Poeci-poezja-kultura. Kilka myśli Witolda Gombrowicza i Janusza Stanisława Pasierba

• Authors: Piotr Koprowski

Title variants

EN

Poets – poetry – culture. Some thoughts of Witold Gombrowicz and Janusz Stanisław Pasierb

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono kilka myśli polskich twórców: Witolda Gombrowicza i Janusza Stanisława Pasierba na temat kultury w ogólności, a poezji i poetów w szczególności. Wedle Gombrowicza współczesna kultura skompromitowała się jako mechanizm „uwięzień”, system konwenansów i przymusów uniemożliwiających człowiekowi tworzenie własnego „kształtu”. Innymi słowy: kultura unicestwia podmiotowe człowieczeństwo i z tego względu nie tylko można, ale wręcz trzeba wydać ją jako „łup” obserwatorowi-prześmiewcy. Ten ostatni, prowadząc w samotności „z góry” zaplanowaną grę, szydzi z kultury jako określonej „formy”. Zupełnie inaczej jest u Pasierba: samotność jest tu nierzadko czymś w rodzaju tragicznego „powołania”, które jednak od czasu do czasu przybiera niezwykle pogodne oblicze. Zarówno sam autor Liturgii serca, jak i niektóre postaci przywoływane przezeń, chociażby na kartach esejów, przypominają strażnika powiązań między tym, co widzialne, dotykalne, empirycznie weryfikowalne a sferą ukrytą, nie zawsze i każdemu dostępną. Różnica między wrażliwością Pasierba – humanisty ładu, nadziei i Gombrowicza, będącego „materiałem na humanistę” o „patologicznym” ukierunkowaniu, jest więc wyraźna, niepodlegająca dyskusji.

EN

The article expresses some thoughts of two Polish authors, Witold Gombrowicz and Janusz Stanisław Pasierb, on culture in general, and on poetry and poets in particular. Gombrowicz believes that modern culture has compromised itself by becoming a mechanism of ‘imprisonments’, a system of conventions and compulsions, and by making it impossible for people to create their own ‘forms’. In other words: culture annihilates subjective humanity, and on account of that, it is not only possible, but absolutely necessary to serve it to the mocking observer as the ‘loot’. Playing in solitude a game planned far in advance, the latter sneers at culture viewed as the defined ‘form’. Pasierb has a completely different view: he thinks that solitude is often considered to be a tragic ‘calling’ which assumes an unusually cheerful face from time to time. Both the author of the Liturgy of Heart himself and some characters appearing in his essays resemble a guardian of the relations between the sphere of the visible, touchable, empirically verifiable and the sphere of the hidden, not always available for all. The difference in sensitivity between Pasierb, a humanist of order and hope, and Gombrowicz, a ‘humanist material’ with a ‘pathological’ inclination, is clearly seen and indisputable.

• Publisher: Wydział Filologiczny Uniwersytetu Gdańskiego
• Journal: Język - Szkoła - Religia
• Year: 2015
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 54-73

Dates

published

2015-03-18

Contributors

author

Piotr Koprowski