Wola dziecka ponad ustawą? Glosa krytyczna do Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 czerwca 2022 r., sygn. akt SK 3/20

• Authors: Krzysztof Żochowski

Title variants

EN

The Child’s Will Above the Law? A Critical Commentary on the Judgment of the Constitutional Tribunal of June 22nd, 2022, ref. no. SK 3/20

Abstracts

EN

The Constitutional Court in its judgment of 22 June 2022, ref. No. SK 3/20 declared the limited unconstitutionality of the provisions providing ordering for payment of a specified sum of money to the person under whose custody was a child nonperforming or incorrectly performing contact. In the opinion of the Constitutional Court, it is inconsistent with the Constitution of the Republic of Poland to order payment in a situation where non-performance or improper performance of contact is related to the child's behavior, not caused by the person who was in custody of the child. This decision, although it would seem in reverse, is a step towards the empowerment of the child and care for its well-being, upon deeper reflection, appears as a threat to the child's well-being in the long run. The judgment denies the accepted – though criticized – concept of contact as a right and duty of both the parent and the child. It should be emphasized that the challenged construction was adopted as a result of a number of ECtHR judgments in cases of fathers deprived of contact with their children – cases which the Republic of Poland was losing. Nor can one downplay the breach of procedure that was necessary for the judgment to be made.

PL

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 22 czerwca 2022 r. o sygn. akt SK 3/20 stwierdził zakresowo niekonstytucyjność przepisów przewidujących nakazanie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej osobie, pod której pieczą pozostaje dziecko niewykonujące lub niewłaściwie wykonujące kontakt. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego niezgodne z Konstytucją RP jest nakazanie zapłaty w sytuacji, gdy niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie kontaktu związane jest z zachowaniem dziecka niewywołanym przez osobą sprawującą pieczę nad dzieckiem. Orzeczenie to choć zdawać by się mogło krokiem w stronę upodmiotowienia dziecka i troski o jego dobro, to przy głębszej refleksji jawi się jako zagrożenie dobra dziecka w dłuższej perspektywie. Wyrok zaprzecza przyjętej – choć krytykowanej – koncepcji kontaktu jako prawa i obowiązku tak rodzica, jak i dziecka. Podkreślenia wymaga, że kwestionowana konstrukcja normatywna została przyjęta jako efekt szeregu orzeczeń ETPCz w sprawach ojców pozbawionych możliwości realizacji kontaktów z dziećmi – które to sprawy Rzeczypospolita przegrywała. Bagatelizować nie można również naruszenia procedury, które było konieczne, aby taki wyrok zapadł.

Keywords

PL

prawo rodzinne; kontakty z dzieckiem; wola dziecka; wykonywanie kontaktów z dzieckiem

EN

family law; contact with a child; the will of the child; making contact with the child

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
• Journal: Miscellanea Historico-Iuridica
• Year: 2023
• Volume: 22
• Issue: 2
• Pages: 603-622

