Metamorfozy Europy w świetle teorii imperiów-cywilizacji

• Authors: Roman Szul

Title variants

EN

The metamorphosis of Europe in the light of the empirescivilizations theory

Abstracts

EN

This article attempts to explain the history of Europe in the light of the concept of empires-civilizations which shape world history. They have three dimensions: cultural, material and political, and life cycles called here dynamics. It consists of the phases of emergence, expansion, crisis and decline. The decline of empires-civilizations usually concerned the political dimension, leaving elements of cultural and material legacy and memory, which then acted as a substrate from which new empires could grow. The metamorphoses of Europe are an example of such growth of new empires-civilizations out of the "old soil". In the history of Europe there have been successive empires-civilizations: 1) Rome, 2) the Christian empire (Civitas Dei), 3) modern Europe as a civilization of empires, 4) post-imperial Europe-condominium, and 5) post-Cold War Europe searching for identity and place among the world civilizations.

PL

Artykuł stanowi próbę wytłumaczenia historii Europy w świetle koncepcji imperiów-cywilizacji jakie kształtują historię świata. Mają one trzy wymiary: kulturowy, materialny i polityczny, oraz cykle życiowe nazwane tu dynamiką. Składają się na nią fazy: wyłaniania się, ekspansji, kryzysu i upadku. Upadek imperiów-cywilizacji zwykle dotyczył wymiaru politycznego, pozostawiając elementy spuścizny kulturowej i materialnej oraz pamięć, pełniące następnie rolę podłoża, z którego mogły wyrosnąć nowe imperia. Przykładem takiego wyrastania nowych imperiów-cywilizacji ze „starej gleby” są metamorfozy Europy. W historii Europy istniały następujące po sobie imperia-cywilizacje: 1) Rzym, 2) imperium chrześcijańskie (Civitas Dei), 3) Europa nowożytna jako cywilizacja imperiów, 4) postimperialna Europa-kondominium, i 5) postzimnowojenna Europa poszukująca tożsamości i miejsca w świecie.

Keywords

PL

Europa; Imperium Rzymskie; chrześcijaństwo zachodnie (Civitas Dei); Europa - cywilizacja imperiów; postimperialna Europa-kondominium; postzimnowojenna Europa; imperium-cywilizacja

EN

empire-civilisation; Europe; Roman Empire; Europe as a civilisation of empires; postimperial Europe-condominium; post-Cold War Europe; Western Christianity (Civitas Dei)

• Publisher: Polskie Towarzystwo Geopolityczne
• Journal: Przegląd Geopolityczny
• Year: 2022
• Volume: 39
• Pages: 55-78

