Jak tworzono „książkę socjalistyczną”? Narady wydawców i księgarzy państw bloku wschodniego 1965-1988

• Authors: Dariusz Jarosz

Title variants

EN

How the „socialist book” was created? The meetings of publishers and booksellers from Eastern Bloc countries 1965-1988

Abstracts

EN

On the basis of the press and archival materials author of the article provides an analysis of documents presenting the course and effects of the meetings of the book publishing and book trade managing boards from Eastern Bloc countries in the years 1965-1988. Dariusz Jarosz maintains that this form of co-operation implemented ideological and political aims imposed by Moscow and leadership of communist parties from Middle Eastern Europe. These aims dealt with – among others – publishing books connected with anniversaries of historical events and with persons who were important from the communist movement ideology point of view and which interpreter modern world’s problems from this perspective. This co-operation was mostly realised through translation of selected books into national languages of the socialist countries. These books were published in series (the most known were Socialism – Experiences, Problems, Perspectives („Socjalizm – Doświadczenia, Problemy, Perspektywy”), The Real Socialism („Realny Socjalizm”), The Library of Victory („Biblioteka Zwycięstwa”)). The participants of the meetings tried (with mediocre effect) to bring their offer beyond the Iron Curtain. In order to do so there were established special The Socialist Countries’ Coordination Board for Publishing and Dissemination of Social and Socialist Literature in Non-Socialist Countries. The effects of the Board’s activities were very limited and raised many doubts among the members of this body The effectivity of imposed co-operation, embodied by the discussed meetings was much smaller than planned.

PL

Autor artykułu na podstawie materiałów archiwalnych i prasowych analizuje dokumenty obrazujące przebieg i efekty narad kierownictw ruchu wydawniczego, wydawnictw i księgarstwa państw bloku wschodniego z lat 1965-1988. Twierdzi, że ta forma współpracy realizowała cele ideologiczne i polityczne narzucone przez Moskwę i kierownictwa partyjne partii komunistycznych Europy Środkowo-Wschodniej. Dotyczyły one m.in. wydawania dzieł związanych z rocznicami wydarzeń i postaciami ważnymi z punktu widzenia ideologii i ruchu komunistycznego oraz interpretujących z tej perspektywy problemy świata współczesnego. Ta kooperacja przybierała najczęściej postać tłumaczeń wybranych książek na języki narodowe krajów socjalistycznych. Ukazywały się one w seriach wydawniczych (najbardziej znane: „Socjalizm – Doświadczenia, Problemy, Perspektywy”, „Realny Socjalizm”, „Biblioteka Zwycięstwa”). Uczestnicy narad próbowali (z mizernym efektem) wyjść z ofertą wydawniczą poza „żelazną kurtynę”. W tym celu utworzona została Rada Koordynacyjna Krajów Socjalistycznych dla Wydawnictw Literatury Społecznej, Socjalistycznej i jej Rozpowszechniania w Krajach Niesocjalistycznych. Efekty jej działalności były jednak niewielkie i budziły coraz większe zastrzeżenia członków tego gremium. Efektywność narzuconej współpracy, której formę stanowiły narady, była daleko mniejsza od planowanej.

Keywords

PL

„książka socjalistyczna”; ruch wydawniczy w bloku wschodnim: mechanizmy kontroli i ideologizacji; komunizm w Europie Wschodniej; narady wydawców i księgarzy państw bloku wschodniego; zimna wojna a książka

EN

„socialist book”; publishing in Eastern Bloc: the mechanisms of control and ideologization; communism in Eastern Europe; meetings of publishers and booksellers of Eastern Bloc countries; cold war and books

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
• Journal: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
• Year: 2016
• Issue: 10
• Pages: 317-334