Dates

published

2023

Contributors

author

Krzysztof Żochowski

• Izba Adwokacka w Białymstoku
• Uniwersytet w Białymstoku

References

• Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. 1993 nr 61, poz. 284).
• Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzona w Hadze dnia 25 października 1980 r. (Dz.U. 1995 nr 108, poz. 528).
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. 2020, poz. 1359, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U 2022, poz. 1360, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. 2021, poz. 1805, z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2008 nr 220, poz. 1431, z późn. zm.).
• Postanowienie SN z 14 stycznia 2021 r. I CSKP 35/21.
• Uchwała nr CM/ResDH/2014)295.
• Uchwała SN z 8 marca 2006 r., III CZP 98/05, OSNC Nr 120/2006, poz. 158.
• Wyrok ETPCz z 23 września 1994 r. 19823/92 (Hokkanen v. Finlandia).
• Wyrok ETPCz z 3 lipca 2000 r. 25735/94 (Elsholz v. Niemcom).
• Wyrok ETPCz z 2 lutego 2010 r. 34568/08 (Joanna Maria Dąbrowska v. Polska).
• Wyrok ETPCz z 25 stycznia 2011 r. 18830/07 (Kazimierz Płaza v. Polsce).
• Wyrok ETPCz z 28 czerwca 2016 r. 28623/12 (Malec v. Polska).
• Wyrok TK z 18 maja 2005 r., K 16/04, OTK ZU 5A/2005, poz. 51.
• Wyrok TK z 22 czerwca 2022 r., SK 3/20, OTK ZU A/2022, poz. 46.
• Wyrok TSUE z 22 grudnia 2010 r., C-491/10.
• Ciepła H., Nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z komentarzem, Warszawa 2010.
• Dębska H., Trybunał Konstytucyjny w poszukiwaniu legitymizacji. Szkic z socjologii prawa, „Studia Prawnicze” 2015.
• Holewińska-Łapińska E., Domański M., Słyk J., Orzecznictwo w sprawach wykonywania kontaktów z dziećmi, Warszawa 2015.
• Justyński T., Prawo do kontaktów z dzieckiem w prawie polskim i obcym, Warszawa 2011.
• Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014.
• Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
• Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021.
• Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013.
• Muras Z., Podstawy prawa, Warszawa 2019.
• Pałecki K., Społeczne wyznaczniki skutecznego oddziaływania przy pomocy prawa na stosunki rodzinne, Kraków 1977.
• Podręcznik prawa europejskiego dotyczącego praw dziecka, Luksemburg 2019.
• Stojanowska W., Kosek M., Nowelizacja prawa rodzinnego na podstawie ustaw z dnia 6 listopada 2008 r. i 10 czerwca 2010 r. Analiza. Wykładnia. Komentarz, red. W. Stojanowska, Warszawa 2011.
• System Prawa Prywatnego. T. 11. Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2014.
• Waszkiewicz E., Sprawozdanie z przebiegu X Kongresu Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce, Zakopane 30.09-3.10.2008 r., „Rodzina i Prawo” 2009, nr 11.
• Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem, red. J. Ignaczewski, Warszawa 2010.
• Wybrańczyk D., Sytuacja prawna małoletniego dziecka rozwodzących się rodziców, Warszawa 2022.
• Zajączkowska-Burtowy J., Kontakty z dzieckiem. Prawa i obowiązki, Warszawa 2020.
• Bańkowska A., Interpelacja nr 12359 do ministra sprawiedliwości w sprawie pozbawienia ojców prawa do kontaktów z dziećmi 29 listopada 2012 r., https://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=1E6155AB.
• Namysłowska I., Heitzman J., Siewierska A., Ekspertyza wykonana na zlecenie Biura Rzecznika Praw Dziecka dotycząca syndromu Gardnera jako wyodrębnionej jednostki chorobowej oraz jego przydatności w orzecznictwie sądów rodzinnych, https://petycja.eu/371/zespol-alienacji-rodzicielskiej/.
• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw – Druk Sejmowy (VI kadencja) nr 888, https://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/888.htm.
• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego – Druk Sejmowy (VI kadencja) nr 3063, https://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/wgdruku/3063.
• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego – Druk Sejmowy (VI kadencja) nr 1856, https://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/1856.htm.
• Witek E., Pismo znak BAS-WAK-199/20, http://orka.sejm.gov.pl/stanowiskaTK.nsf/nazwa/Stanowisko_SK_3_20/$file/Stanowisko_SK_3_20.pdf.
• Wytyczne Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom przyjęte przez Komitet Ministrów Rady Europy w dniu 17 listopada 2010 r. wraz z uzasadnieniem, Council of Europe/European Union 2012, https://fdds.pl/_Resources/Persistent/4/f/c/e/4fce07bc79f3ae6a1c0d3eb93b579f8f45a2fcf0/Wytyczne-Komitetu-Ministro%CC%81w-Rady-Europy-dot.-wymiaru-sprawiedliwos%CC%81ci-przyjaznego-dla-dzieci.pdf.

Identifiers

Biblioteka Nauki

27310059