Rosyjska Cerkiew Prawosławna a imperialna polityka Kremla

• Authors: Sylwester Woźniak , Antoni Czeluskin

Title variants

EN

Russian Orthodox Church and the Kremlin's imperial policy

Abstracts

PL

Celem artykułu jest wyjaśnienie roli Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej (RCP) jako instytucji wspierającej działania Federacji Rosyjskiej w zakresie polityki międzynarodowej. W oparciu o fakty historyczne wyjaśniona została geneza powiązań rosyjskiego prawosławia z władzami na Kremlu, gdzie istnieje tradycja wykorzystywania religii jako instrumentu oddziaływania ideologicznego (soft power). Najwięcej miejsca poświęcono ukazaniu związków kościoła z ideologią ruskiego miru, metodom służącym propagowaniu tej ideologii przez religię, a zwłaszcza uzasadniono główną tezę opracowania, zgodnie z którą Cerkiew Prawosławna stanowi element kremlowskiej soft power i instrument wojny informacyjnej. Ukazano metody prowadzenia tej wojny w państwach powstałych po rozpadzie ZSRR. Z tego też powodu działalność Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej na Ukrainie, w Mołdawii i innych krajach zamieszkanych przez rosyjskie (prawosławne) mniejszości, może prowadzić do destabilizacji i stanowi zagrożenie dla suwerenności i integralności terytorialnej państw. Cerkiew jest jednym z najważniejszych ośrodków usprawiedliwiających rosyjską inwazję na Ukrainę i narzędziem propagowania kremlowskiej narracji wśród wiernych poza granicami Rosji.

EN

The purpose of this article is to clarify the role of the Russian Orthodox Church as an institution supporting the Russian Federation's international policy activities. Based on historical facts, the origins of the ties between the Russian Orthodox Church and the Kremlin authorities are explained, where there is a tradition of using religion as an instrument of ideological influence (soft power). Most space was devoted to showing the church's ties with the ideology of the Russkiy mir, the methods used by religion to propagate this ideology, and, in particular, justifying the main thesis of the study, according to which the Orthodox Church is an element of Kremlin soft power and an instrument of information warfare. The methods of conducting this war in the countries formed after the collapse of the USSR were shown. For this reason, the activities of the Russian Orthodox Church in Ukraine, Moldova and other countries inhabited by Russian (Orthodox) minorities can lead to destabilization and pose a threat to the sovereignty and territorial integrity of the states. The Orthodox Church is one of the most important centers for justifying the Russian invasion of Ukraine and a tool for propagating the Kremlin narrative among the believers outside Russia.

Keywords

EN

geopolitics; Russia; Russian Orthodox Church; Russkiy mir; soft power

PL

geopolityka; Rosja; Rosyjska Cerkiew Prawosławna; ruski mir; soft power

• Publisher: Polskie Towarzystwo Geopolityczne
• Journal: Przegląd Geopolityczny
• Year: 2023
• Volume: 43
• Pages: 29-48