Dates

published

2016

Contributors

author

Dariusz Jarosz

• Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa

References

• Archiwum Akt Nowych (AAN), komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR), Wydział Kultury, sygn. LVI-312, LVI-321, LVI-322, LVI-954, LVI-958, LVI-986, LVI-987, LVI-1537,
• Rosijskij Gosudartwiennyj Archiw Nowiejszej Isstorii (dalej: RGANI), f. 5, op. 60, jed. chr. 31, rolik 969600, f. 5, op. 63, d. 97.
• Opracowania i publicystyka
• Angiełow S., (red.), Socjalistyczny internacjonalizm : teoria i praktyka stosunków międzynarodowych nowego typu, tł. z rosyjskiego T. Bujnowska i in., Warszawa 1982
• Domagała M., Kontrola zgodności prawa z konstytucją w europejskich państwach socjalistycznych, Warszawa 1986
• Gatovskij L. M. et al., Ekonomiczne problemy rewolucji naukowo-technicznej w socjalizmie, tł. z rosyjskiego A. Rosłan, Warszawa 1978
• Hussak T., Narada w Bratysławie, „PKiW” 1984, nr 1, s. 1, 8.
• Hussak T., II Międzynarodowa Konferencja Księgarstwa Krajów Socjalistycznych, „PKiW” 1975, nr 13-14, s. 1, 3.
• H[ussak] T., Międzynarodowa Konferencja Księgarzy Krajów Socjalistycznych, „PKiW” 1979, nr 12, s. 1, 11
• H[ussak] T., Narada w Bratysławie, „PKiW” 1984, nr 1, s. 1, 8.
• H[ussak] T., Spotkanie w Budapeszcie, „PKiW” 1981, nr 11-12, s. 9
• Ignatowski P. A., Jaroszewski T. M., Wyższość socjalizmu jako systemu społecznego, tł. z rosyjskiego: R. Sroczyński, H. Widłaszewski, S. Wieczorek, Warszawa 1980
• Jarosz D., Sprawy książki polskiej i jej autorów w sowieckich dokumentach partyjnych z lat 1954-1971, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2015, t. 9, s. 273-284
• Jarosz D., Władza a książka społeczno-polityczna w PRL 1956-1989, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2013-2014, t. 7-8, s. 133-172
• Jewstigniejewa L. P., Kształtowanie potrzeb w rozwiniętym społeczeństwie socjalistycznym , tł. z rosyjskiego J. Skrzypkowa, Warszawa 1979
• Kosmala T., Książka popularnonaukowa w rozwiniętym społeczeństwie socjalistycznym, „PKiW” 1978, nr 1, s. 3-5.
• Marszałek L., Encyklopedie na warsztacie. Spotkanie encyklopedystów krajów socjalistycznych, „Przegląd Księgarski i Wydawniczy” (dalej: „PKiW”) 1967, nr 2, s. 1-2
• Matieriały sowieszczanija priedstawitielej knigoizdatielnych centrow i enciklopediczeskich izdatelstw socjalisticzeskich stran, Moskwa 1979
• Mazur J., Planowanie tworzenia prawa w państwie socjalistycznym, Warszawa 1986
• Międzynarodowe spotkanie leksykografów, „PKiW” 1974, nr 19-20, s. 5, 11
• Muszyńska E., Piliszek E., Książka o sztuce w rozwiniętym społeczeństwie socjalistycznym, „PKiW” 1979, nr 1, s. 3, 10-11.
• Nosek Z., Dalszy krok we współpracy wydawnictw krajów socjalistycznych, „PKiW” 1969, nr 10, s. 5, 11.
• Płaca w ustroju socjalistycznym : zagadnienia teorii i praktyki, tł. z rosyjskiego A. Rosłan, Warszawa 1978;
• Socjalizm a dobrobyt społeczny, tł. z rosyjskiego N. Kuźmicz, Warszawa 1978
• Zalecenia III Międzynarodowej Konferencji Księgarzy Krajów Socjalistycznych, „PKiW” 1977, nr 15-16, s. 1, 7, 9.
• IV Konferencja Wydawnictw Literatury Ekonomicznej Krajów Socjalistycznych, „PKiW”1978, nr 2, s. 5, 8.

Identifiers

Biblioteka Nauki

472028