Dates

published

2022

Contributors

author

Roman Szul

• Uniwersytet Warszawski

References

• Braudel, F., 2006, Gramatyka cywilizacji, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Daly, J., 2014, Historians debate the Rise of the West, Routledge, London and New York.
• Davies, N., 2002, Europa, przekład E. Tabakowska, Wydawnictwo ZNAK, Kraków.
• Dawson,Ch.,1950, Religion and the Rise of Western Culture, Sheed and Ward, New York.
• Długosz, Z., 2012, Historia odkryć geograficznych i poznania Ziemi, PWN, Warszawa.
• Dziewanowski, K., 2021, Brzemię białego człowieka. Jak zbudowano Imperium Brytyjskie. Wydawnictwo ZYSK I S-KA, Warszawa.
• Eberhardt, P., 2018, Granice polityczne Polski i jej sąsiadów w XX wieku, Polskie Towarzystwo Geopolityczne, Kraków.
• Eberhardt, P., 2017, Słowiańska geopolityka, Arcana, Kraków.
• Ezeji, C., 2021, Speaking our Language: Past, Present and Future, Scottish Affairs, vol. 30 https://www.euppublishing.com/doi/full/10.3366/scot.2021.036 22
• Fernández Retamar, R., 1979, Calibán y otrosensayos. Nuestra América y el Mundo. Arte y Literatura. La Habana.
• Gelber, H., 2001, Nations out of Empires. European Nationalism and the Transformation of Asia, Palgrave, Basingstoke.
• Goldstein, J.S., 1988, Long Cycles: Prosperity and War in the Modern Age, Yale University Press, New Haven.
• Gomi, F., Toriumi, Y., 2010, Mōichido Yomu Yamakawa Nihonshi, wyd. Yamakawa, Tōkyō (五味文彦. 鳥海靖, 2010, もういちど読む山川日本史).
• Gumilow, L., 2004, Od Rusi do Rosji, Polski Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Historia Powszechna, 2003, t. 4, Mediasetgruop SA.
• Hobson, J. M., 2004, The Eastern Origins of Western Civilization, Cambridge University Press, Cambridge.
• Hopkirk, P., 2008, Obce diabły na Jedwabnym Szlaku, wyd. Dialog, Warszawa.
• Kleer, J., 2020, Zmierzch Europy, PWN, Warszawa.
• Kuźniar, R., 2005, Polityka i siła, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Kwiatkowski, E., 1947, Zarys dziejów gospodarczych świata, część pierwsza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Landes, D.S., 2005, Bogactwo i nędza narodów, przekład Hanna Jankowska, MUZA, Warszawa.
• Modelski, G., 1987, Long Cycles of World Politics, University of Washington Press, Seattle.
• Montenegro, C., 2016, Nacionalismo y coloniaje, Biblioteca del Bicentenario de Bolivia, La Paz (reprint wydania z 1944 r.).
• Nandy, A., Rathore, A.S., (red.), 2019, Rethinking India. Vision for a Nation: Paths and Perspectives, Vintage Books, New York.
• Niemetz, G., 2005, Geschichte der Sachsen. Von germanischen Stammbiszum Freistaat.OberlausitzerVerlag, Spitzkunnersdorf.
• Pobłocki, K., 2021, Chamstwo, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
• Pruitt, S., 2018, The Secretes of Ancient Roman Concrete. History Stories https://www.history.com/news/the-secrets-of-ancient-romanconcrete (14.09.2021)
• Smolar, A., 2012, Europa i nowy ład światowy, (w:) Transformacja sceny europejskiej i globalnej XXI wieku. Strategie dla Polski, A. Kuklińskiego, J. Woźniak (red.), Kraków.
• Sobczyński, M., 2013, Zmiany polityczne, terytorialne i spory graniczne w Europie Środkowo-Wschodniej po 1989 r., (w:) Studia nad geopolityką XX wieku, P. Eberhardta, (red.). IG i PZ PAN, Warszawa.
• Szul, R., 2021, Dynamika imperiów-cywilizacji, Przegląd Geopolityczny, 38, s. 25-41.
• Tibi, B., 2014, Political Islam, World Politics and Europe, Routledge, London and New York.
• Wilczyński, W.J., 2014, Geografia i metageografia ziem dawnej Sarmacji, Przegląd Geopolityczny, 9, s. 9-30.
• Wilczyński, W.J., 2015, Zmierzch Europy - demograficzne konsekwencje przemian cywilizacyjnych, [w:] T.Z. Leszczyński (red.), Bezpieczeństwo Europy. Uwarunkowania społeczne, Polskie Tow. Geopolityczne, Kraków, s. 15-36.
• Wilczyński, W.J., 2018, Odzyskanie niepodległości przez Polskę w perspektywie geopolitycznej. Część II: Bilans okresu zaborów i reakcja mocarstw ościennych, Przegląd Geopolityczny, 26, s. 155- 183.
• Wilczyński, W.J., 2021, Regiony świata. Geografia i geopolityka, Polskie Towarzystwo Geopolityczne, Kraków.
• Woods, T.E., Jr., 2006, Jak Kościół Katolicki zbudował zachodnią cywilizację, Wydawnictwo AA, Kraków.
• Zawadzka, S., 2020, Przywództwo Niemiec w Unii Europejskiej w świetle teorii ról społecznych oraz wybranych działań mini lateralnych, Przegląd Geopolityczny, 34, s. 80-102.
• Zheng, W., 2014, Never Forget National Humiliation. Historical Memory in Chinese Politics and Foreign Relations, Columbia University Press, New York.

Identifiers

Biblioteka Nauki

21151009