., Czarnecka T., Łuszczak G., 2017, Przyjmujemy Pana Jezusa (W drodze do Wieczernika). Ćwiczenia do religii dla klasy III szkoły podstawowej, Wydawnictwo WAM, Kraków.
• Stranz J., Hilb ert , 2012, Kochamy Pana Jezusa. Karty pracy dla klasy drugiej szkoły podstawowej, Wydawnictwo Święty Wojciech, Poznań.
• Szpeta J., Jackowiak D., 2016, Jesteśmy w rodzinie Pana Jezusa. Podręcznik do nauki religii dla pierwszej klasy szkoły podstawowej, Wydawnictwo Święty Wojciech, Poznań.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2183543