Prace Józefa Grycza nad organizacją bibliotekarstwa publicznego w latach 1945–1949. Część II

• Authors: Jacek Puchalski

Title variants

EN

Józef Grycz’s Organizational Input into the Process of Reconstructing Public Libraries after the Second World War (1945–1949) Part II

Abstracts

EN

Part I of this article (published in the previous volume) discussed Józef Grycz’s input into the preparation of the „Library and Library Collections Decree”, issued by the Polish Interim Government, on 17 December 1946. Part II deals first with his efforts as Director General of Libraries in Poland, regarding the implementation of the aforementioned decree with respect to public libraries. The author is interested especially in issues such as: choice of books for the libraries, control of the content of the collections, and „cleansing” of libraries of politically inappropriate books. All these issues had immediate impact on the evaluation of the activities of the Office of the General Director of Libraries, and J. Grycz personally by his Communist superiors. The latter part of the article looks into his works on creating the network of local self-government libraries, and especially the financial and political conditions of their establishing. The article is concluded with a short overview of what happened after Grycz’s dismissal in February 1949, and after the introduction of direct supervision of library activities in Poland by the Department of Enlightenment and Culture of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party (the Communist Party).

PL

Tekst stanowi drugą część artykułu opublikowanego w t. 5 „Z badań nad książką i księgozbiorami historycznymi” z 2011 r. W pierwszej części przedstawiono udział Józefa Grycza w pracach nad Dekretem o bibliotekach i opiece nad zbiorami historycznymi wydanym 17 kwietnia 1946 r. Część druga poświęcona została działalności J. Grycza jako Naczelnego Dyrektora Bibliotek (NDB) wzakresie realizacji zapisów Dekretu dotyczących bibliotekarstwa publicznego. W szczególności zajmuje się problemem doboru, kontroli i „oczyszczania” księgozbiorów bibliotek. Kwestia ta rzutowała na ocenę przez władze prowadzenia „akcji bibliotecznej” przez NDB i na ich opinię opracy samego J. Grycza. Kolejna część artykułu dotyczy budowy sieci samorządowych bibliotek publicznych oraz uwarunkowań, zwłaszcza politycznych i finansowych, wpływających na jej przebieg. Tekst zamyka fragment analizujący zmiany jakie zaszły wbibliotekarstwie po zwolnienia J. Grycza zNDB wlutym 1949 r. ipo objęciu nadzoru nad „akcją biblioteczną” przez Wydział Oświaty i Kultury Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
• Year: 2012
• Issue: 6
• Pages: 79-111

