Polacy w oddziałach czetników Dražy Mihailovicia

• Authors: Piotr Żurek

Title variants

EN

Poles in Draža Mihailović’s Chetniks Forces

RU

Поляки в отрядах четников Дражи Михайловича

Abstracts

EN

Under the British influence, in the summer of 1943, a separate Polish military formation was created in Serbia, to cooperate with Chetniks under the command of general Mihailović. The formation consisted mostly of deserters from the Wehrmacht and workers who had run away from the Todt Organization. It was under the command of a cichociemni („Silent Unseen”) captain Józef Maciąg „Nash”, who was ordered to reconstruct in Serbia the Polish intelligence base „Drawa”. Both Maciąg and Mihailović tried to save their strength and waited for the creation of the second front in the Balkans. As this proved unacceptable for the British Government, which sought to develop the Polish formation and to make it take an active role in the war effort, the Polish forces had to start military operations quickly. In November 1943, the Polish forces in Serbia consisted of 200 soldiers. The situation drastically changed in early 1944, when Great Britain gave total support to Tito, and Mihailović demanded of Poles to take part in the fights against partisans. Obviously, it was completely unacceptable for the Polish government-in-exile based in London. The death of Captain Maciąg in unknown circumstances, on the run from German forces on 11 December 1943, also had dire consequences. This event eventually induced the Polish headquarters to order an evacuation of Polish soldiers from Serbia to Italy. Obviously, as the plan was not practical, only a small number of Polish soldiers were evacuated.

RU

Под влиянием британцев летом 1943 года при действующих в Сербии отрядах четников, подчиняющихся генералу Михайловичу, было создано отдельное польское боевое формирование. Оно состояло в основном из поляков, сбежавших из Организации Тодта, и дезертиров Вермахта. Отрядом руководил тихотёмный, капитан Юзеф Мачонг („Нэш”). Польскому командующему было также поручено восстановить в Сербии базы польской разведки „Драва”. Польская стратегия целиком совпадала с тактикой Михайловича (связанной с экономией сил и выжиданием открытия второго фронта на Балканах). Однако это вызвало недовольство британцев, которые стремились к расширению польского формирования и участию в битвах. Поэтому польский отряд очень быстро приступил к боевым действиям. В ноябре 1943 года польские силы в Сербии насчитывали более 200 солдат. Однако ситуация диаметрально изменилась в начале 1944 г., когда британцы начали поддерживать Тито, а Михайлович стремился к тому, чтобы поляки боролись с партизанами. Конечно, польские власти в Лондоне не могли этого принять. Настоящей катастрофой стала смерть Нэша, который 11 декабря 1943 г. погиб при невыясненных обстоятельствах в ходе немецкой облавы. Это событие повлияло на решение польского командования об эвакуации польских солдат из Сербии в Италию. Конечно, сам план был нереален, и эвакуировать удалось лишь небольшую группу поляков.

PL

Pod wpływem Brytyjczyków latem 1943 r. przy operujących w Serbii oddziałach czetnickich podległych generałowi Mihailoviciowi utworzono odrębną polską formacje bojową. Tworzyli ją głównie Polacy, którzy zbiegli z Organisation Todt oraz dezerterzy z Wehrmachtu. Oddziałem dowodził cichociemny, kapitan Józef Maciąg „Nash”. Polskiemu dowódcy nakazano także odbudowanie w Serbii bazy polskiego wywiadu „Drawa”. Polska strategia była całkowicie zbieżna z taktyką Mihailovicia oszczędzania sił i wyczekiwania na otwarcie drugiego frontu na Bałkanach. Spotkało się to jednak z niezadowoleniem Brytyjczyków, którzy dążyli do rozbudowania polskiej formacji i udziału w walkach. Dlatego też bardzo szybko polski oddział przystąpił do działań bojowych. W listopadzie 1943 polskie siły w Serbii liczyły przeszło 200 żołnierzy. Jednak sytuacja diametralnie się zmieniła z początkiem 1944 r., kiedy to Brytyjczycy zaczęli totalnie wspierać Tito, a Mihailović domagał się, aby Polacy walczyli z partyzantami. Oczywiście było to całkowicie nie do zaakceptowania dla polskich władz w Londynie. Prawdziwą katastrofą okazała się jednak śmierć „Nasha”, który 11 grudnia 1943 r. zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w niemieckiej obławie. Wydarzenie to zaważyło na decyzji polskiego dowództwa o ewakuacji polskich żołnierzy z Serbii do Włoch. Oczywiście sam plan był nierealny i tylko skromną grupę Polaków zdołano ewakuować.

