Zachowania honorowe podczas działań wojennych na Śląsku w latach 1806–1807 i 1813 na wybranych przykładach

• Authors: Jarosław Szymański

Title variants

EN

Selected examples of honorable behavior during wartime activities in Silesia in 1806–1807 and 1813

RU

Самоотверженность и багородство во время военных действий в Силезии в 1806–1807 и в 1813 годах на избранных примерах

Abstracts

EN

The army is an institution especially connected with the concept of honor. From the 16th to the 19th century there was no significant difference between honor and duty. Arousing a sense of honor was a method of enforcing discipline among the units, raising their morale and bringing the group of fighters together. Military honor has evolved, although some principles, such as loyalty, courage, fidelity, discipline, dedication, have remained unchanged. It is difficult to define the notion of an “honorable behavior” at the beginning of the 19th century because there are no normative sources concerning this period that are indispensable for thorough discussions – there were no codes of honor then, such as we know from the 20th century, whereas military regulations and lawbooks marginalized those issues, and later approached them too broadly. In this text a selection of honorable behaviors in Silesia during the Napoleonic Wars was presented. This period abounded in examples of courage, respect for the enemy, trust in the words of honor, as well as of battle cruelty, plunder, etc. I tried to highlight herein the examples of the honorable – at least in the opinion of the participants of the given events – behaviors, although since there was no definition, the selection had to be, perforce, subjective.

RU

Армия является учреждением, которое прежде всего ассоциируеся с честью. В период с XVI до XIX в. не было особой разницы между честью и обязательствами. Пробуждение чувства чести было методом укрепления дисциплины и поднятия боевого духа в подразделениях, а также помогало сплочению групп военнослужащих. Понятие воинской чести эволюционировало, хотя определённые основы, такие понятия как преданность, отвага, верность, дисциплина остались неизменными. Тяжело дать определение понятия „хранить честь” в начале XIX в., поскольку не хватает нормативных источников для этого периода времени, необходимых для точных исследований – тогда не существовало кодексов чести, которые нам известны с XX в., кроме того, военные регламенты и уставы трактовали эти вопросы поверхностно, а временами, слишком широко. В данном тексте были представлены поведения чести, которые имели место в Силезии в период наполеоновских войн, когда проявлялись многочисленные примеры отваги, уважения к противнику, веры в слово чести, а также жестоких битв, грабежей и т.д. Я постарался здесь обратить внимание на примеры поведения чести, которые часто были таковыми по мнению их участников, хотя при отсутствии определения выбор конечно должен был быть субъективным.

PL

Wojsko jest instytucją szczególnie powiązaną z honorem. W okresie od XVI do XIX w. nie było znaczącej różnicy pomiędzy honorem a obowiązkiem. Budzenie poczucia honoru było sposobem, by przeforsować dyscyplinę w oddziałach oraz podnieść ich morale, służyło także integrowaniu grupy wojowników. Honor wojskowy podlegał ewolucji, choć pewne zasady, takie jak lojalność, odwaga, wierność, dyscyplina, poświęcenie pozostały niezmienne. Trudno o definicję „zachowania honorowego” na początku XIX w., bowiem dla tego okresu brakuje źródeł normatywnych niezbędnych dla precyzyjnych rozważań – nie istniały wówczas kodeksy honorowe, jakie znamy z XX w., zaś regulaminy wojskowe i zbiory praw kwestie te traktowały marginalnie, a z czasem zbyt szeroko. W niniejszym tekście przedstawione zostały wybrane zachowania honorowe, które miały miejsce na Śląsku w okresie wojen napoleońskich, kiedy liczne były przykłady odwagi, szacunku dla przeciwnika, wiary w słowo honoru, a także okrucieństwa bitewnego, grabieży etc. Starałem się tutaj zwrócić uwagę na przykłady zachowań honorowych, które takimi były często w mniemaniu ich uczestników, choć wobec braku definicji wybór siłą rzeczy musiał być subiektywny.

Keywords

PL

honor; zachowania honorowe; okres napoleoński; działania wojenne; Śląsk

EN

honor; honorable behaviors; Napoleonic period; military action; Silesia

RU

честь; поведение чести; наполеонский период; военные действия; Силезия

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2016
• Volume: XVII (LXVIII)
• Issue: 2-3 (256-257)
• Pages: 35-50

