Struktura semantyczna szwedzkich zaimków wskazujących denna i den här

• Authors: Ewa Data-Bukowska , Kenneth Holmqvist
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dlaczego użycie jednego zaimka w danym kontekście jest postrzegane jako bardziej odpowiednie aniżeli innego? Czym uzasadnić na przykład fakt, że zaimek denna jest we współczesnym języku szwedzkim konsekwentnie wykorzystywany w różnego rodzaju rozporządzeniach i w pytaniach zadawanych w teleturniejach, podczas gdy den här nie pojawia się w nich w zasadzie nigdy? Jak to możliwe, że den här sprawdza się lepiej w przekleństwach niż zaimek denna? Najbardziej naturalną odpowiedzią na te pytania wydaje się być stwierdzenie, że u podstaw różnego sposobu wykorzystania tych zaimków w języku leży ich różne znaczenie. Tymczasem denna i den här są tradycyjnie traktowane jako wyrażenia synonimiczne. Czy tak jest jednak w rzeczywistości?Przyjmując perspektywę językoznawstwa kognitywnego, autorzy artykułu podejmują próbę odpowiedzenia na postawione powyżej pytania. Odrzucają oni istnienie zjawiska synonimii w języku i wykorzystując Langackerowski model gramatyki wykazują, że szwedzkie zaimki denna i den här powinny być rozpatrywane jako dwie różne struktury semantyczne, służące wyakcentowaniu różnych aspektów obiektywnie istniejącej sytuacji – w zależności od indywidualnych preferencji nadawcy i zaistniałych w komunikacji warunków. W celu uwidocznienia podstawowej różnicy semantycznej między tymi zaimkami zostaje wykorzystane pojęcie subiektyfikacji, umożliwiające zwrócenie uwagi na różną rolę konceptualizatora jako obiektu konceptualizacji w konstruowanym obrazie językowym. Podczas gdy w przypadku denna konceptualizator pozostaje obserwatorem z boku, rejestrującym to, co znajduje się w jego polu widzenia, w konceptualizacjach z wykorzystaniem den här angażuje się on wyraźniej w zdarzenia, o których mowa. Konstruowana w różny sposób rola konceptualizatora wpływa także na sygnalizowany przez omawiane zaimki kontrast i stopień bliskości wskazywanego przez nie obiektu.

Keywords

PL

• Publisher: Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
• Year: 2006
• Volume: 123

Dates

published

2006

online

2015-02-25

Contributors

author

Ewa Data-Bukowska

author

Kenneth Holmqvist