Odzienie rekluz według średniowiecznych „Reguł dla pustelnic” a ubiór bł. Doroty z Mątów

• Authors: Marta Kowalczyk

Title variants

EN

Recluses’ clothing according to the medieval ‟Rules for hermits” and the knowledge from source writings about the clothing of bl. Dorothea of Montau

Abstracts

EN

A medieval life in seclusion led by lay recluses was known and respected in accordance with applicable provisions of "Rules". All rules discussed in the publication were rooted in the "Rule" written in about 540 AD by Saint Benedict of Nursia for monks in Monte Cassino. His recommendations concerning proper clothing were presented in the first part of this elaboration. Next, requirements related to recluses’ clothing were discussed. These include "RegulaSolitariorum" written in the IX century by Grimlaico, "De "institutione inclusarum" by Saint Aelred of Rievaulx and "Ancrene Wisse". Later come records from source documents of John of Kwidzyn who provided its works with information on the clothing of blessed Dorothea of Montau who on 2 May 1393 was officially let into and locked in her hermitage, located inside the cathedral of Kwidzyn, in the south part of the lower choir. The source documents prove that blessed Dorothea, living in seclusion, had a coat, coif and sheepskin coat, which corresponds to the requirements of the aforementioned "Rules" for anchoresses, recluses. Blessed Dorothea also had her footwear, yet usually walked barefooted to mortify her body. Based on familiarization with clothing principles specified in Rules applicable to recluses and confrontation of these guidelines with information on clothing of blessed Dorothea of Montau, as presented in the source documents, it is possible to emphasize the care given by the representatives of the Order of Teutonic Knights and the bishop of Pomesania to make sure regulations and recommendations of the Church with reference to the mystic ofKwidzyn were strictly followed. Details

PL

Praktykowana w średniowieczu forma życia pustelniczego, jaką podejmowali świeccy rekluzi i rekluzy, była znana i praktykowana zgodnie z obowiązującymi przepisami zawartymi w "Regułach". Wszystkie omówione w publikacji reguły zakorzenione były w Regule napisanej ok. 540 roku przez św. Benedykta z Nursji dla mnichów na Monte Cassino. Jego zalecenia dotyczące właściwego odzienia zostały przedstawione w pierwszej części tego opracowania. Następnie omówione zostały wymagania dotyczące ubioru rekluz, które zawierają: Regula Solitariorum napisana w IX wieku przez Grimlaico, De institutione inclusarum św. Aelreda z Rievaulx oraz Ancrene Wisse. Następnie przedstawiono zapisy z pism źródłowych Jana z Kwidzyna, który pozostawił na stronicach swoich dzieł informacje dotyczące ubioru bł. Doroty z Mątów po tym, jak 2 maja 1393 roku została uroczyście wprowadzona i zamknięta w pustelni, która znajdowała się wewnątrz kwidzyńskiej katedry, po południowej stronie dolnego chóru. Z pism ródłowych wynika, że bł. Dorota żyjąc w zamknięciu w pustelni posiadała płaszcz, czepiec i kożuch, co koreluje w wymogami przywołanych reguł dla pustelnic, rekluz. Bł. Dorota posiadała również obuwie, choć zazwyczaj, aby umartwiać ciało chodziła boso. Zapoznanie się z zasadami ubioru zamieszczonymi w "Regułach" przeznaczonych dla rekluz i skonfrontowanie tych wytycznych z informacjami dotyczącymi ubioru bł. Doroty z Mątów pozostawionymi w pismach źródłowych umożliwia uwydatnienie troski przedstawicieli Zakonu krzyżackiego oraz biskupa pomezańskiego o to, aby przepisy i zalecenia Kościoła w odniesieniu do kwidzyńskiej mistyczki były skrupulatnie przestrzegane.

Keywords

PL

pustelnice; reguły dla pustelnic; średniowiecze; bł. Dorota z Mątów

EN

hermits; rules for hermits; Middle Ages; Bl. Dorothea of Montau

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
• Journal: Studia Elbląskie
• Year: 2022
• Volume: 23
• Pages: 37-53

