Why did the Soviet Union collapse? The reasons and effects for Poland, Europe, and the world

• Authors: Józef M. Fiszer

Title variants

PL

Dlaczego upadł Związek Radziecki ? Przyczyny i skutki dla Polski , Europy i świata

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza przesłanek wewnętrznych i międzynarodowych upadku Związku Radzieckiego oraz jego skutków dla Polski i jej miejsca w Europie Środkowej i Wschodniej. Ukazuje on zmiany geopolityczne, które dokonały się wówczas w Europie i na świecie oraz ich wpływ na reorientację polityki zagranicznej Polski na przełomie XX i XXI wieku. W artykule staram się odpowiedzieć na kilka pytań oraz weryfikuję kilka tez i hipotez związanych z upadkiem ZSRR. Główną tezą jest konstatacja, że do upadku Związku Radzieckiego oprócz przyczyn wewnętrznych w dużym stopniu przyczyniła się ówczesna sytuacja międzynarodowa w Europie i na świecie, w tym “jesień ludów 1989” w państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Przeprowadzona analiza pokazuje, że upadek Związku Radzieckiego miał pozytywne znaczenie dla Europy, świata i Polski oraz jej polityki zagranicznej. Przyczynił się do zakończenia zimnej wojny, upadku ładu jałtańsko-poczdamskiego i rozpoczęcia budowy nowego porządku międzynarodowego. Polityka zagraniczna Polski po upadku ZSRR była zgodna z polską racją stanu i miała istotne znaczenie dla Europy Środkowej i Wschodniej. Została oparta na systemie euroatlantyckim i bliskich relacjach z Niemcami, Francją, Wielką Brytanią, Stanami Zjednoczonymi oraz z państwami Europy Środkowej i Wschodniej. Przy pisaniu artykułu wykorzystałem teorię realizmu klasycznego, teorię polityki zagranicznej państwa i teorię konstruktywizmu oraz takie metody badawcze jak opis i krytyczną analizę dokumentów i literatury przedmiotu. Bazę źródłową stanowią polsko- i obcojęzyczne dokumenty publikowane, prace zwarte, artykuły i studia oraz informacje z prasy Internetu

EN

The paper is aimed at analysing the domestic and international determinants of the collapse of the Soviet Union, and the consequences for Europe, the world and Poland, as well as its place in Central and Eastern Europe. It demonstrates geopolitical changes that took place in Europe and the world, as well as their effects on the reorientation of Poland’s foreign policy at the turn of the 21st century. In the article, the author attempts to answer a few questions and verify several theses and hypotheses related to the reasons and effects of the collapse of the USSR. The key thesis is that the fall of the Soviet Union was provoked not only by the internal factors but also to a great extent by the international situation in Europe and the world, including the Revolutions of 1989 in the states of Central and Eastern Europe. The analysis shows that the collapse of the Soviet Union has had a positive impact on Europe, the world, Poland, and its foreign policy. It contributed to the end of the Cold War, the collapse of the Yalta-Potsdam order, and the creation of a new international order. After the fall of the USSR, Poland’s foreign policy was consistent with the Polish raison d’état and was of great importance for Central and Eastern Europe. It was based on the Euro-Atlantic system and close relations with Germany, France, the United Kingdom, the United States, and the countries of Central and Eastern Europe. In the article, the author refers to classical realism, the theory of foreign policy, and constructivism and applies the following research methods: description and critical analysis of documents and literature on the subject. The source base comprises Polish and foreign published documents, monographs, articles and studies, and press releases.

Keywords

EN

Soviet Union; collapse; geopolitics; Poland; foreign policy; Central; and Eastern Europe

PL

Związek Radziecki; upadek; geopolityka; Polska; Europa Środkowa i Wschodnia; polityka zagraniczna

• Publisher: Uczelnia Łazarskiego. Oficyna Wydawnicza
• Journal: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Year: 2022
• Issue: 1(72)
• Pages: 11-37

Dates

published

2022

Contributors

author

Józef M. Fiszer

• Institute of Political Studies, Polish Academy of Science

• https://orcid.org/0000000324614341

References

• Zięba R., Rokowanie w sprawie ograniczenia wyścigu zbrojeń i rozbrojenia (The Prognosis to Limit the Arms Race and Disarmament), “Stosunki Międzynarodowe”, vol. 15.
• Zięba R., Poszukiwanie międzynarodowej roli dla Polski – konceptualizacja roli państwa “średniej rangi” (Searching for an International Role for Poland – a Conceptualization of the Role of a “Middle-class” State), [in:] S. Bieleń (ed.), Polityka zagraniczna Polski po wstąpieniu do NATO i do Unii Europejskiej. Problem tożsamości i adaptacji (Poland’s Foreign Policy after Joining NATO and the European Union. The Problem of Identity and Adaptation), Difin, Warszawa 2010.
• Woźniak-Szymańska D., Pozycja Polski w społeczności międzynarodowej, czyli jak wzrastać na peryferiach Europy? (Poland’s Position in the International Community, or How to Grow on the Periphery of Europe?), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021.
• Zubok W., A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev, University of North Carolina Press, Chapel Hill 2007.
• Zubok W, Pleszakow K., Zimna wojna zza kulis Kremla: od Stalina do Chruszczowa (Cold War from Behind the Scenes of the Kremlin: From Stalin to Khrushchev), Książka i Wiedza, Warszawa 1999.
• Zubow A., (ed.), Istorija Rossii. XX wiek: 1939–2007 (The History of Russia. 20th century: 1939–2007), Wydawnictwo Nauka, Moskwa 2009.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2215829