Problem wykładni ‘celu świadczenia’ w rozumieniu art. 410 § 2 polskiego kodeksu cywilnego – argumenty historyka prawa rzymskiego

• Authors: Marek Sobczyk

Title variants

EN

The problem of interpretation of “purpose of the performance” within the meaning of art. 410 § 2 of Polish civil code – arguments of the historian of Roman law

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wykładnia „celu świadczenia” w rozumieniu art. 410 § 2 kodeksu cywilnegojest jednym z najtrudniejszych problemów prawnych współczesnej instytucjibezpodstawnego wzbogacenia. Zgodnie z pierwszą koncepcją cel świadczeniapowinien być interpretowany wąsko jako świadczenie wzajemne lub inny ekwiwalentze strony odbiorcy, jednakże uzyskiwany poza zakresem umów. Zwolennicy szerszejinterpretacji podnoszą, że pojęcie to powinno odnosić się do wszelkich dozwolonychprawnie przyszłych zdarzeń lub skutków prawnych. Obie koncepcje znajdująuzasadnienie w źródłach prawa rzymskiego.Najważniejszym obszarem zastosowania rzymskiej condictio ob rem były kontraktynienazwane, tj. umowy, które nie tworzyły egzekwowalnych zobowiązań w ius civile,w których ta strona, która spełniła swoje świadczenie mogła żądać jego zwrotu,jeżeli druga strona nie spełniła uzgodnionego świadczenia wzajemnego. W tymprzypadku celem świadczenia było uzyskanie świadczenia wzajemnego od odbiorcy.Jednakże było kilka typowych przypadków, w których cel świadczenia był inny,w szczególności nie miał związku z zachowaniem odbiorcy. Najważniejsze z nich toświadczenie tytułem posagu na poczet małżeństwa, które miało zostać w przyszłościzawarte i darowizna na wypadek śmierci. Ponadto, niektóre uogólniające wypowiedzirzymskich jurystów wspierały koncepcję szerszego ujęcia celu świadczenia. Stanowito wskazówkę przy wykładni art. 410 § 2 kodeksu cywilnego.

EN

The interpretation of “purpose of the performance” within the meaning of Art. 410§ 2 of Polish civil code is one of the most difficult problems of Polish unjustifiedenrichment law. According to the first concept, the purpose of the performanceshould be interpreted narrowly as a counter-performance or other equivalent fromthe recipient’s side, however outside the scope of contracts. Followers of the second,much broader concept, postulate that this notion should refer to any licit future eventor legal effect.Both interpretations can be supported in the sources of Roman law. The mostimportant field of application of the Roman condictio ob rem referred to the Romandoctrine of innominate contracts (contracts which did not create enforceableobligations), where the party who gave his performance afterwards claimed itsrestitution, because the other party did not fulfil his obligation. In that case thepurpose of performance was to receive counter-performance from the recipient.However, there were several typical cases where the purpose was different, especiallyif it did not relate to the behaviour of the recipient. The most important of them weredowry (given on the account of a future marriage) and donation (in contemplation ofdeath). Moreover, some general settlements of Roman jurists supported the idea ofthe wider meaning of purpose of the performance. That can be seen as a clue for thecontemporary interpretation of Art. 410 § 2 of the Polish Civil Code.

Keywords

PL

bezpodstawne wzbogacenie, condictio ob rem, kondykcje, cel świadczenia

EN

unjustified enrichment, condictio ob rem, condictiones, purpose of the performance

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Miscellanea Historico-Iuridica
• Year: 2018
• Volume: 17
• Issue: 2
• Pages: 215-236

Dates

published

2020-01-30

Contributors

author

Marek Sobczyk