Strategiczne znaczenie wysp jako baz wojskowych oraz platform projekcji siły militarnej i politycznej

• Authors: Jakub Zgłobicki , Wojciech Zgłobicki , Grzegorz Gajek

Title variants

EN

The strategic position of the islands as military bases and platforms for military and political power projection

Abstracts

PL

Wyspy od wieków odgrywały istotną rolę w konfliktach zbrojnych, będąc strategicznymi punktami na szlakach morskich, miejscami stacjonowania wojsk oraz obszarami rywalizacji o surowce naturalne. Celem niniejszego artykułu jest syntetyczna charakterystyka militarnego i geopolitycznego znaczenia wysp na przestrzeni dziejów, z uwzględnieniem ich roli w przeszłych, współczesnych i potencjalnych konfliktach. Przykłady historyczne, takie jak bitwy o wyspy na Morzu Śródziemnym, Atlantyku czy Pacyfiku podczas II wojny światowej jasno wskazują, że wyspy wpływały na losy wojen. Przedstawiono także współczesne przykłady, takie jak spory terytorialne na Morzu Południowochińskim, gdzie wyspy stały się kluczowym elementem rywalizacji o wpływy regionalne oraz zasoby naturalne. Scharakteryzowano znaczenie najważniejszych baz wojskowych położonych na wyspach. Artykuł analizuje przyszłe wyzwania i zagrożenia oraz znaczenie wysp w kontekście nowych technologii wojskowych, takich jak systemy obrony rakietowej czy drony. Przedstawiona analiza wskazuje, że wyspy nadal będą odgrywać strategiczną rolę w konfliktach zbrojnych, zarówno jako obiekty rywalizacji o kontrolę terytorialną, jak i ważne punkty operacyjne w globalnych strategiach bezpieczeństwa. Pomimo rozwoju techniki wojskowej te „niezatapialne lotniskowce” będą ważnym elementem projekcji siły współczesnych mocarstw.

EN

For centuries, islands have played an important role in military conflicts, being strategic points on sea lanes, places to host troops and areas of competition for natural resources. The aim of this article is to synthesize the geopolitical and military significance of islands throughout history, taking into account their role in past, present and potential conflicts. Historical examples such as the battles for islands in the Mediterranean, Atlantic or Pacific during the Second World War make it clear that islands influenced the fate of wars. Contemporary examples are also presented, such as the territorial disputes in the South China Sea, where islands have become a key element in the competition for regional influence and natural resources. The importance of key military bases located on islands is also characterized. The article analyses future challenges and threats and the importance of the islands in the context of new military technologies, such as missile defense systems and drones. The analysis presented indicates that islands will continue to play a strategic role in armed conflicts, both as objects of competition for territorial control and as important operational points in global security strategies. Despite advances in military technology, these 'unsinkable aircraft carriers' will be an important part of the power projection of modern superpowers.

Keywords

EN

military geography; geopolitics; geostrategy

PL

geografia wojskowa; geopolityka; geostrategia

• Publisher: Polskie Towarzystwo Geopolityczne
• Journal: Przegląd Geopolityczny
• Year: 2025
• Issue: 52
• Pages: 9-30