Keywords

PL

czetnicy; Jugosławia; Serbia; Draža Mihailović; cichociemni; Tito

EN

Chetniks; Yugoslavia; Serbia; Draža Mihailović; Cichociemni („Silent Unseen”); Tito

RU

четники; Югославия; Сербия; Дража Михайлович; тихотёмные; Тито

• Publisher: Wojskowe Biuro Historyczne
• Journal: Przegląd Historyczno-Wojskowy
• Year: 2018
• Volume: XIX (LXX)
• Issue: 3-4 (265-266)
• Pages: 143-158

Dates

published

2018

Contributors

author

Piotr Żurek

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej

References

• Barker E., O nekim faktorima koji su uvjetovali britanske odluke u Jugoslaviji u razdoblju od 1941. do 1944. godine [w:] Britanska politika na Balkanu u II svetskom ratu, Zagreb 1978.
• Durka J., „Freston” – brytyjska misja wojskowa SOE w Polsce. Przygotowania – przebieg – fiasko, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 2007, z. 161.
• Grabowski W., „Agenci” SOE? Polscy spadochroniarze w okupowanej Europie, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2011. nr 8–9.
• Juchniewicz M., Gdzie był wróg tam walczyli Polacy, Warszawa 1980.
• Katuszewski Z., Kryptonim „Homolje”, Warszawa 1967.
• Kliszewicz L., Placówki wojskowej łączności kraju z centralą w Londynie podczas II Wojny Światowej, t. 6: Bazy w Belgradzie i Atenach, Warszawa–Londyn 2002.
• Kurcyusz J., Na przedpolu Jałty, Katowice 1995.
• Latkowska-Rudzińska H., Łączność zagraniczna Komendy Głównej Armii Krajowej 1939–1944. Odcinek „Południe”, Lublin 1985.
• Mazur G., Kontakty polsko-jugosłowiańskie w czasie II wojny światowej, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 2000, z. 132.
• Mercik W. S., Próby zorganizowania oddziałów polskich na Bałkanach, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 2002, z. 139.
• Milunović M., Sa kapetanom Nešom u Beogradu, Štokholm 1990.
• Nikolić K., Istorija Ravnogorskog pokreta, t. 1, Beograd 2014.
• Pogodowski M., Czetnicy znad Wisły, „Polska Zbrojna” 2011, nr 35 (761).
• Poljski četnik ponovo u Srbiji, „Pogledi” (Kragujevac) 2004, nr 264.
• Protasiewicz M., Notatka dla Naczelnego Wodza (14 X 1943) [w:] T. Dubicki, Bazy wojskowej łączności zagranicznej ZWZ-AK w latach 1939–1945. Studia i materiały, Częstochowa 2000.
• Roberts W. R., Tito, Mihailovic and the allies 1941–1945, Durham 1987.
• Rutam D., Pucanj u prazno, Beograd 2004.
• Rutyna Z., Jugosławia na arenie międzynarodowej 1943–1948, Warszawa 1981.
• Samardžić M., General Draža Mihailović i opšta istorija četničkog pokreta, t. 5, Kragujevac 2010.
• Stafford D., Wielka Brytania i ruch oporu w Europie (1940–1945), Warszawa 1984.
• Teheran – Jałta – Poczdam. Dokumenty konferencji szefów rządów trzech wielkich mocarstw, Warszawa 1970.
• Terzić M., Prilozi za istoriju jugoslovensko-poljskih odnosa u Drugom svetskom ratu [w:] Jugoslovensko-poljski odnosi u XX veku, Beograd 2015.
• Tomasevich J., Četnici u drugom svjetskom ratu, Zagreb 1979.
• Tucholski J., Spadochroniarze, Warszawa 1991.
• Vilijams H., Padobranci, patrioti i partizani, Beograd 2009.
• Walker J., Polska osamotniona. Dlaczego Wielka Brytania zdradziła swojego najwierniejszego sojusznika?, Kraków 2010.
• Zacharias M., Jugosławia w polityce Wielkiej Brytanii 1940–1945, Wrocław 1985.
• Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije, t. XIV, z. 3, Beograd 1983.
• Żaroń P., Generał Władysław Sikorski. Żołnierz, mąż stanu, Naczelny Wódz 1939–1943, Toruń 2003.
• Żuerk P., Poljaci u četničkim odredima Draže Mihailovića [w:] Jugoslavija i Poljska u XX veku, red. M. Pavlović, A. Zaćmiński, P. Wawryszuk, Beograd 2017.

Identifiers

Biblioteka Nauki

1926839