Arkady A. Tołoczanow – bibliofil i urzędnik w świetle nowych badań

• Authors: Irina Troyak

Title variants

EN

Arkady A. Tolochanov: A biography of a bibliophile and a government offi cial (new enquiries)

Abstracts

EN

Arkady A. Tolochanov (1830–1897) arrived in the Kingdom of Poland in 1864, as a Russian government offi cial delegated to work in the special commission to implement the new tsarist law that granted to the peasants the land they hitherto cultivated. In 1866, he was appointed deputy governor of the Radom Governorate. During the years 1872–1879, he was deputy governor of the Suwałki Governorate, to be promoted to governor of the Łomża Governorate in 1881. In 1883 he moved back to Radom as its governor. In 1888 he received the post of the president of the Central Directorate of the Land Credit Company in Warsaw, at which position he remained until his death in 1897. A. Tolochanov was a bibliophile and an enthusiast of literature and fi ne arts. He is best known for his book collection, which he donated as a legacy to the Imperial University of Warsaw. Today, his donation is considered one of the most important of the gifts received by the University Library. Although, this collection was described in considerable detail by Maria Brykalsa, as early as in 1959, the biography of Tolochanov, in particular the fi rst part of his life, the one spent in Russia, has remained virtually unknown. Nevertheless, Tolochanov deserves more thorough enquiries, because he was an interesting personality, and belonged, unfortunately, to the rare exceptions among tsarist government officials who left positive recollections with the Poles. The article, based predominantly on Russian archival materials, discusses Tolochanov’s biography. Most interesting, among the new materials discovered by I. Troyak, is the correspondence of Tolochanov with Jan Baudouin de Courtenay, a prominent Polish linguist and social activist of the turn of the 19th century.

PL

Rosyjski urzędnik Arkady Andriejewicz Tołoczanow (1830–1897) przybył do Królestwa Polskiego w 1864 r. w związku z akcją uwłaszczenia chłopów przez carat jako współpracownik Komitetu Urządzającego. W 1866 r. został wicegubernatorem radomskim, w latach 1872–1879 był wicegubernatorem suwalskim, od r. 1881 pełnił obowiązki gubernatora łomżyńskiego, od r. 1883 – radomskiego. W 1888 r. został powołany na stanowisko prezesa Dyrekcji Głównej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Warszawie, na którym pozostał do śmierci. A. Tołoczanow był bibliofilem, miłośnikiem literatury i sztuki. Najbardziej jest znany dzięki swojemu księgozbiorowi, który przekazał w testamencie Uniwersytetowi Warszawskiemu. Współcześnie jego dar jest uważany za jeden z najważniejszych, jakie otrzymała w swych dziejach Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. Mimo iż historia tego księgozbioru i jego skład były dość szczegółowo opisane jeszcze w 1959 r. przez Marię Brykalską, biografia A. A. Tołoczanowa, zwłaszcza połowa jego życia, którą spędził w Rosji, pozostawała przez długie lata praktycznie poza zakresem badań. Jednakże postać A. Tołoczanowa jest bardzo ciekawa i stanowi jeden z tych nielicznych przykładów urzędników carskich na ziemiach polskich, którzy zostawili po sobie dobrą pamięć, co zdarzało się dość rzadko. W artykule, przede wszystkim na podstawie rosyjskich archiwaliów mówiących o życiu i działalności A. Tołoczanowa, jest przedstawiona jego biografia. Najcenniejszy materiał w tym stanowi jego korespondencja z wybitnym językoznawcą i działaczem społecznym przełomu XIX i XX wieku Janem Baudouinem de Courtenay.

Keywords

PL

A. A. Tołoczanow biografia; urzędnicy rosyjscy; księgozbiory prywatne; księgozbior BUW; Jan Baudouine de Courteney

EN

Arkady A. Tolochanov biography; Russian government offi cials; private book collections; Jan Baudouine de Courteney

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
• Year: 2015
• Issue: 9
• Pages: 97-120

Dates

published

2015

Contributors

author

Irina Troyak

• Centrum Nauki i Kultury Polskiej, Państwowa Publiczna Naukowo-Techniczna Biblioteka Oddziału Syberyjskiego Rosyjskiej Akademii Nauk, Nowosybirsk