Dates

published

2025

Contributors

author

Jakub Zgłobicki

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/0009000829026390

author

Wojciech Zgłobicki

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/0000000315747468

author

Grzegorz Gajek

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/0000000303018129

References

• Billiere, P.E. de la, Bolton, D., 1986. The Falkland Islands: The strategic and military aspects, The RUSI Journal, 131(1), s. 13-16.
• Cancian, M.F., 2023. The First Battle of the Next War: Wargaming a Chinese Invasion of Taiwan, A Report of the CSIS International Security Program.
• Chanlett-Avery, E., Rinehart I.E., 2016. The U.S. Military Presence in Okinawa and the Futenma Base Controversy, Congressional Research Service, 7-5700, 1-21.
• Davis, S., 2011. The US military base network and contemporary colonialism: Power projection, resistance and the quest for operational unilateralism, Political Geography, 30(4), s. 215-224.
• Dian, M., 2020. U.S. bases in Italy: From a Cold War frontier to a hub for power projection. [w:] S. Kawana, M. Takahashi (red.) Exploring Base Politics. How Host Countries Shape the Network of U.S., Overseas Bases, London and New York, Routledge, s. 39-55.
• Dimitrakis, P. 2009. The Value to CENTO of UK Bases on Cyprus, Middle Eastern Studies, 45(4), s. 611-624.
• Dodds, K., 2022. Geopolityka. Krótkie wprowadzenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Erickson, A.S., Lord, C., (red.), 2014. Rebalancing U.S. Forces Basing and Forward Presence in the Asia-Pacific, Naval Institute Press, Annapolis.
• Erickson, A.S., Walter, L.C., Mikolay, J.D., 2010. Diego Garcia and the United States' Emerging Indian Ocean Strategy, Asian Security, 6(3), s. 214-237.
• Fijałkowski, T., 2013. Atlantyk 1939-1945, Bellona, Warszawa.
• Ghisetti, M., 2024. Will the Arctic be a new Mediterranean? Transformations in the polar geographies of power, Przegląd Geopolityczny, 50, s. 68-89.
• Ho, B., 2019. The Strategic Utility of Diego Garcia, Asian Military Review, 10.06.2019, https://www.asianmilitaryreview.com/2019/06/thestrategic-utility-of-diego-garcia/
• Ingimarsson, S., Thorhallsson, B. 2023. The Small State and the Superpower: Iceland's Relations with the United States, [w:] Cunha, A., Thorhallsson, B. (red.) Small States and Big Powers, The World of Small States, 10. Springer, Cham.
• Iwańczuk, M., 2023. Zbrojenia Japonii w obliczu napiętej sytuacji w Azji Wschodniej, Przegląd Geopolityczny, 45, s. 119-137.
• Jastrzębski, J., 2010. Wojna na Pacyfiku Kampania Hawajska 7-23 XII 1941 roku, Krakowskie Towarzystwo Naukowe, Kraków.
• Kaczmarek, R., 2013. Burza, U-606 i konwój ON 166, Morze, Statki i Okręty, 3/2013, s. 51-64.
• Klimczyk, T., 2014. Coronel i Falklandy, Morze, Statki i Okręty, 6/2014, s. 31-48.
• Kochnowski, R., 2013. Bitwa u ujścia La Platy 13 XII 1939, Inforteditions, Zabrze.
• Kociumbas, K., 2021. Basen Oceanu Arktycznego i zmiany klimatu a rywalizacja wielkich mocarstw, Przegląd Geopolityczny, 35, s. 96- 113.
• Kubiak, K., 2007a. Spór o Wyspy Spratly jako węzłowy problem bezpieczeństwa międzynarodowego w basenie Morza Południowochińskiego, Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego, I, s. 155-165.
• Kubiak, K., 2007b. Falklandy - Port Stanley 1982, Bellona. Warszawa.
• Kubiak, K., 2010. Kontrowersje wokół atolu Okinotorishima jako przykład współczesnego sporu morskiego, Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej, 181 (2), s. 81-90.
