Wykonywanie kary śmierci w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – analiza wybranych przykładów

• Authors: Ewelina Dagmara Mogielnicka

Title variants

EN

Performing the Death Penalty in the Polish People’s Republic – an Analysis of Selected Examples

Abstracts

EN

This text is devoted to selected issues related to adjudicating and carrying out the death penalty in the times of the Polish People's Republic. This penalty was allowed by the Penal Code of 1969. In the current Penal Code (i.e. the one from 1997), this penal sanction is not provided for. Therefore, the selected topic fits into the theme of the journal on the history of law and modern law with a clear historical context. Removing the death penalty seems to be a very big change when it comes to the Polish criminal law. The aim of the article is to familiarize the reader with the legal provisions regarding the death penalty in the times of the Polish People's Republic and the realities of its adjudication and execution. Thanks to the use of the research method consisting in the analysis of legal acts, the researchers found the answers to the following research questions: which crimes resulted in the death penalty, what legal acts provided for such a possibility, and what the procedure was like under the provisions of the Executive Penal Code of 1969. Further on, the researchers used the method of analyzing the literature on the subject. The sources included books and magazine articles on specific topics, documentaries, and Internet sources deemed reliable. The main part of the text is a criminological analysis of three selected criminal cases. They were considered the most interesting in the context of the discussed topic. The descriptions of the criminal Polish People's Republic are intended to supplement the theoretical information obtained by means of the two methods mentioned above. In addition, they will allow the reader to move to those realities.

PL

Niniejszy tekst został poświęcony wybranym zagadnieniom związanym z orzekaniem i wykonywaniem kary śmierci w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Karę tę dopuszczał kodeks karny z 1969 r. W obecnym kodeksie karnym (z 1997 r.) ta sankcja karna nie jest przewidziana. Dlatego też wybrany temat wpasowuje się w tematykę czasopisma dotyczącego historii prawa i prawa współczesnego z wyraźnym kontekstem historycznym. Usunięcie kary śmierci wydaje się być bardzo dużą zmianą, jeśli chodzi o polskie prawo karne. Celem artykułu jest przybliżenie Czytelnikowi przepisów prawnych dotyczących kary śmierci w czasach PRL oraz realiów jej orzekania i wykonywania. Dzięki zastosowaniu metody badawczej polegającej na analizie aktów prawnych, uzyskano odpowiedzi na pytania badawcze: za popełnienie jakich przestępstw można było orzec karę śmierci, jakie akty prawne przewidywały taką możliwość, a także jak wyglądała jej procedura w myśl przepisów kodeksu karnego wykonawczego z 1969 r. Wykorzystano również metodę analizy literatury przedmiotu. Wśród źródeł znalazły się książki oraz artykuły z czasopism dotyczące poszczególnych zagadnień, filmy dokumentalne, a także te źródła internetowe, które uznano za rzetelne. Główną część tekstu stanowi kryminologiczna analiza trzech wybranych spraw karnych. Uznano je za najciekawsze w kontekście omawianego tematu. Opisy kryminalnego PRL-u mają za zadanie uzupełnić informacje teoretyczne uzyskane za pomocą wspomnianych dwóch metod. Ponadto pozwolą Czytelnikowi przenieść się do tamtych realiów.

Keywords

PL

kara śmierci; PRL; przestępczość; zabójstwo; afera mięsna

EN

death penalty; PRL [the Polish People’s Republic]; crime; homicide; meat scandal

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Miscellanea Historico-Iuridica
• Year: 2023
• Volume: 22
• Issue: 2
• Pages: 341-372

