Rzymski proces cywilny i rzymski proces karny Rzymian w ujęciu ks. prof. Stanisława Płodzienia (uwagi na marginesie maszynopisu BU KUL 1443A)

• Authors: Maciej Jońca

Title variants

EN

Roman Civil Trial and Roman Criminal Trial as Seen by Rev. Prof. Stanisław Płodzień (Remarks on the Margin of the Typescript of BU KUL 1443A)

Abstracts

EN

The Special Collections Department of the University Library of the Catholic University of Lublin preserves the legacy of the Podlasie-born Romanist Rev. Prof. Stanisław Płodzień. The author taught Roman and Canon Law at the Catholic University of Lublin in the 1950s and early 1960s. However, his promising career was interrupted by his sudden death in 1962. Among the unpublished materials he left behind is a script prepared for first-year students of canon law, entitled „The Roman Civil Trial”. This is a valuable find, since in the 19th and 20th centuries only two monographs on the Roman civil procedure were published in Polish. An analysis of the script shows that its author drew mostly on Leopold Wenger’s monograph „Institutionen des romischen Zivilprozessrechts”. It is from him that he took the idea of devoting a separate discussion to the differences between Roman civil trials and their criminal and administrative proceedings. The text included a subsection entitled “The Relationship between the Roman Civil Trial and Criminal and Administrative proceedings”. The author presented the peculiarities of all three types of proceedings in a factual manner, emphasizing that certain contemporary categories had already been contemplated by the Romans. Particularly noteworthy is the departure from the concept of dividing law into public and private based on the so-called criterion of benefit (utilitas). Rev. Płodzień emphasizes that the concept of state interest in Roman times was as vague as it is today. The narrative makes subtle use of modern civilist terminology.

PL

Oddział Zbiorów Specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej KUL przechowuje spuściznę po urodzonym na Podlasiu romaniście – ks. prof. Stanisławie Płodzieniu. Autor wykładał prawo rzymskie i kanoniczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 50. i na początku lat 60. XX w. Jego świetnie zapowiadającą się karierę przerwała jednak nagła śmierć w 1962 r. Wśród pozostawionych przez niego niepublikowanych materiałów znajduje się skrypt przygotowany dla studentów I roku prawa kanonicznego zatytułowany Rzymski proces cywilny. To znalezisko cenne, ponieważ w XIX i XX w. ogłoszono w języku polskim jedynie dwie monografie poświęcone procedurze cywilnej Rzymian. Analiza skryptu pokazuje, że jego autor w największym stopniu wzorował się na monografii Leopolda Wengera Institutionen des römischen Zivilprozessrechts. Od niego zaczerpnął ideę, by odrębny wywód poświęcić różnicom pomiędzy procesem cywilnym Rzymian a ich postępowaniem karnym i administracyjnym. W tekście znalazł się podpunkt zatytułowany Stosunek procesu cywilnego rzymskiego do procesu karnego i administracyjnego. Autor w rzeczowy sposób przedstawił specyfikę wszystkich trzech rodzajów procedur, a także podkreślił, że pewnymi kategoriami współczesnymi myśleli już Rzymianie. Na szczególną uwagę zasługuje odejście od koncepcji podziału prawa na publiczne i prywatne w oparciu o tzw. kryterium korzyści (utilitas). Ksiądz Płodzień podkreśla, że pojęcie interesu państwa w czasach rzymskich było równie nieostre, jak obecnie. W narracji subtelnie wykorzystano współczesną terminologię cywilistyczną.

Keywords

PL

Stanisław Płodzień; rzymski proces karny; rzymski proces cywilny; Biblioteka Uniwersytecka KUL

EN

Stanisław Płodzień; Roman criminal trial; Roman civil trial; KUL University Library

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Miscellanea Historico-Iuridica
• Year: 2023
• Volume: 22
• Issue: 1
• Pages: 419-434