Dates

published

2023

Contributors

author

Sylwester Woźniak

• Polskie Towarzystwo Historyczne – o. Zielona Góra

author

Antoni Czeluskin

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Andrusiewicz, A., 2019. Trzeci Rzym. Z dziejów rosyjskiego nacjonalizmu, Kraków.
• Budzisz, M., 2021. Wszystko jest wojną. Rosyjska kultura strategiczna, Warszawa.
• Burgoński, P., Gierycz, M., 2014. Politologia i religia. Zarys problematyki, Warszawa.
• Chawryło, K., 2015. Sojusz ołtarza z tronem. Rosyjski Kościół Prawosławny a władza w Rosji, Warszawa.
• Chojnicka, K., 2010. Cerkiew prawosławna w reformach Piotra Wielkiego, Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, nr 3.
• Ciekanowski, Z., Brążkiewicz, D., Nowicka, J., 2022. Bezpieczeństwo państw Europy Wschodniej w sytuacji wojny na Ukrainie, Przegląd Geopolityczny, 42, s. 14-29.
• Delong, M., 2020. „Ruski mir” jako narzędzie rosyjskiej ekspansji geopolitycznej na terytorium Ukrainy, Przegląd Geopolityczny, 33, s. 50-64.
• Dudra, S., 2019. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny w obszarze polityki wyznaniowej oraz polityki wyznaniowej Polski Ludowej i III Rzeczypospolitej, Warszawa.
• Herasymenko, V., 2016. Polityka Federacji Rosyjskiej wobec obszaru postradzieckiego w świetle paradygmatu realistycznego, Przegląd Geopolityczny, 18, s. 125-135.
• Huntington, S.P., 2004. Zderzenie cywilizacji, tłum. H. Jankowska, Warszawa.
• Ištok, R., Plavčanová, D., 2013. Russian geopolitics and geopolitics of Russia: phenomenon of space, European Journal of Geopolitics, 1, pp. 61-94.
• Jankowska, R., 2012. Kościół prawosławny na Cyprze jako przywódca religijny i polityczny Greków Cypryjskich. Mit, czy rzeczywistość?, [w:] O pożytkach z badań z dziedziny socjologii i antropologii polityki. Próby refleksji, red. J. Wódz, Katowice, s. 77-90.
• Jobert, A., 1994. Od Lutra do Mohyły. Polska wobec kryzysu chrześcijaństwa 1517-1684, tłum. E. Sękowska, Z. Libaszewska, Kraków.
• Kissinger, H., 2017. Porządek światowy, tłum. M. Antosiewicz, Wołowiec.
• Klin, T., 2014. Rola religii w badaniach geopolitycznych, [w:] Politologia Religii, t. 1, Religijne determinanty polityki, red. R. Michalak, Sieniawa Żarska.
• Koneczny, F., 2015. O wielości cywilizacji, Warszawa.
• Król-Mazur, R., 2016. Rola Prawosławnego Autokefalicznego Apostolskiego Kościoła Gruzińskiego w konfliktach na Kaukazie Południowym, Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, t. LI, nr 2.
• Lewandowski, W., 2013. Soft power jako narzędzie geopolityki. Znaczenie kultury popularnej, [w:] Polityka zagraniczna państw Europy Wschodniej na przełomie XX i XXI wieku. Ujęcie geopolityczne, red. J. Tymanowski, Warszawa, s. 65-67.
• Mickiewicz, P., 2022. Anatomia rosyjskiego imperializmu ery Władymira Putina, Przegląd Geopolityczny, 40, s. 9-26.
• Myślicki, A., 2019. Konflikt konfesyjny na Ukrainie przełomu lat 2018/2019, Przegląd Geopolityczny, 29, s. 102-121.
• Naumow, A., 2004. Perspektywa prawosławia, [w:] Kościół w życiu publicznym. Teologia polska i europejska wobec nowych wyzwań. Materiały VII Kongresu Teologów Polskich, t. 1, Lublin.
• Nye, J.S., 2004. Soft power, [in:] Power in Global Information Age. From Realism to Globalization, London.
• Ryfkin, J., 2005. Europejskie marzenie. Jak europejska wiza przyszłości zaćmiewa American dream. Warszawa.
• Sołżenicyn, A., 1991. Jak odbudować Rosję. List do Ukraińców i Białorusinów, Zustriczi, nr 1.
• Swastek, J., 1988. Chrystianizacja Rusi Kijowskiej do czasów księcia Włodzimierza Wielkiego (+1015), Studia Theologica Varsaviensia, nr 26(2), s. 81-110.
• Sykulski, L., 2017. Rosyjska myśl geopolityczna po upadku komunizmu, Przegląd Geopolityczny, 21, s. 88-100.
• Szymański, M., 2022. Coś kończy w Azji Centralnej, ale czy coś się zaczyna?, Nowa Europa Wschodnia, nr 5, s. 121-128.
• Ślusarczyk, P.S., 2015. Polityczny islam, liberalna demokracja i zachodnie złudzenia, [w:] Politologia Religii, t. 2, Polityka jako wyraz lub następstwo religijności, red. R. Michalak, Sieniawa Żarska.
• Topolska, M.B., 2002. Społeczeństwo i kultura w Wielkim Księstwie Litewskim od XV do XVIII wieku, Zielona Góra.
• Wasiuta, O., 2017. „Russki mir” jako narzędzie imperialnej polityki Kremla, Przegląd Geopolityczny, 21, s. 67-87.
• Wawrzonek, M., 2012. Koncepcja ruskiego miru i jej recepcja na współczesnej Ukrainie, [w:] Rozpad ZSRR i jego konsekwencje dla Europy i Świata, cz. 2, Wspólnota Niepodległych Państw, red. M. Smoleń, M. Lubina, Warszawa.
• Wawrzonek, M., Brkus, N., Korzeniewska-Wiszniewska, M., 2016. Ortodoxy versus post-communism? Belarus, Serbia, Ukraine and the Russkiy Mir, Cambridge.
• Wilczyński, P.L., 2020. O duchu narodów - biblijne wskazania dotyczące budowy siły narodowej, Przegląd Geopolityczny, 31, s. 35-57.
• Wilczyński, W.J., 2021. Regiony świata. Geografia i geopolityka, Kraków.
• Zdaniuk, B., 2016. Konsolidacja państwa w Republice Mołdawii, Warszawa.
• Zima, Ł., 2016. Polityka Federacji Rosyjskiej wobec krajów czarnomorskich, Przegląd Geopolityczny, 18, s. 113-124.
• Žižek, S., 2008. O wierze, tłum. B. Baran, Warszawa.
• Борбасова, Қ.М., Рысбековa, Ш.С., Затов, Қ.А., 2014. Әл- Фарабиатындағы Қаз ҰУ Хабаршы, Философия, мəдениеттану, саясаттанусериясы, ca. 3(48).
• Каженова, Г.Т., 2012. Казаки. Международные отношения, Вестник Кар ГУ, c. 19-22.

Identifiers

Biblioteka Nauki

21151062