Pierwszy projekt ustanowienia dnia 11 listopada Narodowym Świętem Niepodległości

• Authors: Piotr Podhorecki , Anna Turza

Title variants

EN

The first proposal of establishing November 11 as the National Independence Day

RU

Первый проект провозглашения дня 11 ноября Национальным днем независимости

Abstracts

EN

The proposal of establishing November 11 as the Polish Liberation Day, stored in the Central Military Archives of the Military Historical Bureau of Lieutenant-General Kazimierz Sosnkowski, is the first document clearly determining on which day the Republic of Poland regained independence. Although the project fell through after heated debates on the Presidium of the Council of Ministers, it indicates that already then – little more than eight months after 11th November 1918 – the significance of the historic events that had happened was recognized. In view of the abundance of other proposals presented by various political parties and options, the one discussed here is important inasmuch as its actual realization – although initially unofficial – took place in the whole interwar period and was continued through anniversary articles in illegal underground pamphlets in the period of World War II and the so-called Polish People’s Republic. Nowadays – since 1989 – National Independence Day is celebrated festively on November 11. On the centenary of the historic events of 1918, it is therefore necessary to refer to the first proposal of establishing that day as a public holiday and remind the historic role of General Sosnkowski – the author of the project.

RU

Хранящийся в Центральном военном архиве Военного исторического бюро им. генерала брони Казимежа Соснковского, проект провозглашения 11 ноября „Праздником Освобождения Польши” является первым документом, ясно обозначающим, в какой день Речь Посполитая обрела независимость. И хотя проект не прошел проверку бурным обсуждением на президиуме Совета министров, это свидетельствует о том, что уже тогда – немногим более восьми месяцев спустя после 11 ноября 1918 г. – значимость исторических событий, которые имели место быть в тот день, была очевидна. Относительно всего многообразия других предложений со стороны политических партий и коалиций, этот проект был настолько важен, что его фактическая реализация – хотя поначалу и неофициально – пришлась на весь межвоенный период, а затем была продолжена с помощью издаваемых статей на страницах нелегального, конспиративного самиздата в период Второй мировой войны и во время существования Польской Народной Республики. В наши дни – с 1989 года – 11 ноября в Польше празднуется Национальный день независимости. По этой причине нам кажется необходимым напоминание к столетию исторических событий 1918 года о первом проекте провозглашения этого дня государственным праздником, а также о исторической роли генерала Соснковского – автора проекта.

PL

Przechowywany w Centralnym Archiwum Wojskowym Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego projekt ustanowienia 11 listopada „Świętem Wyzwolenia Polski” jest pierwszym dokumentem jasno określającym, w którym dniu Rzeczpospolita odzyskała niepodległość. Choć projekt upadł po burzliwych obradach na Prezydium Rady Ministrów, świadczy o tym, że już wtedy – niewiele ponad osiem miesięcy od 11 listopada 1918 r. – rozumiano doniosłość historycznych wydarzeń, które miały miejsce w tym dniu. Wobec mnogości innych propozycji, jakie zgłaszały rozmaite partie i stronnictwa polityczne, projekt ten jest o tyle ważny, że jego faktyczna realizacja – choć z początku nieoficjalnie – miała miejsce w całym okresie międzywojennym, a kontynuowana była poprzez artykuły rocznicowe na łamach nielegalnej konspiracyjnej „bibuły” w okresie II wojny światowej i podczas istnienia tzw. Polski Ludowej. Współcześnie – od 1989 r. – w dniu 11 listopada w Polsce uroczyście obchodzone jest Narodowe Święto Niepodległości. Z tego względu w stulecie historycznych wydarzeń 1918 r. konieczne jest nawiązanie do pierwszego projektu ustanowienia tego dnia świętem państwowym oraz przypomnienie historycznej roli generała Sosnkowskiego – autora projektu.

Keywords

PL

Narodowe Święto Niepodległości; generał Kazimierz Sosnkowski; odzyskanie niepodległości; 11 listopada; projekt ustawy

EN

National Independence Day; General Kazimierz Sosnkowski; regaining independence; November 11; bill proposal

RU

Национальный праздник независимости Польши; генерал Казимеж Соснковски; обретение независимости; 11 ноября; проект постановления

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2018
• Volume: XIX (LXX)
• Issue: 1-2 (263-264)
• Pages: 391-402

Dates

published

2018

Contributors

author

Piotr Podhorecki

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

author

Anna Turza

• Akademia Sztuki Wojennej

References

• „Krecik” (Kraków) 1985, nr 4.
• „Sygnał” (Kraków) 1984, nr 71.
• Dlaczego świętujemy dziesiątą rocznicę odzyskania Niepodległości, Warszawa 1928.
• Garlicki A., U źródeł obozu belwederskiego, Warszawa 1983.
• Jakubiak M. A., Prewencja władz PRL wobec organizatorów i uczestników nieoficjalnych uroczystości niepodległościowych [w:] Święto niepodległości – tradycja a współczesność, red. A. Stawarz, Warszawa 2003.
• Kaden-Bandrowski J., Piłsudczycy, Oświęcim 1915.
• Kirszak J., Generał Kazimierz Sosnkowski 1885–1969, Warszawa 2012.
• Kirszak J., Rys biograficzny [w:] K. Sosnkowski, Wybór pism, Wrocław 2009.
• Krzek-Lubowiecki M., Krakowski drugi obieg druków zwartych w latach 1977–1989 – próba ujęcia statystycznego, „Res Gestae. Czasopismo historyczne” 2016, nr 2.
• Michalska-Bracha L., Obchody rocznicy odzyskania niepodległości w Kielcach w okresie międzywojennym, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne” 2010, t. 10.
• Nartonowicz-Kot M., Spor o tradycje. Łódzkie obchody święta niepodległości w pierwszym dziesięcioleciu Polski Odrodzonej, „Rocznik Łódzki” 2014, t. LXII.
• Ponczek E., Tradycja trzeciomajowa. Legenda kościuszkowska. Symbolika 11 listopada. Z badań nad dziejami idei niepodległości Polski w latach II wojny światowej, Toruń 2011.
• Pudełek J., W drużynie Komendanta, Łomianki 2009.
• Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1995.
• Szumlas-Majzner I., 11 listopada w Częstochowie w Drugiej Rzeczypospolitej. Początek tradycji [w:] Tradycje 11 listopada w Częstochowie, red. R. Szwed, Częstochowa 2008.
• Tchorzewska-Hautt M., Obchody dnia niepodległości w Polsce w latach 1920–1988 [w:] Idea niepodległości i suwerenności narodowej w działaniu Polaków w kraju i na obczyźnie (1918–1988), red. M. Szczerbiński, Gorzów Wielkopolski 2000.
• Ustawa z dnia 15 II 1989 r. o ustanowieniu Narodowego Święta Niepodległości (DzU 1989, nr 6, poz. 34).
• Wachowska B., Od 11 listopada do 11 listopada czyli spory o symboliczne święto niepodległości Polski, Łódź 1995, („Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, nr 54).
• Wołos M., Józef Piłsudski i Marian Kukiel. Skomplikowane relacje w międzywojennym dwudziestoleciu, [w:] materiały pokonferencyjne „Historia – wojsko – polityka. Marian Kukiel (1885–1973) i jego dzieło” (w druku).
• Wróblewski R., Charakterystyka liczbowa prasy niezależnej z lat 1976–1990 [w:] Papierem w system. Prasa drugoobiegowa w PRL, red. M. Marcinkiewicz, S. Ligarski, Szczecin 2010.

Identifiers

Biblioteka Nauki

1925865