Biblioteka Wiedzy Religijnej w Warszawie (1919-1939)

• Authors: Elżbieta Przybył-Sadowska

Title variants

EN

The Library of Religious Knowledge in Warsaw (1919-1939)

Abstracts

EN

The Library of Religious Knowledge, founded by Irena Tyszkiewicz in 1919 in her home at 6 Litewska Street in Warsaw was an entirely private institution funded by its founder, but at the same time a public one in social terms, as the books gathered there were lent for free to anybody presenting any kind of guarantee. Although, as its name suggests, the main objective in founding the library was to spread religious knowledge in the Catholic spirit, it also had a special division for children and young people, as well as a popular books section containing fiction and poetry. The core of the collection, however, was both Polish and foreign-language literature, as refl ected by numerical data: in 1939 the Library of Religious Knowledge’s collection numbered 17,000 volumes, the children’s section had 3000 books, and the popular literature section only a few hundred items. It is hard to determine the number of readers using the library. According to I. Tyszkiewicz, some 4000 library cards were issued, but in some cases one card was used by a whole family or even institutions such as religious orders. Although the library was destroyed (burnt in 1944 with the rest of the city after the end of the Warsaw Uprising), the surviving archival documents provide partial information about its collection and work.

PL

Biblioteka Wiedzy Religijnej, założona przez Irenę Tyszkiewicz w 1919 r. w jej domu przy ul. Litewskiej 6 w Warszawie, była instytucją całkowicie prywatną, bo finansowaną przez założycielkę, a jednocześnie – publiczną w swoim społecznym wymiarze, gdyż pozycje gromadzone w książnicy były wypożyczane bezpłatnie każdemu, kto przedstawił jakiekolwiek poręczenie. Choć głównym celem założenia Biblioteki, jak wskazuje jej pełna nazwa, było szerzenie wiedzy religijnej w duchu katolickim, pomyślano także o specjalnym dziale dla dzieci i młodzieży oraz o dziale książki popularnej, gdzie gromadzono literaturę piękną i poezję. Jednak główny trzon zbiorów stanowiła literatura religijna zarówno polska, jak i obcojęzyczna, co dobrze odzwierciedlają dane liczbowe: zbiory Biblioteki Wiedzy Religijnej w 1939 r. liczyły ponad 17 000 woluminów, działu dziecięcego – ponad 3000 książek, a działu literatury popularnej – zaledwie kilkaset tomów. Liczba czytelników korzystających z biblioteki jest trudna do ustalenia. Według I. Tyszkiewiczowej założonych było 4000 kart czytelniczych, lecz pod wieloma z nich kryły się całe rodziny, a nawet instytucje, np. zgromadzenia zakonne. Choć Biblioteka uległa całkowitemu zniszczeniu (została spalona wraz z miastem po upadku powstania warszawskiego w 1944 r.), zachowane dokumenty archiwalne pozwalają na częściowe zapoznanie się z informacjami o jej zbiorach i funkcjonowaniu.

Keywords

PL

Biblioteka Wiedzy Religijnej w Warszawie –; katolicyzm w Polsce; dwudziestolecie międzywojenne; Irena Tyszkiewicz; Władysław Korniłowicz

EN

Library of Religious Knowledge in Warsaw –; Catholicism in Poland; interwar period; Irena Tyszkiewicz; Władysław Korniłowicz

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
• Year: 2016
• Issue: 10
• Pages: 211-228

