Geneza i obchód Wielkanocy w Polsce. Zarys problematyki

• Authors: Marta Kowalczyk

Title variants

EN

Origins and celebration of Easter in Poland. Outline of the subject

Abstracts

EN

The culminating point of the annual celebration of the Holy Week, filled with diverse biblical contents commemorating the passion, death and resurrection of Jesus Christ, is Easter Sunday. The festive celebration in the Roman-Catholic Church in Poland commences with the resurrection liturgy and procession with the Holy Sacrament and figure of Christ arisen. Next the faithful go home to have breakfast and eat food blessed on Holy Saturday. During the meal, religion clearly mingles with secular threads, magic practices, wishes aimed at auspiciousness, good health and happy marriage. We can see that every other hour of celebration brings more mundane problems and practices, which are to provide joy and wealth here and now, in place of Easter message announcing victory over death and giving hope to resurrection. Unfortunately it suggests a superficial treatment and poor understanding of religious contents brought by the Resurrection of Jesus Christ, as well as a need to perform increased pastoral work whose purpose is to teach the faithful on the Bible and meaning of Easter.

PL

Punktem kulminacyjnym zwieńczającym coroczne obchody Wielkiego Tygodnia, który zawiera sobie bogactwo treści biblijnych przypominających mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa jest niedziela wielkanocna. Uroczyste świętowanie w Kościele rzymskokatolickim w Polsce rozpoczyna liturgia rezurekcyjna wraz z procesją z Najświętszym Sakramentem i figurą Chrystusa Zmartwychwstałego. Następnie ludność udaje się do domów, by spożyć śniadanie, którego podstawą są poświęcone w Wielką Sobotę pokarmy. Już podczas posiłku uwidacznia się przenikanie do treści religijnych wątków świeckich, praktyk magicznych, życzeniowych, których celem ma być pomyślność, dobre zdrowie i powodzenie matrymonialne. Można zauważyć, że z każdą kolejną godziną świętowania, treści przesłania wielkanocnego ogłaszającego zwycięstwo nad śmiercią i dającego nadzieję na zmartwychwstanie, ustępują miejsca przyziemnym problemom i praktykom mającym zapewnić radość i obfitość tu i teraz. Wskazuje to niestety na powierzchowne traktowanie i słabe zrozumienie dla religijnych treści, które przyniosło Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa oraz na konieczność przeprowadzenia wzmożonej pracy duszpasterskiej mającej na celu przede wszystkim pogłębienie wiedzy wiernych na temat treści biblijnych i przesłania wielkanocnego.

Keywords

PL

Wielkanoc; Polska; polskie zwyczaje ludowe; pobożność ludowa

EN

Easter; Poland; Polish folk customs; popular devoutness

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
• Journal: Studia Elbląskie
• Year: 2020
• Volume: 21
• Pages: 273-293

Dates

published

2020

Contributors

author

Marta Kowalczyk

• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej

• https://orcid.org/0000000173732227

References

• Boniecki A., Goc A., Moja i Twoja nadzieja, „Tygodnik Powszechny” nr 17 – 18 (3694 – 3695)/2020, dostęp online: 25. 04. 2020.
• Bystroń J. S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce, t. 2: Wiek XVI – XVIII, Warszawa 1960.
• Czerwik S., Teologia odnowionych błogosławieństw, „Roczniki Teologiczne” t. XLV, z. 8 (1998), s. 193 – 201.
• De benedictionibus. Rituale romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II, Libreria Editrice Vaticana, 2013.
• Draguła A., Kościół na kwarantannie, „Tygodnik Powszechny” nr 17 – 18 (3694 – 3695)/2020, dostęp online: 25. 04. 2020.
• Gołębiowski Ł., Lud polski, jego zwyczaje, zabobony, Warszawa 1830.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1995.
• Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, oprac. J. Pollak, Wrocław 1951.
• Kodeks Prawa Kanonicznego, red. K. Dynarski, Poznań 1984.
• Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii. Zasady i wskazania, (= DPLiL), Poznań 2003.
• Konieczny M., Wielki Czwartek, w: EK, t. 20, Lublin 2014, kol. 506 – 507.
• Konstytucja o Liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, (= KL), w: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, red. M. Przybył, Poznań 2002, s. 48 – 78.
• Kopeć J. J., Błogosławieństwa w polskiej tradycji religijnej, „Roczniki Teologiczne” t. XLV, z. 8 (1998), s. 206 – 236.
• Krakowiak C., Sakramentalia i błogosławieństwa w liturgii Kościoła, Lublin 2015.
• Kuchowicz Z., Obyczaje Staropolskie XVII – XVIII wieku, Łódź 1975.
• Kupisiński Z., Wielkanoc. W folklorze, w: EK, t. 20, Lublin 2014, kol. 502 – 504.
• Lijka K., Wielki Piątek, w: EK, t. 20, Lublin 2014, kol. 508 – 510.
• Mrowiec M., Kraków. Wielka Sobota w czasie pandemii. Święcenie online, a pod Krakowem błogosławieństwo pokarmów z samochodu, „Gazeta Krakowska”, dostęp online 24. 04. 2020.
• Nowak W., Zarys liturgii Kościoła domowego, Olsztyn 2000.
• Nowak W., Odnowiona liturgia błogosławieństw celebrowanych w Kościele domowym, „Communio” 7 (1987) nr 6 (42), s. 107 – 118.
• Obrzędy błogosławieństw dostosowane do zwyczajów diecezji polskich (= OBł), t. I i II, Katowice 1994.
• Ogrodowska B., Witaj dniu uroczysty. Wielkanoc w Polsce. Tradycje, obrzędy i zwyczaje, Warszawa 2007.
• Ogrodowska B., Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce, Warszawa 2001.
• Pisarzak M., Błogosławieństwa stołu, „Roczniki Teologiczne” t. XLV, z. 8 (1998), s. 321 – 328.
• Pojasek P., Święcenie pokarmów? Czas je „odczarować”, „Gość Niedzielny” dostęp online: 25. 04. 2020.
• Ryś G., Pobożność ludowa na Ziemiach Polskich w Średniowieczu. Próba Typologii, Szczecin 1995.
• Szustak A., Sobczyk K., Błogosławieństwo ma moc czyli o sile Twojego słowa, Kraków 2012.
• Szymanderska H., Polska Wielkanoc, Warszawa 2006.
• Usiądek J., Rok liturgiczny w rodzinie. Tradycja i obrzędy, Olsztyn 1998.
• Ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 90). Wańkowicz M., Szczenięce lata, Kraków 1987.
• Wąsowicz H., Wielkanoc. W komputystyce, w: EK, t. 20, Lublin 2014, kol. 504 – 505.
• Wodzicki S., Wspomnienia z przeszłości od r. 1768 do r. 1840, „Czas” [krakowski], 1873, nr 68, s. 2.
• Wojtal T., Początek nowego roku katechetycznego w katedrze, dostęp online: 13. 09. 2020.
• Wysocki J. bp, Rytuał rodzinny. Aby rodzina była bardziej Kościołem, Olsztyn 1989.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2147358