Dates

published

2012

Contributors

author

Jacek Puchalski

• Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski

References

• A. Łysakowski, Rola biblioteki i bibliotekarza w Polsce współczesnej. Aktualne zagadnienia bibliotekarskie, [w:] Pierwsza powojenna konferencja okręgowych wizytatorów bibliotek w dniach 24–27 października 1945 r. w Pabianicach, Warszawa 1946
• B. Bieńkowska, Potyczki ze źródłami bibliologicznymi (na przykładzie urzędowej dokumentacji strat bibliotek w Polsce podczas II wojny światowej), „Roczniki Biblioteczne”, 41:2001
• P. Lechowski, Problemy i organizacja powszechnego bibliotekarstwa publicznego w Polsce w latach 1945–1951, „Roczniki Biblioteczne”, 55:2011
• J. Grycz, Co wnosi polska ustawa biblioteczna? „Bibliotekarz”, październik 1945, nr 1, s. 5
• J. Grycz, O realizację ustawy bibliotecznej, (dalej cyt. J. Grycz, O realizację ustawy bibliotecznej, „Odrodzenie” 1948, nr 2
• J. Grycz, Polska polityka biblioteczna w latach powojennych, [w:] Z zagadnień teorii i praktyki bibliotekarskiej. Studia poświęcone pamięci Józefa Grycza, Wrocław 1961
• Stanisław A. Kondek, Papierowa rewolucja. Oficjalny obieg książek w Polsce w latach 1948–1955, Warszawa 1999
• Główny Urząd Kontroli Prasy 1944–1949, oprac. D. Nałęcz (Dokumenty do dziejów PRL, z. 6, Warszawa 1994
• T. Goban-Klas, Literacki Gułag. Gławlit, czyli najwyższe stadium cenzury, [w:] Piśmiennictwo – systemy kontroli – obiegi alternatywne, t. 1, pod red. J. Kosteckiego i A. Brodzkiej, Warszawa 1992, s. 46–59
• A. Kempa, Literatura źle obecna, „Poradnik Bibliotekarza” 1989, nr 5, s. 28–29
• M. Korczyńska-Derkacz, Książki szkodliwe politycznie, czyli akcja „oczyszczania” księgozbiorów bibliotek szkolnych, pedagogicznych i publicznych w latach 1947–1956, [w:] Niewygodne dla władzy. Ograniczanie wolności słowa na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, pod red. D. Degen i J. Gzelli, Toruń 2010
• M. Korczyńska-Derkacz, Państwowy Instytut Książki (1946–1949) i jego rola w rozwoju bibliologii, bibliotekarstwa i kultury książki w Polsce, Wrocław 2011
• Jadwiga Filipkowska-Szemplińska, O książkach szkodliwych, „Poradnik Bibliotekarza”, 1950, nr 10–11, s. 13–15
• Organizacja i działalność komitetów bibliotecznych, „Bibliotekarz”, wrzesień–październik 1947, nr 9–10, s. 152–154
• Udział członków ZBiAP w pracy komitetów bibliotecznych, „Bibliotekarz”, lipiec–sierpień 1949, nr 7–8, s. 123–125
• T. Zarzębski, Geneza, życie i nauki dekretu, Przegl. Bibliot., 54:1986, z. 3–4
• Realizacja Dekretu o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi (Przegląd czasopism za rok 1947), „Bibliotekarz”, 1948, nr 1–2, s. 26–27
• Bibliotekarstwo polskie 1925–1951 w świetle korespondencji jego współtwórców, wyboru z listów Adama Łysakowskiego, Mariana Łodyńskiego, Józefa Grycza i Heleny Hleb-Koszańskiej dokonała, wstępami, przypisami i indeksem opatrzyła M. Dembowska, Warszawa 1995
• J. Janiczek, Stan liczbowy i perspektywy rozwojowe bibliotek w Polsce na podstawie rejestracji z 1948 r., Przegl. Bibliot., 16:1948, z. 3–4
• Uchwała Rady Państwa w sprawie upowszechniania książki i czytelnictwa w Polsce, „Bibliotekarz”, marzec 1948, nr 3, s. 33–34
• J. Janiczek, Sieć bibliotek gminnych, „Rada Narodowa” 1948, nr 15–16 (129–130), s. 4
• Uchwała Rady Ministrów o utworzeniu Komisji Głównej do Spraw Kultury z dnia 27 lipca 1948 r., „Biuletyn Informacyjny Komisji Głównej do Spraw Kultury”, 1949, nr l, s. 3
• J. Janiczek, Nowy etap w pracach nad upowszechnieniem książki. Na marginesie akcji organizacji bibliotek gminnych i punktów bibliotecznych, „Bibliotekarz”, styczeń–luty 1949, nr 1–2, s. 11
• J. Filipkowska-Szemplińska, Zadania Z.B.iA.P. w Polsce Ludowej. Referat wygłoszony na Zjeździe Delegatów ZBiAP we Wrocławiu 7.IV.1949, „Bibliotekarz”, marzec– kwiecień 1949, nr 3–4, s. 38–39
• E. Iwańczak, III Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej a zadania Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich, Przegl. Bibliot., 18:1950, z. 2, s. 101
• J. Cyrankiewicz, Zadania masowych organizacji społecznych w ofensywie kulturalnej. Przemówienie wygłoszone na plenarnym posiedzeniu Komisji Głównej do Spraw Kultury w dniu 17 czerwca 1949 r., „Biuletyn Informacyjny Komisji Głównej do Spraw Kultury”, 1949, nr l, s. 4–5
• A. Bocheński, Bibliotekarstwo powszechne w nowym układzie prawno-administracyjnym, „Bibliotekarz”, listopad–grudzień 1950, nr 11–12, s. 162–166
• Z. Kempka, Rola bibliotek w planie 6-letnim, „Bibliotekarz”, marzec–kwiecień 1950, nr 3–4, s. 35
• Zastosowanie uchwał III Plenum KC PZPR w pracy Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich, „Bibliotekarz”, listopad–grudzień 1949, nr 11–12, s. 179
• E. Ochab, Bibliotekarz żołnierzem rewolucji kulturalnej, „Bibliotekarz”, 1952, nr 3, s. 65
• S.A. Kondek, Czytelnik bez właściwości. Miejsce czytelnictwa w państwowym obiegu książki w latach 1949–1955, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 32:1996, s. 57–86

Identifiers

Biblioteka Nauki

471876