Dates

published

2016

Contributors

author

Elżbieta Przybył-Sadowska

• Instytut Religioznawstwa, Uniwersytet Jagielloński

References

• AFSK, Spuścizna sióstr, s. Maria Franciszka – Irena Tyszkiewicz, sygn. 452, Początki Biblioteki Wiedzy Religijnej. Opowiadanie s. Marii Józef Franciszki Tyszkiewicz siostrom [z klasztoru] Matki Boskiej Pocieszenia w Warszawie (spisane z taśmy magnetofonowej), mps.
• APW, Zespół Zarząd Miejski m. ST. Warszawy, Akta: Wydział Strat Wojennych, sygn. 170, k. 850-872, Biblioteka Wiedzy Religijnej św. Teresy od Dzieciątka Jezus.
• ATOnO, Memoriały, sygn. 120, E. Czacka, Memoriał w sprawie całości Dzieła (dla Ojca Świętego Piusa XI), mps.
• AWK, Biblioteka Wiedzy Religijnej, Historia powstania Biblioteki 1934-1935, 1962, sygn. 252, Sprawozdanie z Biblioteki Wiedzy Religijnej św. Teresy od Dzieciątka Jezus na I/IV 1934, mps.
• AWK, Biblioteka Wiedzy Religijnej, Historia powstania Biblioteki 1934-1935, 1962, sygn. 252, Tylko niekulturalna osoba niszczy książki!… [druk ulotny],
• AWK, Biblioteka Wiedzy Religijnej, Historia powstania Biblioteki, 1934-1934, 1962, sygn. 252, Biblioteka dziecinna, rps.
• Liebert J., Listy do Agnieszki. Z autografu do druku przygotował, wstępem i przypisami opatrzył S. Frankiewicz, Warszawa 2002.
• Tyszkiewiczowa I., B-ka dla dzieci św. Teresy od Dzieciątka Jezus, w: Biblioteki dla dzieci w Polsce, Warszawa 1934, s. 15.
• Bek T., Biblioteka sióstr franciszkanek na Piwnej, „Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie”, r. 98: 2008, nr 2, s. 192-193.
• Chamera-Nowak A., Biblioteka Wiedzy Religijnej w Warszawie, „Acta Universitatis Wratislaviensis” nr 2290: „Bibliotekoznawstwo” [nr] 23, Wrocław 2000, s. 153-161.
• Chwalewik E., Zbiory polskie: archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone, Warszawa- Kraków 1927, t. 2, s. 331.
• Dybowski M., Siostra Maria Franciszka (Irena Tyszkiewiczowa), ), „Przewodnik Katolicki”, nr 23, 7 czerwca 1964, s. 206
• Informator o stratach bibliotek i księgozbiorów domowych na terytoriach polskich okupowanych w latach 1939-1945: (bez ziem wschodnich), red. B. Bieńkowska; oprac. U. Paszkiewicz, J. Szymański, Poznań 2000, s. 309.
• Jabłońska-Deptuła E., Matka Elżbieta Czacka i Dzieło Lasek, Lublin 2002.
• Karolewicz G., Środowiska kształtujące kadrę inteligencji katolickiej w okresie międzywojennym, w: Katolicka a liberalna myśl wychowawcza w Polsce w okresie międzywojennym, red. E. Walewander, Lublin 2000, s. 149- 173.
• Landy T., Wosiek R., Ksiądz Władysław Korniłowicz, Warszawa 2003.
• Motz W., Tyszkiewiczowa Irena z d. Jezierska, w: Słownik pracowników książki polskiej, (red.) I. Treichel, Warszawa-Łódź 1972, s. 921.
• Przybył-Sadowska E., Triuno. Instytucje we wspólnocie Lasek 1911-1961, Kraków 2015.
• Saliński S.M., „U Tyszkiewiczów”. Ze wspomnień o K.I. Gałczyńskim (fragment), „Słowo Powszechne”, 1959, nr 291, s. 4.
• Stabińska J., Matka Elżbieta Czacka, Poznań-Warszawa 1989.
• Świerkowski K., Biblioteki warszawskie w latach 1939-1945, w: Warszawa lat wojny i okupacji 1939-1945, z. 2, red. K. Dunin-Wąsowicz, J. Kaźmierska, H. Winnicka, Warszawa 1972, s. 319-343.
• Tyszkiewicz J., O częstej i codziennej Komunii św., wyd. 3, Poznań 1949.
• Wosiek R., Irena Tyszkiewiczowa – siostra Maria Franciszka (1887-1964), w: Ludzie Lasek, oprac. T. Mazowiecki, Warszawa 2000, s. 230-243.
• Z dziejów podziemnego Uniwersytetu Warszawskiego wspominają Tadeusz Kotarbiński, Henryk Hiż, Krystyna Dab̨rowska, Jerzy Pelc, Julian Krzyżanowski, Wanda Leopold, Tadeusz Manteuffel, Jadwiga Karwasińska, Krzysztof Dunin-Was̨owicz, Tadeusz Sołtan, [wstęp̨ C. Wycech], Warszawa 1961.

Identifiers

Biblioteka Nauki

472161