Dates

published

2023

Contributors

author

Maciej Jońca

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Amielańczyk K., Crimina legitima w rzymskim prawie publicznym, Lublin 2013.
• Burczak K., Stanisław Płodzień (1913-1962), [w:] Dziekani Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, red. A. Dębiński, I. Leraczyk, J. Misztal-Konecka, W.Sz. Staszewski, Lublin 2021.
• Clark E.C., Early Roman Law. The Regal Period, London 1872.
• Costa E., Profilo storico del processo civile Romano, Romae 1918.
• Czech-Jezierska B., Miejsce procesu cywilnego w systematyce prawa rzymskiego, „Zeszyty Naukowe KUL” 2017, t. 60, z. 3.
• Girard A., Leçons sur la procédure civile romaine, Paris 1932.
• Gołąb S., Projekty polskiej procedury cywilnej. Powstanie-uzasadnienie-zdania odrębne, Kraków 1930.
• Jońca M., Katedra Prawa Rzymskiego, [w:] Księga jubileuszowa z okazji 90-lecia Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, red. A. Dębiński, M. Ganczar, S. Jóźwiak, A. Kawałko, M. Kruszewska-Gagoś, H. Witczak, Lublin 2008.
• Jońca M., Prawo rzymskie. Marginalia, Lublin 2015.
• Jońca M., Rzymskie prawo karne. Instytucje, Lublin 2021.
• Jońca M., Ksiądz Stanisław Płodzień i jego „Rzymski proces cywilny ” (BU KUL, rkps 1443A), „Zeszyty Prawnicze” 2022, t. 22.
• Jörs P., Kunkel W., Wenger L., Römisches Recht, Berlin 1935.
• Kamiński S., Śp. ks. doc. dr Stanisław Płodzień. Wspomnienia pośmiertne, „Zeszyty Naukowe KUL” 1962, t. 5, z. 3.
• Kaser M., Hackl K., Das römische Zivilprozessrecht, München 1996.
• Kiciński A., Ks. prof. dr Stanisław Płodzień (1913-1962). Prorektor KUL i wybitny prawnik z Łysobyków, „Teologiczne Studia Siedleckie” 2020, t. 17.
• Kupiszewski H., In memoriam Stanisław Płodzień (1913-1962), „The Journal of Juristic Papyrology” 1962, t. 15.
• Kulawiak-Cyrankowska J., Iusti prope mater et aequi. Utilitas a interpretacja prawa rzymskich jurystów”, Łódź 2022 (niepublikowana rozprawa doktorska).
• Leifer F., Vorlesungen über römischen Zivilprozess, Wien 1947.
• Leksykon tradycji rzymskiego prawa prywatnego, red. A. Dębiński, M. Jońca, Warszawa 2016.
• Leksykon rzymskiego prawa karnego, red. M. Jońca, Warszawa 2022.
• Litewski W., Rzymski proces cywilny, Kraków 1988.
• Litewski W., Podstawowe zasady prawa rzymskiego, Kraków 2001.
• Luzzatto C.J., Procedura civile romana, t. I-III, Bologna 1946-1950.
• Madejski P., Pomiędzy robur animi a ritus barbarus: zemsta w życiu społecznym republikańskiego Rzymu, Lublin 2018.
• Makarewicz J., Wstęp do filozofii prawa karnego, Lublin 2009.
• Miklaszewski W., Wykład postępowania cywilnego rzymskiego w zarysie historycznym, Warszawa 1885.
• Petrani A., Ks. Stanisław Płodzień, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1963, t. 10, z. 4.
• Płodzień S., ‘Querela nulitatis’ jako środek odwoławczy od wyroków w prawie kanonicznym, Lublin 1957.
• Płodzień S., Dowód z opinii biegłych w procesie kanonicznym, Lublin 1958.
• Schulz F., Prinzipien des römischen Rechts, München 1934.
• Stawarska-Rippel A., Elementy prywatne i publiczne w procesie cywilnym w świetle prac kodyfikacyjnych w Polsce (1918-1964). Studium historyczno-prawne, Katowice 2015.
• Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
• Wenger L., Institutionen des römischen Zivilprozessrechts, München 1925.
• Wiliński A., Das römische Recht. Geschichte und Grundbegriffe des Privatrechts mit einem Anhang über Strafrecht und Strafprozess, Leipzig 1966.
• Zimmermann R., The Law of Obligations. Roman Foundations of the Civilian Tradition, Cape Town 1992.

Identifiers

Biblioteka Nauki

27308721