Dates

published

2016

Contributors

author

Jarosław Szymański

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000254349385

References

• Bergmayr I. F., Kriegsartikel für die kaiserlich konigliche Armee mit allen ubrigen osterreichischen Militär Strafgesetzen, Wien 1835.
• Białkowski A., Pamiętniki starego żołnierza (1806–1814), wyd. W. Tokarz, Warszawa 1903.
• Bocheński J. M., De virtute militari. Zarys etyki wojskowej, Kraków 1993.
• Boller P. F., George Jr., J., They never said it: a book of fake quotes, misquotes, and misleading attributions, New York 1989.
• Broekere S., Pamiętniki z wojny hiszpańskiej 1808–1814, Warszawa 1877.
• Bujko M., Kampania na Śląsku i bitwa nad Kaczawą, Oświęcim 2014.
• Constitutionum Prussico-Brandenburgensium praecipue Marchicarum oder Neue Sammlung Königl. Preus. und Churfurstl. Brandenburgischer sonderlich in der Chur und Mark-Brandenburg publizirten und ergangenen Verordnungen, Berlin 1822.
• Crowdy T., Napoleon’s Infantry Handbook. An Essential Guide to life in the Grand Army, Barnsley 2015.
• Dobiecki W., Pismo pułkownika Wojciecha Dobieckiego do ś.p. jenerała Kazimierza Tańskiego jako pamiętnik o pułku jazdy Legionów, 1808–1812, „Czas: dodatek miesięczny” 1859, t. XV.
• Fredro A., Trzy po trzy. Zapiski starucha, Warszawa 1880.
• Gesetz-Sammlung für die koniglichen preussischen Staaten 1844, Berlin 1845.
• Guinier A., L’honneur du soldat: Ethique martiale et discipline guerriere dans la France des Lumieres, Champ Vallon 2014.
• Handbuch der preussischen Geschichte: Vom Kaiserreich zum 20. Jahrhundert und grosse Themen der Geschichte Preussens, t. 3, red. W. von Neugebauer, Berlin-New York 2001.
• Hopfner E. von, Wojna lat 1806–1807. Część druga. Kampania 1807 roku, t. 3, Oświęcim 2015.
• Hopfner E. von, Wojna lat 1806–1807. Część pierwsza. Kampania 1806 roku, t. 1 i 2, Oświęcim 2013–2014.
• Jarmoszko S., Kultura honoru w procesie socjalizacji zawodowej wojskowych, „Colloquium” 2014, nr 2.
• Jarymowicz R., Historia kawalerii. Od jazdy klasycznej do pancernej, Warszawa 2012.
• Knoblich A., Chronik von Lahn und Burg Lahnhaus am Bober, Breslau 1863.
• Koischwitz O., Sacken und Horn. Die Kampfe der Russen und Preuβen vor und nach der Katzbachschlacht bei Bunzlau am Bober, Buntzlau 1913.
• Kraffert A. H., Chronik von Liegnitz. Th. 3, Von Beginn der osterreichisch-bohmischen Periode bis zum Ende der Freiheitskriege 1675–1815, Liegnitz 1872.
• Kriegs-Geschichten aus den Jahren 1812, 1813 oder Darstellungen und Schilderungen aus den Feldzugen der Franzosen und der verbundeten Truppen, Sitten und Characterzuge aus Schlachten und Belagerungen…, t. 3, Breslau 1815.
• Laube H., Erinnerungen 1810–1840, t. 1, Wien 1875.
• Legnica. Zarys monografii miasta, red. S. Dąbrowski, Wrocław 1998.
• Ludwig U., Zimmermann J., Ehre und Pflichterfullung als Codes militarischer Tugend. Einfuhrende Bemerkungen [w:] Ehre und Pflichterfullung als Codes militarischer Tugend (Krieg in der Geschichte, t. 69), red. U. von Ludwig, M. Pohlmann, J. Zimmermann, Paderborn 2014.
• Malicki P., Wielka Armia Napoleona na Śląsku 1806–1808, Racibórz 2009.
• Memoiral de l’officier de l’Infanterie, t. 1, Paris 1813.
• Olczak M., Kampania 1813. Śląsk i Łużyce, Warszawa 2004.
• Olejniczak A., Ludność zachodniej części Dolnego Śląska wobec postawy żołnierzy uczestniczących w kampaniach 1806/07 i 1813 roku, „Rocznik Jeleniogórski” 2006, t. 38.
• Olejniczak A., Obciążenia wojenne w zachodniej części Dolnego Śląska podczas kampanii 1806/07 i 1813 roku, Bolesławiec 2009.
• Olejniczak A., Wielka Armia na Dolnym Śląsku w 1813 roku, Oświęcim 2014.
• Pelizaeus L., Die zentraleuropaische Entwicklung der Begriffe „Ehre”, „Disziplin” und „Pflicht” im Spigel von Militärschriftstellern und Reglements 1500–1808 [w:] Ehre und Pflichterfullung als Codes militarischer Tugend (Krieg in der Geschichte, t. 69), red. U. von Ludwig, M. Pohlmann, J. Zimmermann, Paderborn 2014.
• Prądzyński I., Pamiętnik historyczny i wojskowy o wojnie polskorosyjskiej w roku 1831, Warszawa 1894.
• Reglement für die konigl. preusische Infanterie, Wien 1785.
• Ruff J. R., Violence in Early Modern Europe 1500–1800, Cambridge 2006.
• Schlesische Kriegstagebucher aus der Franzosenzeit, 1806–1815, red. H. von Granier, Breslau 1904.
• Scholz H., Löwenberg im Jahre 1813. Eine Erzahlung der Ereignisse und Begebenheiten die sich in dem denkwurdigen Jahre nationaler Erhebung in Lowenberg und Umgegend abgespielt haben, Löwenberg 1909.
• Schreiber F., Geschichte und Topographie der Stadt Wohlau, Wohlau 1843.
• Seelhorst F. von, Das Heerwesen des Preussischen Staats, Erfurt 1841.
• Szyndler B., Pojedynki, Warszawa 1987.
• Tarczyński A., Kodeks i pistolet. O niektórych przejawach honoru w międzywojennej Polsce, Bydgoszcz 1997.
• Wałbrzych. Zarys monografii miasta na tle regionu, red. S. Michalkiewicz, Wrocław 1993.
• Wojna twierdz na Śląsku 1806–1807 w świetle pamiętników, red. J. Szymański, Katowice 2008.
• Wspomnienia Jenerała Klemensa Kołaczkowskiego, ks. 2, od roku 1813 do 1820, Kraków 1899.
• Wurffel J. F. E., Erste vollstandige Chronik der Stadt Freiburg alter und neuer Zeit, Freiburg 1841, t. 2.
• Zielsdorf F., Militärische Erinnerungskulturen in Preusen im 18. Jahrhundert: Akteure – Medien – Dynamiken, Gottingen 2016.
• Zur Geschichte des ehemaligen ostpreusischen National-Kavallerie-Regiments in den Feldzugen von 1813 und 1814. Mittheilungen aus den Tagebuchern und Erinnerungen eines freiwilligen, Leipzig 1846.

Identifiers

Biblioteka Nauki

1921596