Dates

published

2022

Contributors

author

Marta Kowalczyk

• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej

• https://orcid.org/0000000173732227

References

• Acta Sanctorum. Octobris, t. XIII, Paryż 1883.
• Aelred z Rievaulx, Reguła dla pustelnicy. Modlitwa pastoralna tł. M. Czubak, Kęty 2012.
• Akta procesu kanonizacyjnego Doroty z Mątów od 1394 do 1521. Z krytycznego wyd. R. Stachnika; A. Birch-Hirschfeld Triller, J. Westpfahl, tłum. J. Wojtkowski, Olsztyn 2014.
• Ancrene Wisse. Guide for Anchoresses, https://www.bsswebsite.me.uk/History/AncreneRiwle/AnchoressesRule.pdf (17. 05. 2022).
• Bałczewski K., Aelred św., EK, t. 1, k. 122.
• Benedykt XVI, Julianna z Norwich. Katecheza 1. 12. 2010, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/audiences/2010/documents/hf_ben-xvi_aud_20101201.html (13. 05. 2022).
• Benedykt XVI, Samotność wypełniona Bogiem, Audiencja generalna: Watykan 1 grudnia 2010, https://papiez.wiara.pl/doc/682713.Samotnosc-wypelniona-Bogiem (19. 05. 2022).
• Benedykt z Nursji, Reguła, https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TS/regula_osb_01.html (12. 05. 2022).
• Berkey-Abbott K., Of the world but cloistered, Living Lutheran, https://www.livinglutheran.org/2014/05/world-cloistered/ (13. 05. 2022).
• Bider M., Kształtowanie się pojęcia pustelnika, czyli anachorety, w świetle kodyfikacji prawa Kościoła łacińskiego po Soborze Watykańskim II, Roczniki Nauk Prawnych 28/2018 nr 4, s. 159 – 177.
• Brzozecki S., Pustelnicy, EK, t. XVI, k. 934.
• Centrum pomocy duchowej „ante litteram”. O Juliannie z Norwich opowiada Ferdinando Cancelli, OR 11/2015, s. 60 – 61.
• Feuillet M., Leksykon Symboli Chrześcijańskich, tłum. M. Paleń, Poznań 2006.
• Grabowska-Lysenko A., O „podsuniętych bucikach” i „ułomkach zamurowania” – kwidzyńskich pamiątkach życia bł. Doroty z Mątowów, „Schody. Kwartalnik kwidzyńskiego Towarzystwa Kulturalnego” Rok XX, nr. 1/81, 2/82, 3/83, 4/84 2020 r., s. 5 – 12.
• Groń R., Pisma duchowe Aelreda z Rievaulx, ZN KUL R. 49, nr 1(2006), s. 47 – 78.
• Groń R., „Spór o Aelreda”. W poszukiwaniu prawdziwego oblicza Aelreda z Rievaulx, Kęty 2005.
• Holstenii Lucae, Codex regularum monasticarum et canonicarum, Augustæ Vindelicorum: Sumptibus Ignatii Adami & Francisci Antonii Veith bibliopolarum 1759.
• Jan z Kwidzyna, Żywot Doroty z Mątów, tłum. J. Wojtkowski, Lublin 2012.
• Julianna z Norwich, Wszystko będzie dobrze… Objawienia Julianny z Norwich, tł. P. Plichta, Kraków 2020.
• Kalendarz liturgiczny. Kościół Episkopalny, https://www.episcopalchurch.org/glossary/julian-of-norwich/; (13. 05. 2022).
• Kodeks Prawa Kanonicznego, przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1994.
• Kowalczyk M., Bł. Dorota z Mątów, Poznań 2018.
• Kowalczyk M., Idee zawarte w traktacie o ośmiu błogosławieństwach Jana z Kwidzyna a drogi duchowe patronki diecezji elbląskiej – Doroty z Mątów, w: Srebrny jubileusz diecezji elbląskiej. Tradycja. Struktury. Ludzie, red. W. Zawadzki, Elbląg 2018, s. 21 – 38.
• Kowalczyk M., Święta Brygida Szwedzka i jej przesłania religijne w świetle objawień zawartych w Revelationes, Górna Grupa 2015.
• Kowalczyk M., Święta Julianna od Bożego Ciała, Kraków 2017.
• L’abbé Pavy, Les Recluseries, Lyon 1875, s. 83 – 94.
• Leyser H., Medieval Women: a Social History of Women in England 450 – 1500, Londyn 2002.
• Licence T., Hermits and Recluses in English Society 950–1200, Oxford 2013.
• Majewski M., Mieszkanie Chwały. Teologia sanktuarium Izraela na pustyni (Wj 25 – 31 i 35 – 40), wydana praca doktorska, Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2008.
• Margery Kempe, The Book of Margery Kempe, A Facsimile and Documentary Edition, red. J. Fredell, http://english.selu.edu/humanitiesonline/kempe/ (14. 05. 2022).
• Ramirez J., Julian of Norwich: A very brief history, Londyn 2016.
• Richard Rolle. British mystic, w: Britannica, https://www.britannica.com/biography/Richard-Rolle (15. 05. 2022).
• Saj M., Prawno-teologiczne aspekty konsekracji zakonnej, Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny 49 (2006)/3 – 4, s. 3 – 19.
• Starowieyski M., Czego mogą nas nauczyć ojcowie pustyni?, Kraków 2020.
• Szczur P., Referat wygłoszony na spotkaniu Podkomisji KEP ds. Indywidualnych Form Życia Konsekrowanego, Centrum Promocji IFŻK oraz diecezjalnych referentów ds. IFŻK, Siedlce, 12 marca 2016 r., http://www.ifzk.episkopat.pl/dokumenty/pustelnicy_2016.pdf (14. 05. 2022).
• Szewczul B., Recenzja: Aelredo di Rievaulx, Regola delle recluse (a cura di D. Pezzini), Paoline Editoriale Libri, Milano 2003, ss. 231, „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny” R. 49, nr 1/2 (2006), s. 310 – 314.
• The Anchores, http://theanchoressonline.com/2008/06/02/questions-comments-from-theemail/ (16. 05. 2022).
• Wellesley M., The life of the anchoress, https://www.bl.uk/medieval-literature/articles/thelife-of-the-anchoress (16. 05. 2022).

Identifiers

Biblioteka Nauki

2154368