The Idea of defensio ecclesiae and its Resonances in Earlier Medieval Poland (X/XIth-XIIIth Century) (Reconnaissance)

• Authors: Radosław Kotecki

Title variants

PL

Koncepcja defensio ecclesiae i jej echa w Polsce wcześniejszego średniowiecza (X/XI-XIII wiek)

Abstracts

PL

Treść artykułu koncentruje się wokół słabo rozpoznanego zagadnienia obowiązku obrony Kościoła (defensio ecclesiae) przez władzę świecką w średniowiecznej Europie. W artykule skupiono się przede wszystkim na ideologicznej i prawnej stronie owego wymogu oraz wskazano jego ewolucję od czasów wczesnokarolińskich poprzez okresy późnokaroliński i postkaroliński, aż po dobę, w której popularność zyskały hasła reformy papieskiej zwanej gregoriańską. Poprzez przyjęcie szerokiej perspektywy chronologicznej możliwym było uchwycenie przemian, jakie dokonywały się interpretacji obowiązku defensio ecclesiae. Redefinicja następowała głównie za sprawą samego Kościoła, z przywileju dającego panującym sakralną legitymizację dzierżonej władzy i szerokie kompetencje zwierzchności nad instytucjami kościelnymi w duchu Eigenkirche, do obowiązku, z którego poszczególni monarchowie byli rozliczani przez sam Kościół. W artykule wskazano także po raz pierwszy w historiografii na możliwość recepcji zadania defensio ecclesiae na dworze piastowskim w okresie wcześniejszego średniowiecza (X-X111 w.). Odrzucono dawną teorię najpełniej sformułowaną przez Władysława Abrahama i popartą przez Gerarda Labudę, iż termin „obrońca kościoła” w brzmieniu advocatus ecclesiae, jaki spotykamy Kronice Galla Anonima, oznaczał de facto urząd dzierżony przez kolejnych przedstawicieli dynastii. Piastowie jako ród o wysokich aspiracjach politycznych sięgali natomiast po defensio ecclesiae, jako jedno z wielu narzędzi chrześcijańskiego instrumentarium władzy monarszej. W wiekach XII i XIII wraz z postępowaniem defragmentacji politycznej kraju oraz recepcją reformy gregoriańskiej przez Kościół polski idea defensio ecclesiae straciła na popularności, choć pewne jej elementy trwały i uwidaczniały się choćby w promowanej przez Kościół „instytucji” brachium seculare. Ostatecznie w XIII stuleciu obrońcami Kościoła tytułować zaczęli się polscy biskupi przywiązujący znacząca wagę do niezależności swych lokalnych kościołów i integralności własności kościelnej swych diecezji.

Keywords

PL

defensio ecclesiae; defensor ecclesiae; advocatus ecclesiae; obrona Kościoła; obrońca Kościoła; ideologia władzy; Piastowie

EN

defensio ecclesiae; defensor ecclesiae; advocatus ecclesiae; defense of the Church; protcction of the Church; defender of the Church; patronate; ideology of power; Piasts

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Historii Kościoła
• Year: 2012
• Volume: 4
• Pages: 51-84

Dates

published

2012

Contributors

author

Radosław Kotecki

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Identifiers

Biblioteka Nauki

31339848