References

• Бокова В. М., Отроку благочестие блюсти… : как наставляли дворянских детей, Москва, 2010.
• Военно-статистическое обозрение Российской империи, Т. 6, Ч. 4, Тульская губерния, Санкт-Петербург, 1852.
• Горизонтов Л. Е., Парадоксы имперской политики: поляки в России и русские в Польше, Москва, 1999.
• Жигачев Е. И., Задолженность частного землевладения в России, „Русская мысль” 1892, №. 11.
• Зайончковский, Отмена крепостного права в России, Москва, 1968.
• Записки Андрея Тимофеевича Болотова, Т. 3 (Ч. 15–21), Санкт-Петербург, 1872.
• Институт мировых посредников в реализации реформы 1861 г., w: Документы и материалы, Сост.: Блохин В. Ф., Пчеленок А. В., Иванчикова Г. А., Вып. 2, Брянск, 2012.
• Корнилов А. А., Крестьянская реформа, Санкт-Петербург, 1905.
• Костюшко И. И., Крестьянская реформа 1864 г. в Царстве Польском, Москва, 1962.
• Лотман Ю. М., Пушкин, Санкт-Петербург, 1995.
• Маркова С. М., Тульская мужская классическая гимназия (1804–1917 гг.), w: Тульский краеведческий альманах, 2005, №3.
• Месяцеслов с росписью чиновных особ или Общий штат Российской империи на лето от Рождества Христов,. Санкт-Петербург, 1808. Ч. 2.; 1809. Ч. 2.; 1812. Ч.1.
• Муравьева О. С., Как воспитывали русского дворянина : Опыт знаменитых семей России – современным родителям, Москва, 2014.
• Обнинский П. Н., Из воспоминаний юриста, „Русский архив”, Вып. 1, 1892.
• Общий состав учредительного комитета и комиссий по крестьянским делам в Царстве Польском, Варшава, 1865.
• П. С., Воспоминания о бывшем радомском губернаторе, „Варшавский дневник”, 1897, № 98, s. 4.
• Полное собрание законов Российской империи (ПСЗРИ), Собр. 2, Т. 36, Отд. 1.
• Постановления Учредительного комитета, Т. 1, Вып. 1, Варшава, 1865.
• Рыбачков Ю., Письмо в редакцию, „Варшавский дневник”, № 9, 1897.
• Сборник правительственных распоряжений по устройству быта крестьян, вышедших из крепостной зависимости, Т. 2, Ч. 1, СПб., 1861.
• Симонова Е. В., Социально-экономическое развитие Епифани в XIX в., w: Верхнее Подонье: Природа. Археология. История: Сб. ст., Т. 2, История. Этнография. Искусствоведение, Тула, 2004.
• Сухина Е. Н., Спасская церковь села Сладкие Караси - первая единоверческая церковь Челябинского уезда (по документам первой половины XIX века Госархива Челябинской области), w: Православие на Урале: исторический аспект, актуальность развития и укрепления письменности и культуры: материалы симпозиума с международным участием: V Славянский научный собор "Урал в диалоге культур": в 2 ч., Ч.1. Челябинск, 2007.
• Устьянцева Н. Ф., Институт мировых посредников в крестьянской реформе, w: Великие реформы в России 1856–1874, Под ред. Л. Г. Захаровой, Б. Эклофа и др., Москва, 1992.
• Шаповалов В. А., Поместное дворянство Европейской России в 50-90е гг. XIX века (по материалам центрально-черноземных губерний), Белгород, 2014.
• Шатохин И. Т., Шатохина С. Б., Российское дворянство и государственная служба в XIX – начале XX вв. „Научные ведомости БелГУ. Серия «История. Политология. Экономика. Информатика»”, 2014, № 21.
• Brykalska M., Księgozbiór Arkadego Tołoczanowa w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, „Roczniki Biblioteczne”, R. 3, 1959, z. 1–2.
• Brykalska M., Księgozbiór Arkadego Tołoczanowa w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, Wrocław–Warszawa, 1960.
• Davies N., Boże igrzysko : Historia Polski, Kraków, 2010.
• Górak A., Kozłowski J., Latawiec K., Słownik biograficzny gubernatorów i wicegubernatorów w Królestwie Polskim (1876–1918), Lublin, 2015.
• Szumski J., Uwłaszczenie chłopów w północno-wschodniej części Królestwa Polskiego. 1846–1871, Białystok, 2002.

Identifiers

Biblioteka Nauki

471955