Duszpasterstwo wojskowe wyznania prawosławnego Okręgu Korpusu I w latach 1922–1939. Wybrane zagadnienia

• Authors: Jerzy Grzybowski

Title variants

EN

Orthodox military ministry in 1st Corps District in 1922–1939. Selected issues

RU

Православное военное духовенство в округе 1-го Корпуса в 1922–1939 годах

Abstracts

EN

The armed forces of the Second Polish Republic were a true mosaic of nations and denominations. The second largest religious group in the army after the Catholics were members of the Orthodox church. The majority of Orthodox military personnel belonged to the units of the District Corps no. 1 (Warsaw). Pastoral care over those people was taken by a team of Orthodox military chaplains led by the archpriest. The military clergy had to face numerous problems, one of the most important being the the lack of garrison churches, especially in Warsaw. In the 1920s the problem was attempted to be solved by handing over the former Russian Orthodox churches to the Orthodox military clergy. Talks between state and local authorities on one side and representatives of the army and religious denominations on the other did not bring the expected results. The lack of garrison temples caused many difficulties in the pastoral work.

RU

Вооружённые силы 2-й Польской Республики представляли собой настоящую национальную и религиозную мозаику. Второй (после католиков) по численности религиозной группой были православные. Наибольшее число военнослужащих православного вероисповедания было, среди прочих, в отделениях Округа I Корпуса (Варшава). Военное духовенство было вынуждено столкнуться с множеством проблем, среди которых наиважнейшей проблемой был недостаток гарнизонных храмов. В особенности это касалось Варшавы. В двадцатых годах были предприняты попытки решить эту проблему путём передачи военному духовенству православного вероисповедания некогда русских церквей. Переговоры между центральными и местными властями, представителями армии с участием духовенства отдельных религиозных концессий, однако, не принесли ожидаемых результатов. Нехватка гарнизонных храмов была причиной многих трудностей пасторской работы.

PL

Siły zbrojne II Rzeczypospolitej stanowiły prawdziwą mozaikę narodowościową i religijną. Drugą (po katolikach) co do liczebności grupą wyznaniową w wojsku byli prawosławni. Najwięcej wojskowych wyznania prawosławnego skupiały m.in. oddziały Okręgu Korpusu nr I (Warszawa). Opiekę duchowną nad tymi ludźmi sprawował zespół kapelanów wojskowych wyznania prawosławnego z ks. protoprezbiterem na czele. Duchowieństwo wojskowe musiało zmierzyć się z wieloma problemami, z których jednym z najważniejszych był brak świątyń garnizonowych. Dotyczyło to zwłaszcza Warszawy. W latach dwudziestych problem ten próbowano rozwiązać poprzez przekazanie na potrzeby duszpasterstwa wojskowego wyznania prawosławnego byłych cerkwi rosyjskich. Rozmowy pomiędzy władzami państwowymi i samorządowymi, przedstawicielami wojska z udziałem duchowieństwa poszczególnych konfesji religijnych nie przyniosły jednak oczekiwanych rezultatów. Brak świątyń garnizonowych przysparzał wiele trudności w pracy duszpasterskiej.

Keywords

PL

II Rzeczpospolita; prawosławie; Warszawa; cerkiew garnizonowa

EN

Second Polish Republic; Orthodox Church; Warsaw; Garrison Orthodox Church

RU

2-я Польская Республика; православие; Варшава; гарнизонная церковь

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2016
• Volume: XVII (LXVIII)
• Issue: 2-3 (256-257)
• Pages: 119-144

Dates

published

2016

Contributors

author

Jerzy Grzybowski

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/000000027359487X

References

• Bohm T., Organizacja wojskowej służby duszpasterskiej wyznań niekatolickich w II Rzeczypospolitej Polskiej, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1993, nr 4.
• Grzybowski J., Białorusini w polskich regularnych formacjach wojskowych w latach 1918–1945, Warszawa 2007.
• Grzybowski J., Duszpasterstwo prawosławne w Wojsku Polskim podczas wojny z bolszewicką Rosją, 1919–1920, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2011, nr 4.
• Grzybowski J., Duszpasterstwo wojskowe wyznania prawosławnego na terenie Okręgu Korpusu IX w latach 1921–1939 [w:] Kresy, granice i pogranicza w historii wojskowej, Rzeszów 2014.
• Grzybowski J., Duszpasterstwo wojskowe wyznania prawosławnego przy Dowództwie Okręgu Korpusu nr V (Kraków) w latach 1925–1939 [w:] Wojna w Europie Środkowo-Wschodniej z perspektywy interdyscyplinarnej, Warszawa 2015.
• Jeszczo odna radost, „Woskriesnoje Cztienije” 1926, nr 29.
• Kęsik J., Praca oświatowo-wychowawcza wśród mniejszości narodowych w Wojsku Polskim 1918–1939 [w:] Mniejszości narodowe i wyznaniowe w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939. Zbiór studiów, red. Z Karpus, W. Rezmer, Toruń 2001.
• Kowalski T. A., Kwestie narodowościowe podczas wcielenia poborowych do wojska (1918–1939) [w:] Mniejszości narodowe i wyznaniowe w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939. Zbiór studiów, red. Z Karpus, W. Rezmer, Toruń 2001.
• Krotofil M., Ukraińcy w Wojsku Polskim w okresie międzywojennym [w:] Mniejszości narodowe i wyznaniowe w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939. Zbiór studiów, red. Z Karpus, W. Rezmer, Toruń 2001.
• M. Hajduczenia, Prawosławne duszpasterstwo wojskowe w II Rzeczypospolitej (na przykładzie DOK VIII Toruń) [w:] Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich, Lublin 2004.
• Mironowicz A., Kościół prawosławny w Polsce, Białystok 2006.
• Odziemkowski J., Służba duszpasterska Wojska Polskiego 1914–1945, Warszawa 1998.
• Papierzyńska-Turek M., Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918–1939, Warszawa 1989.
• Paszkiewicz P., Pod berłem Romanowów. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815–1915, Warszawa 1991.
• Przeciszewski P., Warszawa. Prawosławie i rosyjskie dziedzictwo, Warszawa 2011.
• Rezmer W., Służba duszpasterska Wojska Polskiego w 1939 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1993, nr 1.
• Rezmer W., Stanowisko i udział Ukraińców w niemiecko-polskiej kampanii 1939. [w:] Polska Ukraina: trudne pytania, t. 4, Warszawa 1999; A. Rukkas, Uczast’ ukrajinciwkontraktnych oficeriw polskoj armii u weresnewij kampanii 1939 r., „Kyiwśka Starowyna” 2002, nr 3.
• Sokoł K., Sosna A., Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915, Białystok 2011.
• Titowicz G., Chramy armii i fłota. Istoriko-statisticzeskoje opisanije, Piatigorsk 1913.
• W Teratynie zapadła cisza. Wspomnienia o ojcu Bazylim Martyszu, „Przegląd Prawosławny” 2000, nr 5.
• Waszkiewicz Z., Duszpasterstwo w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939), Toruń 2000.
• Waszkiewicz Z., Duszpasterstwo wojskowe na terenie Dowództwa Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu [w:] Mniejszości narodowe i wyznaniowe w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939. Zbiór studiów, red. Z Karpus, W. Rezmer, Toruń 2001.
• Wróblewski W., Duszpasterstwo mniejszości religijnych w Wojsku Polskim w latach 1918–1939 [w:] Białoruś, Czechosłowacja, Litwa, Polska, Ukraina. Mniejszości w świetle spisów statystycznych XIX–XX w., Lublin 1996.

Identifiers

Biblioteka Nauki

1925387