Pozycja geopolityczna Chin w ujęciu potęgometrycznym

• Authors: Krzysztof Surowiec

Title variants

EN

China's geopolitical position in powermetric terms

Abstracts

PL

Po zakończeniu zimnej wojny sytuacja geopolityczna na świecie zaczęła się szybko zmieniać. Spadek znaczenia Rosji umożliwił USA na dwie dekady supremację na świecie, jednak od końcowych dekad XX wieku nastąpił również bardzo szybki wzrost potęgi Chin. Celem artykułu jest wyjaśnienie przyczyn wzrostu tego państwa w ostatnich dekadach, w oparciu o analizy jego pozycji geopolitycznej, określanej na podstawie syntetycznych miar potęgi, zwłaszcza modelu Mirosława Sułka, jak i dostępnych rankingów. Skorzystano również z innych modeli potęgi oraz wybranych rankingów dookreślających pozycję Chin na świecie. Pozycja Chin obliczona na podstawie syntetycznych miar modelu Sułka wskazała, że Chiny we wszystkich rodzajach potęgi w XXI wieku, znalazły się na pierwszym lub drugim miejscy na świecie. Żadne inne państwo nie osiągnęło w XXI wieku takiej pozycji oprócz USA i Chin. Warto odnotować, że w zakresie potęgi gospodarczej Pekin już w 2017 r. prześcignął Waszyngton. W zaprezentowanych innych modelach dotyczących kategorii potęgi z lat 2019-23 Chiny znalazły się również bardzo wysoko. Natomiast wybrane rankingi prezentują ogólnie niską pozycję Państwa Środka.

EN

After the end of the Cold War, the geopolitical situation in the world began to change rapidly. The decline in Russia's importance enabled the U.S. to achieve world supremacy for two decades, but since the beginning of the 21st century there has also been a very rapid rise in China's power. The purpose of the article is to explain the reasons for the country's growth in recent decades, based on analyses of its geopolitical position, as determined by synthetic measures of power, particularly by the Mirosław Sułek model, as well as available rankings. China's position calculated on the basis of synthetic measures indicated that China, in all categories of power in the 21st century, ranked first or second in the world. No other country has achieved such a position in the 21st century except the US and China. It is worth noting that in terms of economic/general power, Beijing has already surpassed Washington in 2017. In the other models presented for the 2019-23 power categories, China also ranked very high. In contrast, the selected rankings present an overall low position of the Middle Kingdom.

Keywords

EN

China's position; powermetrics; Sułek model; geopolitics; security

PL

potęgometria; model Sułka; geopolityka; bezpieczeństwo; pozycja Chin

• Publisher: Polskie Towarzystwo Geopolityczne
• Journal: Przegląd Geopolityczny
• Year: 2024
• Volume: 47
• Pages: 63-79

Dates

published

2024

Contributors

author

Krzysztof Surowiec

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

• https://orcid.org/0000000262982260

References

• Aron, R., 1995. Pokój i wojna między narodami (teoria), Centrum im. Adama Smitha, Warszawa.
• Białoskórski, R., 2021. Regional Security System after the Cold War - a Game of Power and Interest, Przegląd Geopolityczny, 35, s. 43-60.
• Białoskórski, R., Kiczma, Ł., Sułek, M., 2018. Potęga państw 2018. Międzynarodowy układ sił w procesie zmian. Raport potęgometryczny, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
• Hobson, J.M., Sharman, J., 2005. The Enduring Place of Hierarchy in World Politics: Tracing the Social Logics of Hierarchy and Political Change, European Journal of International Relations, 11(1), s. 63-98.
• Höhn, K.H., 2011. Geopolitics and the Measurement of National Power (rozprawa doktorska), Hamburg.
• Kiczma, Ł., Sułek, M., Szymala, E., 2023. Potęga ludzkiego działania czyli potęga cywilizacyjna, FNCE, Poznań.
• Kukułka, J., Zięba R., 1981. Ewolucja międzynarodowej roli Polski odrodzonej, Studia Nauk Politycznych, 4, s. 77-100.
• Kuźniar, R., 2004. Stosunki międzynarodowe - istota, uwarunkowania, badanie, [w:] E. Haliżak, R. Kuźniar red., Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura dynamika, Wyd. UW, Warszawa, s. 15-32.
• Łenyk, S., 2019. The rise of China's power - security and geopolitical implications for East and Southeast Asia, European Journal of Geopolitics, 7, pp. 5-33.
• Łoś-Nowak, T., 2000. Stosunki międzynarodowe. Teorie - systemy - uczestnicy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Milczarek, D., 2003. Pozycja i rola Unii Europejskiej w stosunkach międzynarodowych. Wybrane aspekty teoretyczne, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Morgenthau, H., Thomson K., 1985. Politics Among Nations. The Struggle for Power and Peace, New York.
• Pietraś, Z.J., 1989. Pojęcie i klasyfikacja ról międzynarodowych, Lublin.
• Pietraś, Z.J., 1990. Międzynarodowa rola Chin, Lublin.
• Russell, B., 2001. Władza. Nowa analiza społeczna, przeł. M. Kądzielski i R. Gołębiewski, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Sułek, M, Kiczma, Ł. red, 2020. Potęga państw 2020. Rankingi potęgometryczne, Oficyna Wyd. Aspra, Warszawa.
• Sułek, M., 2001. Podstawy potęgonomii i potęgometrii, Kieleckie Towarzystwo Edukacji Ekonomicznej, WSEiA, Kielce.
• Sułek, M., 2013. Potęga państw. Modele i zastosowania, Wyd. Rambler, Warszawa.
• Sułek, M., 2017. Transformacja globalnego układu sił po zimnej wojnie, Rocznik Strategiczny 2016/2017, Warszawa, 313-325.
• Sułek, M., 2018. Geopolityczna transformacja świata po zimnej wojnie, Przegląd Geopolityczny, 25, s. 9-26.
• Sułek, M., 2020. Pozycja geopolityczna Rosji - podejście potęgometryczne, [w:] Geopolityka Rosji i obszaru postsowieckiego, L. Sykulski red., tom 1, Warszawa, s. 17-33.
• Sułek, M., 2020a. Measurement of national power - a powermetric model, Przegląd Geopolityczny, 32, s. 35-57.
• Sun, Y., 2022. Asia-Pacific Security: a Chinese Perspective, [w:] Asia-Pacific Regional Security Assessment. Key developments and trends, J. Chipman red., The International Institute for Strategic Studies, London, s. 38-57.
• Walker, S.G. (red.), 1987. Role Theory and Foreign Policy Analysis, Durham.
• Wiejaczka, D., Wilczyński, W.J., 2021. Strategiczne znaczenie metali ziem rzadkich, Przegląd Geopolityczny, 36, s. 32-53.
• Wilczyński, P.L., 2020. Rozwój sił zbrojnych ChRL w ujęciu geostrategicznym, Przegląd Geopolityczny, 34, s. 52-79.
• Wilczyński, W.J., 2021. Regiony świata. Geografia i geopolityka, Polskie Towarzystwo Geopolityczne, Kraków.
• Zając, J., 2010. Role Unii Europejskiej w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Zając, J., 2013. Role międzynarodowe państwa średniego- aspekty teoretyczne, Krakowskie Studia Międzynarodowe, nr 4 Kraków, s. 15-27.
• Zięba, R., 2005. Uwarunkowania polityki zagranicznej państwa, [w:] Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa, R. Zięba red., Toruń, s. 17-36.

Identifiers

Biblioteka Nauki

55569062