Dates

published

2023

Contributors

author

Ewelina Dagmara Mogielnicka

• Uniwersytet w Białymstoku

References

• Dekret z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz.U. 1946 nr 30, poz. 192)
• Dekret z dnia 12 grudnia 1981 r. o postępowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego (Dz.U.1981 nr 29, poz. 156)
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. – Kodeks Karny Wojska Polskiego (t.j. Dz.U. 1944 nr 6, poz. 27, z późn. zm.)
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (t. j. Dz.U. 1944 nr 4, poz. 16, z późn. zm.)
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (t.j. Dz.U. 1952 nr 33, poz. 232, z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. 1969 nr 13, poz. 94, z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks postępowania karnego (t. j. Dz.U. 1969 nr 13, poz. 96, z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny wykonawczy (t.j. Dz.U. 1969 nr 13, poz. 98, z późn. zm.)
• Afera mięsna: złamane życie dziesięciu warszawskich rodzin, https://www.rp.pl/historia/art9749181-afera-miesna-zlamane-zycie-dziesieciu-warszawskich-rodzin.
• Andrejew I., Polskie Prawo Karne w zarysie, Warszawa 1978.
• Andrzejczak J., Spowiedź polskiego kata, Frampol 2018.
• Baza orzeczeń Sądu Najwyższego – sygnatura akt II KK 332/03, https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzeczenia1/ii%20kk%20332-03.pdf.
• Borowski R., Dawna cela śmierci w Gdańsku, https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Dawna-cela-smierci-w-Gdansku-n89808.html.
• Gardyński P., Cóż to za różnica, czy jestem mordercą, „Detektyw Extra – Kryminalny Świat PRL-u” 2019, nr 2.
• Grześkowiak A., Problem kary śmierci w powojennym prawie karnym w Polsce, „Ethos” 1989, R. 2, nr 1.
• Jastrzębski J.M., Bestie. Zbrodnie i kary, Nowy Sącz 2020.
• Kalęba J., Karol Kot, czyli jak Kraków uległ psychozie, https://plus.gazetakrakowska.pl/karol-kot-czyli-jak-krakow-ulegl-psychozie/ar/c15-14473655.
• Komunikat z badań CBOS: PRL – doświadczenia, oceny, skojarzenia, Nr 61/2014, Warszawa, maj 2014, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_061_14.PDF.
• Kunicki K., Ławecki T., Afery gospodarcze PRL, Warszawa 2017.
• Kunicki K., Ławecki T., Zagadki kryminalne PRL, Warszawa 2016.
• Lipiński P., Mięso, a w środku rzeźnik, http://niniwa22.cba.pl/mieso_a_w_srodku_rzeznik.htm.
• Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999.
• Łopatecki K., Powstanie i funkcjonowanie wydziałów do spraw doraźnych działających przy Sądzie Okręgowym w Białymstoku (II–VI 1946 r.), „Z Dziejów Prawa” 2019, T. 12 (20).
• Madej K., Kara śmierci za mięso, Komentarze historyczne BEP IPN Warszawa, http://www.polska1918-89.pl/pdf/kara-smierci-za-mieso,5999.pdf.
• Majchrzak G., Wyroki śmierci w stanie wojennym, "Biuletyn IPN" 2002, nr 11 (22).
• Maleszak S., Kara śmierci za przestępstwo gospodarcze w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – afera mięsna, https://historia.org.pl/2014/06/05/kara-smierci-za-przestepstwo-gospodarcze-w-polskiej-rzeczypospolitej-ludowej-afera-miesna/.
• Materiał prasowy – Światowy Dzień Przeciwko Karze Śmierci 2017, https://bip.brpo.gov.pl/pl/node/11456/revisions/11507/view.
• Melezini M., Punitywność wymiaru sprawiedliwości karnej w Polsce w XX wieku, Białystok 2003.
• Merz E., Z problematyki postępowania doraźnego w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Palestra” 1961, t. 5, nr 5 (41).
• Mielnik D., Kara śmierci w polskim prawie karnym. Refleksje historyczno-dogmatyczne, Łódź 2017.
• Mięso w PRL-u? Był pomysł, żeby zastąpić je kiełbasą sojową, https://www.polskieradio.pl/8/1415/Artykul/765321,Mieso-w-PRLu-Byl-pomysl-zeby-zastapic-je-kielbasa-sojowa.
• Mord sądowy, https://bliskopolski.pl/leksykon/mord-sadowy/.
• Pacuła A., Kozioł ofiarny, „Detektyw Extra – Kryminalny świat PRL-u” 2017, nr 3.
• Pacuła A., Moja robota to krew, „Detektyw Extra – Kryminalny świat PRL-u” 2016, nr 2.
• Podemski S., Stryczek i kula. Historia śmierci w PRL, Pitawal PRL-u, 2006, http://niniwa22.cba.pl/podemski_stryczek_i_kula.htm.
• Powrót mordercy, którego bała się cała Polska, https://www.fakt.pl/plotki/powrot-mordercy-ktorego-bala-sie-cala-polska/f63x26v#slajd-1.
• Seidler B., Pamiętajcie, że byłem przeciw. Reportaże sądowe, Wołowiec 2020.
• Semczuk P., M jak morderca. Karol Kot – wampir z Krakowa, Warszawa 2019.
• Semczuk P., Wampir z Zagłębia, Warszawa 2021.
• Sieczkowski P., Afera mięsna – mord sądowy epoki Gomułki, https://histmag.org/Afera-miesna-mord-sadowy-epoki-Gomulki-10609.
• Sygit B., Kto zabija człowieka… Najgłośniejsze procesy w powojennej Polsce, Warszawa 1989.
• Ślęzak J., Gdyby nie mięso, to kto wie... może komuna by przetrwała? Ale w PRL zawsze go brakowało, https://dziennikpolski24.pl/gdyby-nie-mieso-to-kto-wie-moze-komuna-by-przetrwala-ale-w-prl-zawsze-go-brakowalo/ar/11986406.
• Świetliki - Karol Kot, https://www.tekstowo.pl/piosenka,Swietliki,karol_kot.html.
• Tarczykowska A., Tu była ostatnia cela śmierci w Polsce, https://gs24.pl/tu-byla-ostatnia-cela-smierci-w-polsce/ar/5455194.
• Tsokos M., Forensic Pathology Reviews Volume 4. Humana Press Inc. New Yersey, USA, 2006.
• Jestem Mordercą, Scenariusz i reżyseria: Maciej Pieprzyca, TVP S. A. (1998), https://www.youtube.com/watch?v=DA5SPLzck1o.
• Paragraf 148. Kara śmierci: mięso, Scenariusz i reżyseria: Sławomir Węglarz, dla Programu 2 TVP S. A. (2002), https://www.youtube.com/watch?v=FrmONheUbxs.
• Paragraf 148 – Kara śmierci. Odcinek 3. Maturzysta, Scenariusz i realizacja: Maciej Żurawski, dla Programu 2 TVP S. A. (2000), https://www.youtube.com/watch?v=KENjhd3HxNw.
• Seryjni mordercy - Był sobie chłopiec - Karol Kot, Autorzy: Aneta Chwalba i Maciej Muzyczuk, Discovery Historia (2008), https://www.youtube.com/watch?v=IL0qs8-IinU.

Identifiers

Biblioteka Nauki

27310052