• Lebow, R.N., 1983. Miscalculation in the South Atlantic: the origins of the Falkland War, The Journal of Strategic Studies, 6(1), s. 5-35.
• Mahan, A.T., 2013. Wpływ potęgi morskiej na historię 1660-1783, T.1, Napoleon V. Oświęcim.
• Marshall, T., 2021. Potęga geografii czyli jak będzie wyglądał w przyszłości nasz świat, Zysk i S-ka, Poznań.
• Marshall, T., 2023. Więźniowie Geografii czyli wszystko, co chciałbyś wiedzieć o globalnej polityce, Zysk i S-ka, Poznań.
• Mickiewicz, P., 2022. Morska szachownica. Gospodarcze znaczenie akwenów morskich, Wydawnictwo Naukowe FNCE, Poznań.
• McNab, Ch., 2024. Encyclopedia of Military Aircraft, Amber Books Ltd, Londyn.
• Nadolski, Ł., 2011. Falklandy 1982 - Operacje lotnicze, AJ-Press, Gdańsk.
• Okraska, T., 2017. Spór terytorialny o Archipelag Spratly na Morzu Południowochińskim - wybrane aspekty, Studia Politicae Universitatis Silesiensis, 8, s. 221-246.
• Pietrasiak, M., 2017. Konflikt o archipelagi na Morzu Południowochińskim i perspektywy jego uregulowania, [w:] Międzynarodowe studia polityczne i kulturowe wobec wyzwań współczesności, T. Domański (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 261-275.
• Piotrowski, M.A., 2022. Znaczenie relacji z Azją i Europą w Strategii bezpieczeństwa narodowego USA, Biuletyn PISM, 162.
• Plebaniak, P. 2023. Prawidła geopolitycznej gry o przetrwanie. Nasza przyszłość w czasach niepewności, Wydawnictwo PTG, Kraków.
• Plebaniak, P., (red.), 2020. Sun Zi i jego Sztuka wojny. Filozofia i praktyka oddziaływania na bieg zdarzeń, PTG, Kraków.
• Plebaniak, P., 2022. Siły psychohistorii. Zrozumieć wczoraj, by zawładnąć jutrem, Polskie Towarzystwo Geopolityczne, Kraków.
• Privratsky, K.L., 2016. Logistics in the Falklands War: a case study in expeditionary warfare, Pen and Sword. Barnsley.
• Przybyło, Ł., 2018. Doktryny wojenne. Historia i ocena, Tetragon, Warszawa.
• Rinehart, I.E., 2016. The Chinese military: Overview and issues for Congress. Congressional Research Service, Washington, DC.
• Rodrigue, J.P., 2017. Maritime Transport. [w:] International Encyclopedia of Geography: People, the Earth, Environment and Technology, Douglas R., Noel C., , M.F. Goodchild, A. Kobayashi, W. Liu, R.A. Marston (red.), Wiley-Blackwell, Chichester, West Sussex.
• Sergunin, A., Konyshev, V., 2017. Russian military strategies in the Arctic: change or continuity?, European Security, 26(2), 171-189.
• Słowiak, J., 2017. Khe Sanh 1968. Amerykańskie i wietnamskie poszukiwania rozstrzygającej bitwy, INFORTeditions, Zabrze.
• Szczudlik, J., 2019. „Nowa era” w polityce obronnej Chin, Biuletyn PISM, 122.
• Szydywar, K., 2019. Wyspy Kurylskie: małe wyspy - duży problem, Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 2, s. 304-316.
• Tetera, Sz., 2017. Superfortece nad Koreą część 1, Technika Wojskowa, Historia. Numer Specjalny 1/2017, s. 17-27.
• Valencia, M. J. 1988. The Spratly Islands: Dangerous Ground in the South China Sea, The Pacific Review, 1(4), s. 438-443.
• Vine, D. 2004. War and forced migration in the Indian Ocean: the US military base at Diego Garcia, International Migration, 42(3), s. 111-143.
• Wilczyński, P.L., 2020. Rozwój sił zbrojnych ChRL w ujęciu geostrategicznym, Przegląd Geopolityczny, 34, s. 52-79.
• Wilczyński, W.J., 2021. Regiony świata. Geografia i geopolityka, Polskie Towarzystwo Geopolityczne, Kraków.
• Zeihan, P., 2023. Koniec świata to dopiero początek. Scenariusz upadku globalizacji, Zysk i S-ka, Poznań.

Identifiers

Biblioteka Nauki

62069621